5. Агульн. Пан. Пра план маст. Твора. Прыёмы падтр. Чыт. Зацік.

План літаратурна-мастацкага твора прадугледжвае: 1) паслядоўнасць сюжэтных частак; 2) прыёмы ўвядзення новых персанажаў; 3) прыёмы абвастрэння і пашырэння сітуацый; 4) прыёмы падтрымлівання чытацкага інтарэсу.

Надзвычай важнай дэталлю плана з'яўляецца ўлічванне чытацкай зацікаўленасці. Такая зацікаўленасць ствараецца сама па сабе навізной тэмы, яе арыгінальнасцю, вастрынёй сітуацый, і, як вынік, спачуваннем, якое выклікаюць персанажы, іх лёсы і перажыванні, г. д. Але побач з гэтым сама пабудова твора павінна падтрымліваць і напружваць зацікаўленасць.

Найбольш распаўсюджаным прыёмам падтрымлівання чытацкай зацікаўленасці выступае прыём загадкі.Карацей кажучы, аўтар заблытвае чытача, падказваючы яму розныя тлумачэнні, а сапраўдную сутнасць робіць нечаканай і выяўляе толькі напрыканцы. Часам выкарыстоўваецца прыём так званай падманнай развязкі. Вострая сітуацыя як быццам вырашаецца, чытацкая ўвага гатова знізіцца, але тут у справу ўключаюцца новыя абставіны і ўсё змяняецца,

Існуе яшчэ прыём адмаўлення ад развязкі. У гэтым выпадку ў чытача застаецца адчуванне незадаволенай цікаўнасці, у выніку якой узнікае жаданне знайсці самастойнае рашэнне, а значыць - перачытаць твор яшчэ раз, каб адшукаць незаўважаныя на пачатку абставіны. Вельмі істотнай дэталлю плана з'яўляецца вызначэнне кругагляду.

Гэта значыць, што апавяданне ў творы можа ісці з дзвюх пазіцый:

1) аўтар і чытач ведаюць усё, што адносіцца да персанажаў — іх думкі, адчуванні, намеры; 2) аўтар паведамляе чытачу толькі тое, што ўваходзіць у кругагляд таго ці іншага персанажа.

Напрыклад, адзін персанаж у апавяданні не ведае як расцэньваць учынкі іншага персанажа, бо не ведае іх матываў. Аўтар у залежнасці ад сваёй устаноўкі паведамляе чытачу сутнасць гэтых учынкаў альбо не. У першым выпадку чытач можа рабіць свае вывады пра паводзіны персанажа, у другім — застаецца прыём загадкі.

Такім чынам, прадумванне знешняга вобліку персанажа, яго характарыстыкі і імя, спосабаў увядзення герояў у дзеянне, а таксама сувязяў паміж імі і папярэдняга плану-накіду будучага твора выступаюць важнымі складнікамі творчай працы.

5. Аўтар. Суб'ект. У творы і аўтар як р. Асоба. Канц. Смерці аўтара

Деятельность писателя стимулируется и направляется биографическим опытом и жизненным поведением. "Жизнь и поэзия - одно", -утверждал В.А. Жуковский. Эта формула, однако, нуждается в уточнении. Наличествующий в произведении автор не тождественен облику автора реального. Например, А.А. Фет в своих стихах воплощал иные грани своей индивидуальности, нежели те, что давали о себе знать в его повседневной деятельности помещика. Нередки весьма серьезные расхождения и радикальные несоответствия между художнической субъективностью и жизненными поступками и бытовым поведением писателя. Так, "реальный" К.Н. Батюшков, болезненный и не уверенный в себе, был разительно непохож на того эпикурейца и страстного любовника, каким нередко рисовал себя в стихах.

Вместе с тем образ автора в произведении и облик автора реального друг с другом неминуемо связаны. В статье "О задачах познания Пушкина" (1937) известный русский философ С.Л. Франк писал: " В основе художественного творчества лежит, правда, не личный эмпирический опыт, но все же его духовный опыт". Подобным же образом осознавали художественное творчество В.Ф. Ходасевич и АА. Ахматова (в своих работах о Пушкине), а также Б.Л. Пастернак.

Автор необходимо причастен внехудожественной реальности и участвует в ней своими произведениями. Ему, по словам М.М. Бахтина, нужен предмет (найденный, но не выдуманный герой), важно чувствовать "другое сознание", обладать "художественной добротой": литературное произведение осуществляется в "ценностном контексте". Причастность автора "событию жизни", утверждает ученый, составляет сферу его ответственности. В XX в. бытует и иная точка зрения на авторство, противоположная той, которая излагалась и обосновывалась выше. Согласно ей художественная деятельность изолирована от духовно-биографического опыта создателя произведения.

В последние десятилетия идея дегуманизации искусства породила концепцию смерти автора. По словам Р. Барта, ныне "исчез миф о писателе как носителе ценностей". Прибегая к метафоре, ученый называет автора Отцом текста, характеризуя его как деспотичного и самодержавного. И утверждает, что в тексте нет записи об отцовстве и личность писателя лишена власти над произведением, что с волей автора считаться не надо, ее следует забыть. Провозгласив, что Отец "мертв по определению", Барт резко противопоставляет автору живой текст. Ныне, полагает он, на смену Автору пришел Скриптор (т.е. пишущий), который "несет в себе не страсти, настроения, чувства или впечатления, а только такой необъятный словарь, из которого он черпает свое письмо, не знающее остановки". Барт полагает, что автор - это некая полумнимость: его нет ни до написания текста, ни после того, как текст завершен; полноту власти над написанным имеет лишь читатель.