Добавил:
Upload
Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз:
Предмет:
Файл:учебник Б.doc
X
- •1. Медрлин өдр.
- •1. Багш: Эн җил мана класст 15 күн сурхмн. Сурһульчнрин нер-усинь, альд бəəдгинь болн насинь бичҗ авх даалһвр нанд һардачнр өгв. Нөкд болтн. Иим сурврмудт хəрү авх кергтə:
- •3. Багш: Медрлин өдрт нерəдсн зəңгллһн радиоһар болхмн. Сурһульчнрин тускар келҗ өгх кергтə.
- •4. Багш: Эндр медрлин өдр. Хальмг Таңһчд эн өдр – Зая-Пандитан өдр.
- •5. Багш: Зая-Пандита ю үүдәв? Нанд энүнә туск ахр келвр бәәнә. Умштн. Шинҗлтн.
- •6. Багш: Мана класс Зая-Пандитан тускар келвр белдх зөвтə. Эн келвр школын сонинд барлгдхм.
- •7. Багш: Эндр сурһулин түрүн өдр! Зуна амрлһан яһҗ давулвт?
- •2. Багш: Мана класс марһанд орлцҗана. Кедүдгч болҗ мадн дөрлдхвидн? Кен меднә?
- •3. Багш: Санҗ кесг зург авч ирҗ. Юн зурата болхв?
- •4. Багш: Орн-нутг болһн эврә тугта. Герлә олн тугмудын зургуд авч ирв. Эдн ямаран өңгтә? Шинҗлтн.
- •2. Багш: Мана класст кедү күн бәәнә? Кедү көвүн бәәнә? Кедү күүкн бәәнә? Тоолый.
- •3. Багш: Мана класст сурчах күүкд кедүтә? Медҗ авий.
- •4. Багш: Мана классин сурһульчнрин зог ямаран? Медҗ авий.
- •5 Багш: Би мартҗанав. Маңһдур шин сурһульч ирхмн. Тер маднд бичг илгәҗ. Соңстн. Сурврмудт хәрү өгтн.
- •6. Багш: Сурһульчнрин туск келвр бичхд эн сурврмуд нөкд болх. Сурврмуд олзлад, күүндвр тогтатн.
- •2. Багш: Һəрəн зургуд хəлəтн. Һəрəн үүрмүд кемб? Эдн ю кеҗəнə?
- •3. Багш: Герлə «Олн шинҗтə хальмг дегтр» авч ирв. Умшхм. Шинҗлтн.
- •4. Багш: Герлə бас нег ик зург авч ирв. Зургин тускар келҗəнə. Кен ю кеҗəхинь медҗ автн. Соңстн.
- •1. Багш: Бичкдүдин садикт нөкд болхм. Наадһас белглхм. Хəлəтн. Герлə
- •2. Багш: Һəрə бас наадһас авч ирҗ. Яһсн дала наадһасв! Кедү темəн бəəнə? Тоолтн.
- •2. Һəрə: Аавин авдр илвтə. Авдрт дала юмн бəəнə. Бəəсн юм аав бичҗ авхар седлə. Кедү юмн бəəнə? Ямаран өңгтə юмн бəəнə? Аав муурад ирв. Маднас нөкд сурҗана. Нөкд болый.
- •3. Герлə: Аав танла таньлдхар седҗəнə. Дала сурврмуд белдҗ. Хəрүһинь күлəҗəнə.
- •4. Багш: Аавд илвтə авдр бəəнə. Аав авдриннь тускар келҗəнə. Соңстн. Аавин авдр олҗ автн.
- •5. Багш: Күүкд аавд белг белглҗəнə. Эн Һəрəн белг. Һəрə ю белглҗəнə? Тааҗ медхм.
- •6. Багш: Чи ю белглнəч? Чини белг ямаран? Тааҗ медхм.
- •1. Багш: Эн үгмүдт ямаран эгшг үзгүд бәәнә?
- •2. Багш: Чини үүрин нернд ямаран эгшг үзгүд бәәнә? Күүндтн.
