- •Спецыфіка прадмета “Асновы літаратурна-мастацкай творчасці”.
- •Агульнае паняцце пра персанажы ў мастацкім творы.
- •4.Тэкст як паняцце філалогіі, культуралогіі і семіотыкі.Тэкст у постмадэрнісцкай канцэпцыі
- •Знач. Т. Аўтар. Выяўленне творч.Энергіі аўт. Талент. Натхненне.
- •Мастацкі вобраз. Мастацкая выдумка і рэальнасць
- •Неаўтар. Слова: стыліз., пар-я, рэмінісцэнцыя. Інтэртэкстуальнаць
- •Непраднамеранае ў мастацтве
- •Дзяленне маст. На віды. Выяўленчыя і экспрэсіўныя мастацтвы
- •Літаратура і сінтэтычныя мастацтвы
- •Месца мастацкай літаратуры сярод іншых мастацтваў.
- •Літаратура і сродкі масавай камунікацыі
- •Тэматыка мастацтва. Культурна-гістарычны аспект тэматыкі
- •Віды тропаў. Спосаб утварэння. Асаблівасці выкарыстання
- •Выяўленчая ўстаноўка аўтара і яе роля ў мастацкім творы.
- •Сац. І нац. Афарбоўка слова. Дыял. І іх роля ў мастацкім тэксце.
- •Віды сувязяў паміж персанажам. Паняцце экспазіцыі персанажаў
- •Спец. Мовы бел.Маст. Літ. Лекс. Запас і спосабы яго пашырэння
- •Імя персанажа і прыёмы ўвядзення яго ў тэкст мастацкага твора.
- •Агульн. Пан. Пра план маст. Твора. Прыёмы падтр. Чыт. Зацік.
- •Аўтар. Суб'ект. У творы і аўтар як р. Асоба. Канц. Смерці аўтара
- •Значэнне тэрміна ідэя. Ідэйна-сэнсавы бок мастацтва.
- •Значэнне тэрміна кампазіцыя. Мантаж. Час. Арганізацыя тэкста.
- •Мастацтва як самапазнанне аўтара
- •Сюжэт і яго функцыі. Сюжэт і канфлікт
- •Фабула і яе складнікі
- •Размеркаванне фабульнага часу ў творы і яго віды.
- •Роля фабульнай прасторы ў сюжэце. Прыёмы апісання прасторы.
- •Сімвал і алегорыя ў сучаснай літаратуры.
- •Персанаж і яго вартасная арыентацыя
- •Свядомасць і самасвядомасць персанажа. Псіхалагізм
- •Партрэт і формы паводзін персанажа
- •Мова персанажа . Дыялогі і маналогі
- •Рэчыўны свет мастацкага твора
- •Дзяленне літаратуры на роды. Міжродавыя і пазародовыя формы.
- •Эпас. Драма. Лірыка. Агульная характарыстыка
- •Пан. Жанра. Жанр. Стр. І каноны. Жанр. Сістэмы, канфр. І трад.
- •Разуменне. Інтэрпрэтацыя. Сэнс мастацкага твора
- •Герменеўтыка. Дыял. Як паняцце герменеўтыкі. Нетрадыц. Герм.
- •Тэхніка верш-я. Класічны верш. Рыфма і асаблівасці яе ўжывання.
- •Драматычныя жанры. Асаблівасці сцэн. Часу і сцэнін. Прасторы.
- •Творчая лаб. Пісьменніка. Спец. Працы пісьменніка ў суч. Перыяд.
- •Чытач і аўтар. Прысутнасць чытача ў творы
- •Высокая літ. І літ. Масавая. Літ. Крытыка. Масавы чытач.
- •Прызначэнне мастацтва. Элітарная і антыэлітарная канцэпцыі.
- •Упл. Асаб. Біягр. На тв. Лёс мастака. М. І грам. – прабл. Ўзаемаадн.
- •Новыя літ. Накірункі. Хар-ка эстэтычна-выяўленчых платформ. Культурная традыцыя і яе значэнне для літаратуры.
Роля фабульнай прасторы ў сюжэце. Прыёмы апісання прасторы.
Прастора часцей за ўсё выконвае службовую функцыю. Яна садзейнічае, з аднаго боку, нагляднасці і выразнасці, апісваючы пейзаж, абстаноўку, перамяшчэнні дзеючых асоб і г. д., а з другога боку, стварае патрэбны аўтару настрой.
Выкарыстоўваючы прастору, неабходна дакладна ўлічваць яе натуральную суадноснасць і велічыню. Дзеля таго, каб не падвяргаць сябе небяспецы крытыкі, трэба вельмі ўважліва ўлічваць усе асаблівасці апісваемай вамі прасторы.
