37. Историко-правовой анализ Статута Великого Княжества Литовского 1529 года.

Крыніцы Статута ВКЛ 1529 г. Звычаёвае права, Прывілеі Казіміра 1447 г., Аляк-сандра 1492 г., Жыгімонта І 1506 г., Судзебнік Казіміра 1468 г., Адміністрацыйная і судовая прак-тыка, Асобныя нормы рымскага, польска-га і кананічнага права Прычыны прыняцця Статута 1529 г. Актыўнае развіццё сацыяльна-эканамічных і палітычных адносін у Княстве на пачататку XYI ст., Істотныя змены ў класе феада-лаў. Прыкметнае вылучэнне сярэд-няй і дробнай шляхты., У XYI ст. завяршыўся працэс кан-салідацыі тэрыторыі ВКЛ., Набыты вопыт падрыхтоўкі і прыняцця нарматыўных прававых актаў. Кадыфікацыйная камісія пад кіраў-ніцтвам канцлераў ВКЛ Мікалая Радзі-віла (1510-1522) і Альбрэхта Гаш-тольда (1522-1539) (з-за апошняга затрымка з увядзеннем Статута ў дзеянне). У 1522 г. быў падрыхтаваны, Афіцыйна ўведзены ў дзеянне 29 верасня 1529 г. Выпрацавана сістэма і структура раз-мяшчэння прававых норм у залежнасці ад іх зместу. Дадзена дакладная рэдакцыя кожнага артыкула. Уведзены новыя прававыя нормы ад-носна таварна-грашовых адносін. Уключаны нормы розных галін права. Прыменена літвінская сістэма кадыфіка-цыі права на аснове прынцыпаў суве-рэннасці дзяржавы, адзінства права, прыярытэта пісанага права Складаўся з 13 раздзелаў, 244 арт Замацаваны асновы грамадскага і дзяр-жаўнага ладу; прававое становішча класаў, саслоўяў і сацыяльных груп на-сельніцтва; парадак утварэння, склад і паўнамоцтвы некаторых органаў дзяр-жаўнага кіравання і суда. Уведзены нормы неабходнасці захоў-вання тэрытарыяльнай цэласнасці дзяржавы, недапушчэння чужынцаў на дзяржаўныя пасады, для набыцця маёмасці ў ВКЛ Забаранялася адбіраць у мясцовых феадалаў пасады і маёмасць без суда Устанаўлівалася права прытрымлі-вацца ўсіх старых законаў і звычаяў Асаблівае значэнне надавалася судова-працэсуальнаму праву. Замацоўваўся прынцып публічнасці правасуддзя,фармальнай роўнасці бакоў у працэсе, пра-ва абвінавачанага на абарону з удзе-лам адваката. Суддзі неслі адказнасць за свае неправамерныя дзеянні Прадугледжвалася тэндэнцыя гу-манізацыі права. Рэгламентаваўся тэрмін даўнасці крымінальнага пераследавання: у ад-носінах да цяжкіх злачынстваў – 10 гадоў, менш цяжкіх – 3 гады. Забаранялася аддаваць у вечную няволю свабоднага чалавека за здзейсненнае ім злачынства

38. Историко-правовой анализ Статута Великого Княжества Литовского 1566 года.

Прычыны прыняцця Статута 1566 г Недасканаласць 1-га Статута. Пашырэнне развіцця таварна-грашо-вых адносін пад уплывам заходніх кра-ін, прыняцця “Уставы на валокі” 1557 г. Правядзенне адміністрацыйна-тэры-тарыяльнай рэформы. Правядзенне судовай рэформы. Павышэнне ролі і значымасці шляхты ў палітычным і эканамічным жыцці ВКЛ Ён меў асноўнымі крыніцамі агульназемскія і абластныя прывілеі, Судзебнік 1468 года, Статут Вялікага княства Літоўскага 1529 года і некаторыя нормы звычаёвага права; выкарыстаў таксама нормы царкоўнага (рымска-каталіцкага і грэка-праваслаўнага) права. Праект Статута рыхтавала камісія пад кіраўніцтвам канцлера М. Радзівіла Чорнага пры ўдзеле маршалка дворнага А.Б. Валовіча, верагодна, таксама П. Раізія, А. Ратундуса і інш. У ім былі спалучаны тэарэтычныя распрацоўкі мясцовага права з практычнай дзейнасцю і тэарэтычнымі асновамі рымскага і заходнееўрапейскага права. У асноўным захавана структура Статута 1529 года. 367 артыкулаў Статута 1566 года аб’яднаны ў 14 раздзелаў. Абмяжоўваў карыстанне звыча-ёвым правам. Патрабаваў кары-стацца толькі статутавымі нормамі. Улада вял. кн. абмяжоўвалася не толькі паны-радай, але і соймам. Устаноўлена аддзяленне судовай улады ад выканаўчай. Рэгламента-валася дзейнасць падкаморскіх і земскіх судоў. Уведзены новыя нормы буржуаз-нага права. Па Статуту 1529 г. феа-далам дазвалялася распараджацца 1/3 часткай нерухомай маёмасці,па Статуту 1566 г. –усёй нерухомасцю.Змяненні ў крымінальным праве. Суб’ектам злачынства прызнаваўся толькі чалавек. Крымінальная ад-казнасць наступала не з 7 гадоў (Судзебнік), а з 14 гадоў. Замаца-ваны прынцып прэзумпцыі невіна-ватасці.