- •Келврин учр-утхинь шинҗллһн
- •Yгмyдин болн грамматикин даалһврмуд
- •Кyyндвр
- •Келврин учр-утхинь шинҗллһн
- •Yгмyдин болн грамматикин даалһврмуд
- •Кyндллһнə авъяс
- •2. Таньлдлһн.
- •1 Медрлин өдр 3. Мини үүрмүд.
- •5. Мини Төрскн. 4 Мини наадһас
- •6. Тавн тө сахлта нег тө өвгн.
- •2. Эн төрмүдәр зург зуртн. Кевлвр тогтатн.
- •1. Сарң альк зургт зурата?
- •2. Чик эс гиҗ буруһинь темдглтн
- •3. Сурврмудт хәрү өгтн
- •1. Соңстн. Сурврмуд хәрүтәһинь ирлцүлтн.
- •Ут турштан ______ (50)
- •1. Багш: Маңһдур маднд 4 дегтр, 7 девтр, 1 хəəч, 2 бичүр, 1 кимзə, 1 биллүр, 2 харнда кергтә болх. Кергтә юман диглхм. Күүндтн.
- •2. Багш: Өлзәтд юн бәәнә? Кедү юмн бәәнә?
- •3. Багш: «Олн шинҗтə хальмг дегтрт» соньн даалһвр бəəнə. Эн даалһвриг Өлзәт кеҗ чадҗахш. Нөкд болый. Кедү юмн бәәнә?
- •4. Багш: Җииҗə дорвадан юн бəəхинь келҗəнə. Таблиц бəəх юминь чикəр үзүлҗəнү? Соңстн. Буруһинь чиклтн.
- •5. Багш: Һəрə, Җииҗə Өлзәт һурвнд маңһдур юн кергтə болх? Таблиц хəлəтн.
- •5. Багш: Маңһдур мана школд зург зурлһна марһан болх. Белдвр кех кергтə. Юн марһанд кергтə болх?
- •4. Багш: Тана дорвад юн бәәнә? Маңһдур таднд юн кергтә болх?
- •1. Багш: Нанд даалһвр өгв. Класст бəəх юм бичх зөвтəв. Юмна өңгинь заах кергтə. Нөкд болхитн сурҗанав. Түрүлəд юмна өңг-зүс тодлҗ авхмн.
- •2. Багш: Цуг юмна бәәдл-зүсинь бас заах кергтә. Хәләтн. Эн ширә ямаран?
- •3. Багш: Хәләтн. «Олн шинҗтә хальмг дегтрт» соньн юмн бичәтә. Шинҗлтн.
- •4. Багш: Мана классин хорад дала юмн бәәнә. Кедү болн ямаран юмн бәәнә?
- •5. Багш: Мана классин хорад бәәх юмн ямаран бәәдл-зүстә? Ямаран өңгтә?
- •6. Багш: Бичг ирв. Манҗ эврәннь классин тускар бичҗ, зург зурҗ. Альк зургт Манҗин класс зурата? Соңстн.
- •7. Багш: Танд ямаран классин хора таасгдв? Тер хоран тускар келтн.
- •1. Багш: «Байр» седкүл марһа давулҗана. Школын тускар келвр бичх кергтә. Школд юн бәәхинь бичх кергтә. Һәрә олн зургуд цокҗ. Хәләхм.
- •2. Багш: Һурвдгч классин сурһульчнр келврән бичәд төгсәв. Күн болһн школын нег хоран тускар бичҗ. Болв эдн келврмүдиннь нер бичхән мартҗ. Нанд нөкд болтн. Хорасин нерд бичтн.
- •3. Багш: Марһанд орлцх улс школын хашан тускар келҗ өгх зөвтә. Тодлтн.
- •4. Багш: Мана школ ямаран бәәдлтәһинь бас бичх кергтә. Эн үгмүд тодлтн.
- •9. Багш: Санл кичәлмүдин диг-дара илгәҗ. Дараһар хәләхлә, Санл соньн кичәлмүд дасна. Эврән шинҗлтн. Сурврмудт хәрү өгтн.
