9. Сақтардың материалдық және рухани мәдениеті

Сақтар темірден үзеңгі, ауыздық жасауды үйреніп, соғыс құралдарын, қару-жарақтарды, жебенің ұштарын, қысқа семсерлер-ақинақ, қанжар, ұзын семсерлер, найза, түрлі балталар жасады. Металл өңдеумен бірге қолөнердің тұрмыстық ыдыс-аяқ жасау, тас қашау, суйек ою, тері илеу, жіп иіру және тоқымашылықтың түрлері де болды. Темірден пышақ, металдан ыдыс, балта, темір ілгектер, шоттар, қашаулар т.б. заттар жасалынды. Сақтардың зергерлік өнері жоғары дәрежеде жетілдірілді.Әсіресе ойып жасған бейнелер мен әндік бұйымдар алтынмен аптау ісі кең тарады.Зергерлік өнердің тамаша туындылары Есік және Шырық Раббат қоныстарынан табылды. Сақтардың әлеуметтік қоғамы жөніндегі айтқанда, олардың басты үш топқа бөлінгенін көрсетуге болады. Бірінші-әскери топтар, екіншілері-ауқатты бай топтар, діни адамдар, жрецтер, үшіншілері-жай қатардағы сақтар, бұлар кедейлер, оларға соқа және екі өгіз тән болған.Сақ діни нанымдармен ғұрыптардын негізгі бағыты ата баба аруағына сиыну . Арнайы улық зираттарға мәйтпен қоса ,рның дүние мүлкңн бірге жерлеген. Өлген адамның аруағына сиынып , о дүниеде қайта тіріледі деп сенген. Мәйітті сақтау үшін бальзамдау мен мумиалау әдісін қолдана білген. От пен күннің символы мәйіттерге қызыл бояу, ал қабір басына от жағу.Сақтардын б.з.б VII от храмдарын археоогтар Жетусудан тапқан. Сақ заманында анимизм, тотемизм және маия секілді ең ежелгі діни ұғымдарға сенген. Отырықшы сақтар жерді киелі деп санаса,көшпелі сақтар күнге,отқа табынған.

10. Сақтар туралы жазбаша деректер.

Біздің заманымыздан бұрынғы V ғасырдың 40-жылдар аяғында грек тарихшысы Геродоттың «Тарих» деп аталатын еңбегінде және басқа қол жазбаларда біздің заманымыздан бұрынғы I мың жылдың орта шенінде Орта Азия мен Қазақстан жерінде сақ деп аталатын бірнеше тайпалардың қуатты жауынгер одақтары болғаны айтылады. Ол одақтар массагеттер, каспийші- лер, исседондар, кейініректе алаңдар, сарматтардан тұрған. Персия патшасы I Дарийдің Накширустамдағы (Персополға жақын) тас жазуларында Сақ тайпалары үш топқа:сақ-хаумаваргаларға (хаома сусынын дайындайтын сақтар), Сақ-тиграхаудаларға (төбесі шошақ бас киімдері бар сақтар), Сақ-парадараяндарға (теңіздің арғы бетіндегі сақтар) бөлінеді делінген. Бірінші топтоғы сақтар Ферғана жерінде мекендесе, екіншілері Сырдарияның орта аймағы және Жетісу жерін жайлап, скифтер немесе Арал теңізі және Сырдарияның арғы жағындағылар болған.Геродоттың айтуынша: Сақтар скиф тайпалары, бастарына тік тұратын төбесі шошақ тығыз киізден іселінген бөрік және шалбар киген. Олар садақ, қысқа семсер және айбалтамен қаруланған. Тамаша атқыш жауынгерлер.Квинт-Квирций-Руф сақ тайпаларының көктен түскен сиқыры жайлы жазба деректер қалдырған.

87."Соғыс коммунизм" саясаты және оның Қазақстандағы ерекшелігі (1918-1920жж.)

Азамат соғысы кезінде материалдық

ресурстарды мобилизациялау және оны

үнемдев мақсатымен төтенше енгізілген

шара "әскери коммунизм" деп аталды.

"Артық" азық-түлікті халықтан жинап

алып, қатаң мөлшермен ғана астық

қалдырығ, азық-түлік салғыртын

енгізген бұл Декрет 1919 ж. 11 қаңтарда

жарияланды. Сондай-ақ міндетті еңбек

тәртібі де енгізілді.Қазақ

мемлекетінің қайта

құрылуы. Қазақ АССР-

І. 1920 ж. 26 тамызында РКФСР

Бүкілресейлік Орталық атқару комитеті

мен халық комиссарлары кеңесі

М.И.Калинин мен Ленин қол қойған,

РКФСР құрамында, астанасы Орынбор

қаласында болатын "Қырғыз (қазақ)

кеңестік Автономиялық социалистік

республикасы еңбекшілері құқтарының

Декларациясын қабылдайды, ол

Декларация РКФСР құрамына жеке

автономия болып кіретін Қазақ АССР-і

құрылуын жұмысшылардың, еңбекші

қазақ халқының, шаруалар, казактар, қызыл

әскерлер депутаттары Кеңестерінің

Республикасы ретінде бекітті.

С.Меңдешовті бас етіғ, Орталық Атқару

комитетін және Редус-Зеньковичті бас етіғ

халық Комиссарлары Кеңесін сайлады.