74. Xiх ғ. Жартысы хх ғ. Басындағы қазақ әдебиетінің даму (а. Құнанбаев, ш. Құдайбердіұлы, м. Дулатов, с. Торайғұров т.Б.).

75. Xiх ғ. Екінші жартысы мен хх ғ. Басындағы Қазақ халқының музыкалық мәдениеті (Құрманғазы, Дәулеткерей, Тәттімбет, Ықылас, Біржан, Ақан Сері т.Б.).

Құрмангазы Сагырбайулы(1818-1889)

1818 жылы Бөкей ордасындагы Жиделі деген жерде туған күйші, сазгер. Музыка өнеріндегі алгашқы ұстазы Ханбазар болған. Курманғазы артына көп күйлер қалдырған (60).«Кішкентай» күйі Исатай Тайманұлына арналған.

«Сарыарқа» күйі қазвқтын кең өлкесін, халык өмірін сипаттайды.•Кызылкайын», «Балбьрауын" куйлер! би күйлер! болып есептеледі. Курмангазыньң будан баска «Адай», «Көбік: шашкан», «Турмеден кашкан», «Ақсақ киік», «Акбай» т.б. күйлер! бізге жеткен. Курмангазы жаламен Иркутск, Орынбор, Орал түрмелерінде отырған. Өмірінің соңы Астрахань жерінде өткен. Оның Дина, Ерғали, Сүгірәлі, Шора, Көкбала, Меңдіғали сияқты белгілі шәкірттері болған.Дэулеткерей Шығайулы(1820-1887)

1820 жылы дүниеге келген күйші, сазгер. Бөкей ордасының жерінде өмір сүрген. Исатай Тайманұлы баскарған шаруалар көтерілісі оның шығармашылығына әсер етеді. Дәулеткерей Мәскеу, Петербург, Орынбор калаларында болады.

Дәулеткерейдің 40-қа жуық күйі бізге,жеткен.Күйлері: «Желдірме», «Құдаша», «Жұмабике», «Ыскырма», «Косалқа», «Тартыс», «Акбала кыз».Орыс әскери маршы әсерінен туындаған күйлері:«Ващенко», «Топан», «Коңыр», «Косішек»Тәттімбет Қазанғапулы(1815-1862) 1815 жылы дуниеге келген күйші. Күйлерінің саны 40-тан астам. Тәттімбет «Бестөре» күйінде карапайым халыкты езген аксуйектерді сынайды.Күйлері: «Балбырауын», «Сал қоңыр», «Былқылдақ», «Алшағыр» т.б.1855 жылы Петербург каласында ұйымдастырылған өнерлік сайыста Тәттімбет күміс медальға ие болады.Ықылас Дүкенұлы (1843-1916)1843 жылы дүниеге келген күйші, қобызшы, сазгер. Кобызда ойнауды жаксы көрген.«Жарым патша» куйі - патша укіметі шенеуніктерін сынайтын туынды. Онын күйлері: «Қорқыт», «Коңыр күй», т.б. Біржан Сал Кожагулулы (1834-1897)

1834 жылы Көкшетау жерінде дүниеге келген ақын, әнші, сазгер. Оның 40-қа жуық әні сакталған. 1865 жылы Біржанның. Абаймен кездесуі оның әншілік, сазгерлік өнерінің дамуына әсер етеді.Біржан әндері: «Жанбота», «Айтбай», «Ғашығым», «Біржан сал» т.б. Біржанның суырыпсалма акындық. өнерінің дәлелі - оның Сарамен айтысы. Біржан шәкірттері: Акан сері, Үкілі Ыбырай, т.б.Ақан Сері Қорамсаұлы (1843-1913) 1843 жылы Көкшетау жерінде дүннеге келген әнші, сазгер» акын. Ол өзінің қасына әнші, өнерпаз адамдарды жинай білген. Сонысымен ол сері атанған. Әншілік өнері 16 жасынан басталды. Акан өмірінің соңы трагедияларға толы. Акын өзі заманының үстем тап өкілдеріне батыл қарсы шыға алатын тұлға болды.

Аканның әндері»: «Манмаңгер*. «Кұлагер», «Балқадиша». «Сырымбет», «Сұрағанға», Көкшетау», «Шағырмаққа», «Смағұлға» т.б.Акан, Жаяу Мұса, Балуан Шолақ. Естай, Біржан сал сияқты әншілер-мен дос болған.