- •10. Багш: Санл – сән, шунмһа, билгтә сурһульч. Хәләтн. Өдрлгин зурган илгәҗ. Хәләтн, «тавн», «дөрвн» гидг темдг нурһлҗ авна. Бичгдән иигҗ бичҗ:
- •11. Багш: Дорҗ, Деләш, Өлзәт һурвн Санлын сурврт хәрү өгв. Соңстн. Эднд ямаран кичәлмүд таасгдна (V) эс гиҗ таасгдхш (х)?
- •12.Багш: Санл тадниг кичәлдән ю кедгинь медхәр седҗәнә. Хойр багин үгмүд ирлцүлтн.
- •3. Багш: Герлә Һәрә хойр күүндвр кев. Соңстн. Сурврмудт чик хәрү олтн.
- •4. Багш: Герлә таднла бас күүндхәр бәәнә. Тадн завсртан ю кедүвт?
- •3. Багш: Аав Кеемә хойрин күүндвр умштн. Өгсн хәрүһән ирлцүлтн. Соңстн. Нүүрәр умштн.
- •4. Багш: Тавн тө сахлта нег тө өвгн йир мөшкәч күн. Мел сурврмуд сурад йовна. Хәәләтн. Маднд дала гидг сурврмуд илгәҗ. Кен хәрүһинь өгч чадх?
- •Келврин учр-утхинь шинҗллһн
- •Yгмyдин болн грамматикин даалһврмуд
- •Күүндвр
- •1. Сурврмудт хәрү өгтн.
- •2. Күүкдин бичсн бичгднь хәрү өгхм. Тадн школын тускар ю бичхвт?
- •Келврин учр-утхинь шинҗллһн
- •Үгмүдин болн грамматикин даалһврмуд
- •3. Ашлт
- •2. Эн төрмүдәр зургуд зуртн. Келврмүд бичтн.
- •1. Мана өрк-бүл
- •1. Багш: Школд «Мана бүл» гидг төрәр һәәхүл болҗана. Цугтан орлцҗана. Тодлтн. Күүндтн.
- •2. Багш: Һәрәд бичг ирв. Өвк эцкнь илгәҗ. Дотрнь нег сәәхн зург бәәҗ. Кен болхв? Соңстн. Умштн. Тааҗ медтн.
- •3. Багш: Сурврмудт хәрү өгтн:
- •4. Багш: Хәләтн! Аавин бичгд бас нег әәлтә юмн бәәнә. Умштн. Тодлтн.
- •5. Һәрә: Гиичнрт белг белдхәр седҗәнәв. Өрк-бүлин улсин бәрцин таблиц зурнав. Нанд нөкд болтн. Тодлтн.
- •6. Багш: Һәрә тогтасн таблицан болн магнитофонд бичәтә келврән илгәҗ. Нөкд сурҗана. Соңстн. Ирлцүлтн.
- •7. Багш: Һәрән бүл җил болһн соньн керг күцәнә. Һәрә маднд һурвн зург илгәҗ. Шинҗлтн. Күүндтн.
- •8. Багш: Һәрән элгн-садн олн эрдмтә. Һәрә эднә зург зурҗ. Һәәхүлд илгәхәр бәәнә. Хәләтн. Ирлцүлтн.
- •9. Багш: Һәрәд дөң болх кергтә. Сурврт хәрү өгтн.
- •1. Багш: Һəрə эврəннь өрк-бүлин тускар соньн кино цокж. Һәрә кинодан ю маднд үзүлҗәнә? Соңстн. Умштн.
- •2. Багш: Һəрəн өрк-бүл Зулын байрт белдҗəнə. Яһҗ эдн белдврән кеҗәнә?
- •3. Багш: Хəлəтн. Һəрə зург зурҗ. Энүнə орк-бүл нəəрт белдвр кеҗəнə. Кен ю кеҗəңə?
- •4. Багш: Һəрəн ах Басң Зулын йөрəл дасҗана. Тадн Зулын йөрəл меднт? Хамдан дасхм. Умштн. Соңстн.
- •5. Багш: Герлə Зулын тускар бас зург зурҗ. Зурган «Байр» седкүлд илгəхəр седҗəнə. Келврəн бичəд уга. Нөкд сурҗана. Герлəн бүл ю кеҗəнə?
