Мінез және келбет

Адам мінезі әртүрлі болады. Біреуі – сабырлы, біреуі – шыдамсыз, енді біреуі – қызғаншақ. Кез-келген адам қоғамда, ұжымда өмір сүреді. Сондықтан, мінезіне қарай басқа адаммен тіл табысып, мінезі арқылы ұжымға танылады. Егер адам мінезі байсалды, сабырлы, көпшіл, ақ көңіл болса, басқа адамдар да онымен дос болып, сырласуға, ақыл-кеңес сұрауға жақын тұрады. Кешірімді болу, адам бойындағы жомарттық, кішіпейілдікте мерейіңді өсіріп, алғысқа бөлентеді.

Кейбір адамдардың сыртқы келбеті әдемі болғанымен, жағымсыз мінездерімен ортасын жалықтырып, өзгемен тіл табысуын қиындатады. Шыдамсыз, сабырсыз, қызғаншақ, кекшіл болсаң, сен достарыңнан алыстап кетесің. Үнемі жалғызсырап, көңілсіз өмір кешесің. Сондықтан жаман қылықтан аулақ болып, неғұрлым мейірімді, сабырлы мінез көрсетсең, саған өкпесі бар адамдардың өзі сырлас досыңдай болып кетеді. Жұмсақ мінез, ұстамдылық, сыпайылық - өзіңді де, отбасыңды, досыңды да бақытқа бастар жолдың тетігі. Халқымызда «Жақсы адам – қазына» деген нақыл сөз бар. Оның астарында адам мінезі жайлы ой айтылған.

(Қ.Ж.Серғазина, Ж.А.Құсайынова. Қазақ тілі ОӘК)

5-тапсырма Мәтін бойынша сұрақ құрастырыңыз

6-тапсырма Мінез-құлыққа байланысты мақал-мәтел жазып, мағынасын түсіндіріңіз

2-сабақ Адамның жан дүниесі және сыртқы келбеті

1-тапсырма Сұрақтарға жауап беріңіз

1. Сыртқы келбет, сымбаттылық дегенді қалай түсінесіз?

2. Адам сымбатының бұзылуына не себеп болады?

3. Омыртқа жотасының қисаюы неге байланысты болады?

4. Сыртқы келбеттің дұрыс қалыптасуы неге байланысты?

2-тапсырма Берілген сөздердің аудармасын сәйкестендіріңіз. Сөйлем құрастырып, бірыңғай мүшелерді табыңыз.

ауырлық күші – қимыл-қозғалыс – қоршаған орта – ғылыми ой – сипат – дара өзгешеліктер – қайталанбастық – эмоцияға берілу – тұрақтылық – ұнамды – жарасымды – өнімді – сымбатты – жан дүние –

характеристика стройный душа; внутренний мир неповторимость усилие; нагрузка продуктивный научные умы привлекательный движение окружающая среда передоваться эмоциям индивидуальные особенности постоянство приятный

3-тапсырма Мәтінді оқып, өз ойларыңызбен жалғастырыңыз

Адамның жан дүниесі және сыртқы келбеті

Адамның сыртқы келбеті мінез-құлқымен тығыз байланысты. Кез келген адамды бір көргенде-ақ оның көзі, қасы, беті, құлақ-мұрны, аузы-мойны, дене бітімі саған әр қилы әсер етеді. Онымен танысып, әңгімелесіп, араласып кетпей тұрып-ақ ол қандай адам, сол жөнінде өзіндік пікір де қалыптастырып үлгіресің. Бұл адамды адамның сыртқы келбеті арқылы-ақ танып, білу қасиеті. Содан, әлдекімді бір көргенде-ақ «Әлем-жәлем киінуді ұнататын сәнқойсымақ екен», «Күлкісі қандай жасанды», «Түрі қандай тұрпайы, өзі арсыз жан шығар», - деп те жатамыз. Әйтеуір, адамның сыртқы келбеті не сүйсіндіреді, не одан жиіркендіреді, тіпті, таң-тамаша да қалдырады.

Сыртқы келбет (түр) дегеніміз не?

Адамның сыртқы келбетіне кіретін дене, заттар, жаратылыс: киім, фигура (латын сөзі, аударғанда: «сыртқы түр» деген мағынаны білдіреді), келбет, бет-әлпетінің өзгерісі, дене құрылысы, бойы, салмағы, мүсіні. Кеуде сүйектері кеңдігінің мөлшеріне сәйкес шартты түрде адамның дене құрылысы үш түрге бөлінеді. Олар:

1. Астениктер. Бұлар – тар сүйектілер.

2. Нормастениктер. Бұлар – кең сүйектілер.

3. Гиперстениктер. Бұлар – өте кең сүйектілер.

(М. Сүлеймен. Адамның сыртқы келбеті. Астана айнасы)

4-тапсырма Көпнүктенің орнына қажетті жалғауларды қойыңыз

Адамның ...... келбеті, сымбаты – дегеніміз қалыпты ..... және жұмыс кезінде адамның ..... әдетпен өз денесін дұрыс ..... .... айтады. ..... адамның денесі ұнамды, сыртқы келбеті және ...... ісі өнімді .... .

(Қажетті сөздер: сымбатты, сыртқы, жағдайда, жарасымды, ұстай білуін, болады, күнделікті)

5-тапсырма а)Көркем – сөзінің синонимін тауып сөйлем құрастырыңыз

ә)Досыңыздың сырт келбетін сипаттап жазыңыз

6-тапсырма «Адамның жан дүниесі және сыртқы келбеті» тақырыбында сұхбат құрастырып, сұхбат бойынша рөлдік ойын ойнаңыздар

7-тапсырма Төменде берілген мақал-мәтелдердің мағынасын түсіндіріңіз

• Сұлу – сұлу емес, сүйген сұлу

• Сөзі райлының – жүзі шырайлы

• Жаманның сөзі – түйеден түскендей

• Жылтырағанның бәрі – алтын емес

• Адамның жылтыраған сыртына емес, сұлу ішіне қызық

3-сабақ Замандас келбеті. Адам бойындағы жағымсыз қасиеттер

1-тапсырма Сұрақтарға жауап беріңіз

1 Мінезі жаман адамда жақсы қасиет бола ма?

2 Жаман мінезді қалай түзеуге болады деп ойлайсыз?

3 Атаққұмарлық, мансапқорлық дегенді қалай түсінесіз?

4 Өзімшілдік дегеніміз не?

2-тапсырма Төменде берілген сөздерді орыс тіліне аударыңыз

тәкаппарлық -

іштарлық -

екіжүзділік -

жағымпаздық -

қызғанушылық -

өзімшілдік -

жемқорлық -

жалақорлық -

3-тапсырма Мәтінді оқып, мазмұндаңыз