Агульная структура Pascal-праграмы

Першапачатковая мэта распрацоўкі мовы дыктавалася не­аб­ход­нас­цю інструмента «для навучання праграміраванню як сістэматычнай дыс­цып­лі­не». Мова Pascal з’яўляецца алгарытмічнай мовай у традыцыйным ра­зу­мен­ні гэтага тэрміна. Іншымі словамі, правільная праграма на гэтай мо­ве ўяўляе сабой фармальны запіс нейкага алгарытму, г. зн. канечнай пас­ля­доў­нас­ці дзеянняў, накіраваных на апрацоўку даных, якія пры­во­дзяць да рашэння нейкай задачы.

У адпаведнасці з гэтым прынцыпам праграма на мове Pascal заўсёды скла­да­ец­ца з дзвюх асноўных частак: апісання даных (звестак), з якімі апе­ры­ру­юць у праграме, і апісання паслядоўнасці дзеянняў, якія не­аб­ход­на выканаць па апрацоўцы даных. Дзеянні ўяўляюцца аператарамі мовы, да­ныя ўводзяцца пры дапамозе апісанняў і азначэнняў. Акрамя таго, мо­жа быць загаловак, які задае імя праграмы і яе параметры.

Сінтаксічная дыяграма праграмы на мове Pascal:

Сінтаксічная дыяграма блока:

Апісанні даных тэкстуальна папярэднічаюць апісанню дзеянняў і па­він­ны ўтрымліваць упамінанні ўсіх аб’ектаў, што выкарыстоўваюць у дзе­ян­нях (аператарах). Аб’екты – гэта меткі, канстанты, тыпы, пераменныя, пра­цэ­ду­ры і функцыі.

Простыя даныя мовы Pascal і работа з імі Тыпы звестак

У мове Pascal даныя характарызуюцца сваім тыпам, г. зн. маюць ней­кія акрэсленыя характарыстыкі. Пад тыпам у дадзеным выпадку ра­зу­ме­ец­ца мноства значэнняў, якія могуць прымаць даныя праграмы, і як вы­нік мноства аперацый, дапушчальных над гэтымі данымі.

Pascal з’яўляецца тыпізаванай мовай, г. зн. тып да­ных вы­зна­ча­ец­ца пры іх апісанні і не можа быць зменены. Даныя могуць удзе­ль­ні­чаць толькі ў аперацыях, дапушчальных іх тыпам. Гэта дазваляе ствараць высоканадзейныя праграмы, якія кампілятарам аўтаматычна пра­вя­ра­юц­ца на карэктнасць.

Базавымі ў сістэме тыпаў з’яўляюцца простыя (скалярныя) тыпы. Стан­дар­т­ныя скалярныя тыпы дзеляцца на чатыры групы:

1) цэлыя тыпы (Shortint, Integer, Longint, Byte, Word);

2) сапраўдныя тыпы (Real, Single, Double, Extended, Comp);

3) літарны тып (Char);

4) булеўскі тып (Boolean).

Састаўныя, ці структураваныя, тыпы па пэўных правілах будуюцца з простых. Абмежаваныя тыпы фарміруюцца з парадкавых шляхам зву­жэн­ня іх вобласці дапушчальных значэнняў. Любы скалярны тып ха­рак­та­ры­зу­ец­ца мноствам яго розных значэнняў са сваім лінейным парадкам.

Сістэма тыпаў мовы Pascal наступная.

Першая група:

Другая група:

string

Трэцяя група:

Чацвёртая група:

Канстанты і пераменныя

Любая праграма мае сэнс, калі яна апрацоўвае якія-небудзь даныя. Як і ін­шыя мовы праграміравання, Pascal тлумачыць даныя як канстан­ты і пе­ра­мен­ныя, якія вызначаюцца ідэнтыфікатарамі (імёнамі). Да іх можна звяр­тац­ца па імёнах, каб, напрыклад, атрымаць бягучае зна­чэнне.

Канстантамі называюць элементы даных, значэнні якіх ус­та­ноў­ле­ны ў апісальнай частцы праграмы ў секцыі CONST.

У мове існуе шэраг канстант, якія можна выкарыстоўваць без па­пя­рэд­ня­га вызначэння. Гэта, напрыклад, Pi, True, False, NIL, Maxint (яны апісаны дзесьці ў другім месцы, у службовых праграмах).

Фармат вызначэння канстант:

CONST

ідэнтыфікатар_1 = значэнне_канстанты_1;...

ідэнтыфікатар_m = значэнне_канстанты_m;

Прыклад вызначэння канстант:

CONST

Max = 1000;

Vhod = 'сегмент 5';

Min = -Max;

Пераменныя атрымліваюць свае значэнні ў працэсе выканання пра­гра­мы. Кожная пераменная і канстанта належаць да вызначанага (акрэсленага) тыпу даных. Тып канстанты аўтаматычна распазнаецца кам­пі­ля­та­рам па яе напісанні без папярэдняга апісання. Тып пераменнай па­ві­нен быць апісаны. Пераменныя апісваюцца ў секцыі VAR.

Фармат вызначэння пераменных:

VAR

Ідэнтыфікатар :тып;

або

VAR

ід1, ід2, ...,ідm : тып;

Прыклад вызначэння пераменных:

VAR

Sum1, Sum2 : Real;

Апісанне пераменных:

Вызначэнне пераменных:

Кожная пераменная, апісаная ў блоку, павінна ўпамінацца ў апісанні не больш 1 разу.