- •2. Багш: Һəрəн хувцн альд бəəнə? Шинҗлтн. Келтн.
- •3. Багш: Эн Өлзəт. Һəрəн эгч. Энүнə хора диг-дарата.
- •4. Багш: Хальмг радиоһар «Теегин аңгудын школ» гидг зəңгллһ кеҗәнә.
- •5. Багш: Һәрә маднд эврәннь хоран зург илгәҗ. Һәрән хора ямаран?
- •1. Багш: Һәрән аав маднд белг илгәҗ. Шин җилин лит. Тодлтн. Күүндтн.
- •2. Багш: Бас нег белг бәәнә. Юн болхв? Хәләтн. Келтн.
- •3. Багш: Һәрә маднд соньн келврмүд илгәҗ. Җилин ямаран цагмудын тускар келгдҗәхинь медхәр седҗәнә. Нөкд сурҗана. Ирлцүлтн.
- •1. Багш: Оньган өгтн! Кино үзүлнәв.
- •2. Багш: Яһсн залху зарав. Мадн дунд залху күн бəəнү? Залху эс болхла, кен ю келсинь соңстн. Бичтн.
- •3. Багш: Кинод йир соньн юмн болҗана. Аңгудын дөрлдән. Шинҗлтн.
- •4. Багш: Аңгуд цуг дөрлдəнд орлцх зөвтə. Мана арслң муурв. Нөкд болхм. Арат эклх.
- •4. Багш: Мана классин күүкд үвлəр ю кенə? Ямаран наад наадна? Суртн. Дора өгчəх таблиц олзлтн.
- •5. Багш: Һəрəн эгч Герлә Шин җилин нəəрин зург болн келвр маднд илгəҗ. Я-а, цааснь шуурч оч. Зəрм зəңгснь талдан келврəс орҗ. Соңстн. Кергтə зəңгсинь шүүҗ автн.
- •1. Багш: Тааҗ медтн. Кергтә үзгүд олҗ авад, үгмүд тогтатн.
- •2. Деер өггдсн үгмүдт бәәх хадвр үзгүд багар хуваҗ бичтн.
- •3. Багш: Эндр нег соньн зург ирв. Зургин дор сурврмуд бичəтə. Тавн тө сахлта нег тө өвгн маднас дөң сурҗана.
- •4. Багш: Мана школын сонин марһа кеҗəнə. Җөөлн темдгин тускар келвр бичҗ. Соңстн. Умштн. Эврән келвр бичтн.
- •Келврин учр-утхинь шинҗллһн
- •Yгмyдин болн грамматикин даалһвр
- •Ашлт болн билгин көдлмш
- •Келврин учр-утхинь шинҗллһн
- •Yгмyдин болн грамматикин даалһвр
- •3. Ашлт болн билгин көдлмш
- •Хальмг улсин лит
- •1. Багш: Һəрəг зурхдан дуртаһинь тадн меднəт. Эн шин зургуд авч ирв. Оньган өгтн. Хәләтн.
- •3. Мана өрк-бүл гертəн. 4. Зул.
- •5. Yвл. «Теегин аңгудын школ»
- •1. Санлын бүлд кедү күн бәәнә?
- •2. Нег хальмг наадна тускар келҗ өгтн:
- •3. Зулын йөрәл келҗ өгтн:
- •4. Чик даранднь җилин сармуд тәвтн:
- •6. Тааҗ медтн, хәрүһинь чикәр бичтн:
- •7. Кенә тускар эн шүлгт келгдҗәнә?
- •8. Эн үгмүд хойр багар хуватн:
- •3. Делгүрт.
- •5. Мини эцк – эмч.
- •6. Тавн тө сахлта нег тө өвгн.
- •1. Багш: Һəрəн бүл шин герт орв. Һəрə икәр байрлҗана. Нег хоран зург авч ирв. Яһсн сəəхн хорав. Хорад ямаран өлг-эд бəəнə? Умштн. Тодлтн.
- •2. Багш: Тана герт ямаран өлг-эд бəəнә? Нег-негнəсн сурад, медҗ автн. Таблицд темдглтн.