Часам пісьменнікі выкарыстоўваюць змяшчэнне прасторы. Гэта значыць, паказваюцца два адрэзкі яе, аддаленыя адзін ад аднаго на вялікую адлегласць. Напрыклад, у адным пакоі забіваюць чалавека, а ў другім іншы чалавек чуе праз тэлефон крык аб дапамозе. Часам прастора адыгрывае пэўную ролю ў развіцці дзеяння. Напрыклад, у рамане «Преступление и наказание» Ф. Дастаеўскага Свідрыгайлаў пасяляецца побач з кватэрай Сонечкі і праз замочную шчыліну падслухоўвае яе размову з Раскольнікавым, што адыгрывае істотнае значэнне ў далейшым апавяданні.
Прыёмы апісання прасторы. 1. Калі патрэбна падрабязнае апісанне прадмета, адлюстроўваюць працэс яго вырабу. 2. Яшчэ адным спосабам апісання можа быць момант разглядвання нечага альбо некага адным персанажам і пераказ другому таго, што ён бачыць. 3. Увогуле найчасцей апісанне прадмета звязваецца з якім-небудзь працэсам, што разгортваецца ў часе. Гэта можа быць, напрыклад, калі адлюстроўваецца вялікая прастора — бераг возера, вясковая вуліца, пакой, кватэра-рух таго альбо іншага персанажа альбо прадмета (аўтамабіль, лодка, чалавек) у гэтай прасторы. Тады на гэты рух нібы нанізваюць пералік дэталяў ці рысаў агульнай карціны. 4. Яшчэ адным прыёмам апісання з'яўляецца выдзяленне з агульнай карціны якой-небудзь адной рысы з тым, каб чытач мог па ёй угадаць усё іншае.
Параўнанне як прыём апісання прасторы і пейзажу. Вельмі распаўсюджаным і моцным прыёмам для стварэння пейзажу і апісання абстаноўкі з'яўляецца параўнанне. Напрыклад, пейзаж параўноўваюць з той альбо іншай вядомай карцінай, твар параўноўваецца з іншым тварам, партрэтам, героем твора і г. д.:
Сімвал і алегорыя ў сучаснай літаратуры.
Значнае месца сярод тропаў у сучаснай літаратуры займае сімвал. Гэта асобны матыў альбо цэлы комплекс матываў у мастацкім творы, які з`яўляецца знакам глыбока прыхаванага і таямнічага зместу. Сімвал мае сваёй мэтай скіроўваць думкі чытача да гэтага зместу. Сімвалам можа быць прадмет, персанаж, сітуацыя і г. д. Выбар сімвалу вымагае двухступеннай семантычнай арыентацыі. Гэта значыць, па-першае, неабходна размясціць вызначаны сімвал у сферы вобразанага свету мастацкага твора, а па-другое, павінен прысутнічаць момант распазнання ў гэтай цэласнай вобразанй структуры знакаў, што нясуць зашыфраваныя значэнні.
Гэтая двухступеннасць збліжае сімвал з алегорыяй. Аднак прынцыповай розніцай выступае тое, што ў алегорыі сувязь паміж прадстаўленай з`явай і схаваным сэнсам з`яўляецца адпаведна агульназразумелай і прадвызначанай, а ў сімвале гэтая сувязь мае характар аднаразовы і неакрэслены.
Алегорыя – у творы Вярцінскага “Вялікі атрыкцыён”, сімвал – у творы Купалы “Снег”.
Сімвалічнае адлюстраванне рэчаіснасці было ўласціва ўсім літаратурам свету на ўсіх этапах іх развіцця. Але асаблівае значэнне сімвалу надавала містычная паэзія, літаратура часоў барока і паэты-рамантыкі. І, канешне, найбольш за ўсё сімвалізм — мастацкі накірунак, які ўзнік напрыканцы ХІХ ст. у Францыі. Пачынальнікам яго быў Морыс Метэрлінк, які лічыў сваімі папярэднікамі Маларме, Арцюра Рэмбо, Поля Верлена. У беларускай літаратуры сімвалізм быў папулярны на пачатку ХХ ст. Сярод яго прыхільнікаў можна назваць Купалу, Змітрака Бядулю.
Сімвал - адзін з самых распаўсюджаных тропаў і ў сучаснай літаратуры. Ён папулярны як у паэтаў, так і ў празаікаў, як сярод пісьменнікаў старэйшага пакалення, так і сярод моладзі. Можна прыгадаць, напрыклад, аповесць «Ваўчыная яма» В. Быкава. Ці тэкст З. Вішнёва «Трап для сусліка, альбо Некрафілічнае даследаванне аднаго віду грызуноў».