- •3. Багш: Өлзәт нег хоран зург авч ирв. Би талдан зургудла негдүлчкүв. Өлзәтин келсиг соңсад, кергтə зургинь олҗ өгтн.
- •4. Багш: Цаһан Сарин байрла келврин марһан болхм. Һәрә хоран туск келвр бичхәр бәәнә. Һәрәд нөкд кергтә. Зургар келвр бичтн. Умштн.
- •5. Багш: Һәрә нег зура авч ирв. Маднд белг кеҗәнә. Хәләтн. Тодлтн.
- •6. Багш: Һәрә эврәннь диг-дарана тускар келҗәнә. Соңстн. Дуту зәңгинь немтн.
- •7. Багш: Һәрә тана өдрин диг-дарана тускар медхәр седҗәнә. Сурврмуд илгәҗ. Умштн. Хәрү өгтн.
- •1. Багш: Һәрән бүл шин бүүрəн йөрəҗəнə. Кех көдлмш дала. Һәрә дү күүктәһән ээҗдән нөкд болҗана. Эдн ямаран көдлмш кех? Шинҗлтн. Тодлтн.
- •2. Багш: Мадн яһҗ нөкд болхм? Кен ю кехинь нег-негнəсн диглҗ автн.
- •3. Багш: Герин көдлмш кехлə юн кергтə болна? Хəлəтн.
- •4. Багш: Җииҗə ээҗтəһəн бəəнə. Ээҗдəн нөкд болна. Ю кедгән бичгдән бичҗ. Соңстн. Таблицд темдглтн.
- •1. Багш: Һәрән ээҗ Цаһан Сарин байрт белдвр кеҗəнə. Хот-хол хулдҗ авх кергтə. Ээҗд нөкд болхм. Цаһан сарин байрт ямаран зүсн хот кегднə? Хәләтн. Тодлтн.
- •2. Һәрә: Герлəн «Олн шинҗтә дегтрт» яһҗ хот белдхин тускар бичəтə. Шинҗлтн.
- •3. Багш: Хулдҗ авх хотын нерд диглҗ авхм. Эн хотас маднд юн кергтə болх? Диглтн.
- •4. Багш: Мана делгүрт «Тевчлһнə өдр» болҗана. Делгүрт бийəн яһҗ бəрхин тускар ээҗ келҗәнә. Соңстн.
- •5. Багш: Һəрə делгүрт одад ирв. «Тевчһнə өдрин» туск зəңгллһ школын радиод кеҗ. Соңсхм. Җииҗə хулд кеҗəнə. Эн ю хулдҗ авчана? Җииҗəн хулд ямаран зургт зурата?
- •1. Багш: Мана школд «Цаһан сар – хаврин байр» гидг төрәр зургин марһан эклҗəнə. Һəрə зурган зурчкҗ. Хəлəтн, юн зурата? Келтн.
- •2. Багш: Келхəн мартн гиҗəнəв. Цуг зургудт нарн, теңгр, һазр, ноһан, үүлн зургдх зөвтə. Ямаран өңгтə харндас кергтə болх? Күүндəд медҗ автн.
- •3. Багш: Герлə эврəннь «Олн шинҗтə дегтрəн» маднд үзүлҗəнə. Энд нег соньн юмн бичəтə. Шинҗлтн.
- •4. Багш: Җииҗә марһанд бас орлцхар седҗəнə. Зургар тогтасн келврəн илгəҗ. Зурган илгəхəн мартҗ. Соңстн. Җииҗә ю зурсн болхв? Ямаран өңгтə юм зурсн болхв? Шинҗлтн.
- •5. Багш: Зурачнр хальмг тег зурхдан дурта. Зург хəлəтн. Күүндтн.
- •1. Багш: Һәрән эцк бичкдүдин эмч. Эмчин хорад күүнә цогц махмуд медүлҗәх зургуд өлгәтә. Шинҗлтн. Тодлтн.
- •2. Багш: Удл уга Төрскəн харсачнрин байрин өдр болх. Залу улс ямаран бəрцтə болх зөвтə? Шинҗлтн.
- •3. Багш: Һәрә хойр сурвр илгəҗ. «Мини эцк» гидг келвр бичхәр бәәнә. Нөкд болтн.
- •4. Багш: Мана школын радио залу улсин нəəрт нерəдсн зəңгллһ кеҗəнə. Һəрə зəңглəчин сурврмудт хəрү өгв. Соңстн. Һəрə ю келв? Һəрəн эцк ямаран күн? Дора өгсн үгмүдəс шүүтн.
- •5. Багш: «Байр» гидг седкүлд соньн келвр бичәтә. Эн келвриг сурврмудар әңглх кергтә. Даалһвр чикәр күцәсн күн белг авх. Умштн. Даалһвр күцәтн.
- •2. Багш: Һəрəн өрк-бүл Цаһана хот белдҗ. Хотын нерд маднд илгәҗ. Шинҗлтн. Ирлцүлтн.
- •10. Зүүцл үгмүд олтн.
- •Келврин учр-утхинь шинҗллһн
- •Yгмyдин болн грамматикин даалһвр
- •Ашлт болн билгин көдлмш
- •Келврин учр-утхинь шинҗллһн
- •Yгмyдин болн грамматикин даалһвр
- •Ашлт болн билгин көдлмш
- •1. Һəрə билгтә көвүн. Дала шин зургуд зурҗ. Теднән маднд авч ирҗ. Шин зургуд хәләһәд, келврлә ирлцүлтн.
- •3. Делгүрт. 4. Мини эцк – эмч.
- •5. Эн мини хора. 6. Лу сарин 23.
- •1 Элст – хотл балһсн. 2
- •1. Һəрə: Сəн өдрлə селəнəс мана үүрмүд ирх. Тедн балһс хəлəхəр бəəнə. Би балһсна цутхлңгин зура авч ирүв. Тодлтн. Күүндтн.
- •2. Һəрə: Мана үүрмүд йир шинҗлəч. Күн болһн нег юм сəəнəр хəлəхəр бəəнə. Таднас нөкд сурҗанав. Кен ю хəлəхəр седҗəхинь таблицд темдглҗ өгтн.
- •3. Һəрə: Элстд дала ончта орм бəəнə. Би эднə зургуд авч ирв. Хəлəһəд, шүүҗ авхм.
- •4. Һəрə: Оньган өгтн! Бичг ирв. Селəнə күүкд балһс хəлəхəр седҗəнə. Ю хəлəхəн бичгтəн бичҗ. Соңстн. Тааҗ медтн, ямаран бичгт бичҗ?
- •5. Һəрə: Элстд ю хəлəхəн күүндəд, диглəд авчквидн. Цаһан Нуурин сурһульчнр ю хəлəхинь медүвидн. Зураһан батлхм.
- •3. Багш: Балһсна уульнцс алдр улсин нер зүүнə. Һəрə б.Б. Городовиковин нертə уульнцд бəəнə. Герлəн «Олн шинҗтə дегтрт» б.Б. Городовиковин тускар бичəтə.
- •4. Багш: Мана школын радио «Мини уульнц» гидг зəңгллһ белдҗəнə. Интервью авчана. Җииҗəһəс интервью бас авч. Соңстн. Җииҗə ямаран нертə уульнцд бəəнə? Энүнə уульнцд юн бəəнə?
- •5. Багш: Школын радио мадниг зəңгллһңд орлцхинь сурҗана. Белдвр кетн. Эврәннь уульнцин тускар келвр тогтатн.
- •1. Багш: Соньн йовдл! Мана үүрмүд хаалһин зака дасчана. Эдн юуһар ирхəн ухалҗана. Шинҗлтн. Күүндтн.
- •2. Багш: Бичкдүд хаалһ яһҗ һатлхан дасчана. Тодлтн.
- •3. Багш: Үүрмүд наад наачана. Җииҗә светофорин өңг зааҗана. Наадкснь эн өңг ю медүлҗəхинь келнə. Мадн бас наадый.
- •4. Шинҗлтн: Җииҗә Дорҗд хаалһин зака дасхҗана. Дорҗ сəəнəр тодлҗ авсн уга. Дорҗ ямаран эндү һарһҗ? Соңстн.
- •5. Багш: Көвүд Элстин «Иньгллт» паркд күрх саната. Ямаран көлгəр күрч болх? Маднас дөң сурҗана.
- •1. Һәрә: Мана балһснд зоопарк ирҗ. Хəлəтн! Би зəңгллһ авч ирүв.
- •2. Һəрə: Зоопарк альд көдлҗəнə? Зəңгллһнд зоопаркин хайг бичсн юмн уга. Телефона тойг бəəнə. Җиңнүлəд медҗ авхм. Герлəн «Олн шинҗтə дегтрт» аңгуд яһҗ телефоһар күүнддгин янз бəəнə. Умштн.
- •3. Багш: Һəрə давсн амрлһна өдрлə парк орв. Паркд хаалһ олхд йир амр. Эргндəн хаалһин зааврмуд өлгəтə. Умшҗ чаддг улст йир амр. Зуг аңгуд умшҗ чадхш. Эднд дөң болтн. «иньгллт» парк
- •Зүн тал. Барун тал.
- •4. Туула чонд зоопаркд яһҗ күрхинь зааҗ өгчəнə. Чон туулан келсинь зурҗ авб. Соңстн. Эн һурвн зургас чонын зург заатн.
- •1. Багш: Экдəн, эгчдəн, ээҗдəн, дү күүкндəн белг белдвт? Күүкд улсин байрин өдр өөрдҗ йовна. Ямаран белг белглҗ болх? Җииҗə белглх юман зурад авчкҗ. Хəлəтн.
- •2. Багш: «Байр» седкүлд күүкд улсин сән өдрт нерəдəд келврмүд барлҗана. Мадниг орлцтн гиҗ сурҗана. Герлə ээҗиннь тускар бичв. Умштн. Герлəн ээҗ ямаран күн? Герлə ээҗдəн ямаран белг белглх?
- •3. Багш: Мана школын радио күүкд улсин байрин өдрт нерəдсн соңсхвр белдҗəнə. Һəрəһəс интервью авч. Соңстн. Һəрə эгчдəн ю белглхəр бəəнə?
- •4. Багш: «Байр! седкүлд бичсн келврəн илгəй. Келвртән ю бичхəр бəəнт? Селвлцтн.
- •1. Өлзәт: Аав мана балһс хəлəхəр седҗəнə. Ю үзүлхмб? Ямаран ончта ормс үзүлхмб? Альдас эклхм?
- •2. Өлзәт: Кен ямаран уульнцд бəəхинь аав медхəр седҗəнə. Келҗ өгтн.
- •3. Багш: Аав зоопаркд одхар седҗəнə. Хаалһинь зааҗ өгтн.
- •4. Өлзәт: Аав эмгндəн күүкд улсин байрла соньн белг белдҗ. Ю белдсн болх? Медҗ автн. Соңстн.
- •1. Багш: Үгмүд шинҗлтн. Әдл хүв олтн.
- •Келврин учр-утхинь шинҗллһн
- •2. Үгмүдин болн грамматикин даалһврмуд
- •Күүндвр
- •1. Келврин учр-утхинь шинҗллһн
- •Үгмүдин болн грамматикин даалһврмуд
- •2 Зоопарк «Иньгллт» паркд бәәнә.
- •1 Күүкд улсин сән өдр.
- •3 Элстин цутхлң.
- •4 Хаалһин зокал 5 Би экдән белг белглв.
- •1. Ээҗиннь тускар кен келҗәнә?
- •2. Чик эс гиҗ буруһиннь темдглтн
- •3. Сурврмудт хәрү өгтн
- •1. Соңстн. Сурврмуд хәрүтәһинь ирлцүлтн.
- •1. Үлү үг олҗ автн. Үгин уңг темдглтн.
- •3. Толяс нег уңгта үгмүд буулһҗ бичтн
- •4. Баатрмудын болн эднә мөрдин нерд бичтн
- •5. Эднә нерд бичтн.
- •1 Теегт һархм.
- •2. Һəрə: Би «Хальмг Үнн» соньн авч ирүв. Хəлəхмн. Теңгрин бəəдлин тускар юн бичәтә?
- •4. Багш: Һəрəн һарһсн эндү бичə давтн. Ю өмсхəн батлад авчкхм.
- •6. Багш: Тавн тө сахлта нег тө өвгн маднла теегт һархар седҗəнə. Болв ю өмсхəн, ямаран хот авхан түрүдҗəнə. Аавд селвг өгтн. Теңгрин бəəдл ямаран болхинь мартлго келтн.
- •7. Багш: Теегт таасгдви? ю үзвт? ю кеввт?
- •8. Багш: Школын соньн мадн яһҗ теегт йовсна тускар келвр бичхинь сурҗана. Герлə келвр бичҗ. Умшхм. Ю бичҗ?
- •9. Багш: Җииҗə школын радиод интервью өгв. Теегт яһҗ амрсна тускар келв. Соңстн. Кен ю кеҗ?
- •10. Герлə: «Олн шинҗтə дегтрт» соньн юмн бичəтə. Юуна төлə бичсн болхв? Тааҗ медхмн.
- •11. Багш: Школын соньнд илгəх келврəн нег-негндəн келҗ өгхмн. Дарунь бичхм.
- •4. Герлə: Аавм өдрин дуусн көдлнə.
- •5. Багш: Аавин хошд кех көдлмш дала. Гиичд одхларн, аавд нөкд болхм. Яһҗ нөкд болхм? Кен ю кех?
- •6. Багш: Эн зург «Байр» седкүлд барлгдх. Мадниг келвр бичхинь сурҗана.
- •1. Багш: Зуна цаг өөрдҗəнə. Амрлһн удл уга эклх. Тадн зунар ю кехвт? Давсн җиллə Һəрə Иҗл һолын көвəд амрла. Зургуд авч ирв. Хəлəхм. Һəрə амрлһндан ю кеҗ?
- •2. Багш: Давсн җиллə яһҗ амрсна туск цаас белдх кергтə. Дөң болтн. Нег-негнəсн сурад, нанд келҗ өгтн.
- •6. Орчултн. Эн үгмүдтә зәңгс тогтатн:
- •7. Зургар көдлтн:
- •1. Багш: Кеедə аав зуна амрлһнд белдҗəнə. Медхд соньн, аав альдаран йовх? Яһҗ амрх? Медҗ авх кергтə.
- •3. Аав: Би хошдан олн мал асрнав. Тадна бүл мал бəрнү? Ямаран мал бəрнə?
- •4. Аав: Мини хош Иҗл һолас хол биш бəəнə. Иҗл һол деер амрч болхмн. Амрлһндан ю кехмн?
- •5. Аав: Зун – мини дурта цаг. Теегт һарад, зург зурхдан дуртав. Эн зургиг би давсн җил зурлав. «Теегин герл» седкүл зургм барлхар сурҗана. Келвр бичтн гиҗ сурҗана. Түрəд бəəвүв. Нөкд кергтə.
- •6. Герлə: Мана аав зуульчлхдан дурта. Одахн зəңгчд интервью өглə. Давсн җиллə яһҗ амрсна тускар келҗ өглə. Ода радиоһар келҗəнə. Соңстн.
- •1. Багш: Би таднд нег плакат авч ирүв. Зәңгсин һол мөчмүд олтн, темдглтн.
- •7. Багш: «Олн шинҗтә дегтрт» әәлтә таблиц болн зург бәәнә. Юн болҗахмб? Медгдхш. Дөң болтн.
- •8. Багш: Би таднд нег даалһвр белдүв. Кен яһҗ күцәхинь медхәр бәәнәв. Нанд йир соньн. Зәңгин һол мөч темдглх кергтә.
- •1. Багш: «Байр» гидг седкүл мадниг бас зургудан илгəхинь сурҗана. Зургуд болһнд ахр келвр бичх кергтə.
- •1. Келврин учр – утхинь шинҗллһн
- •Сурврмудт хәрү өгтн:
- •Келврин учр-утхинь шинҗллһн
- •Үгмүдин болн грамматикин даалһврмуд
- •1. Багш: Һəрə шин зургуд авч ирв. Хəлəхм.
- •1. Сурврмудт хәрү өгтн:
- •2. Нег көвүнә тускар ахрар келҗ өгтн:
- •3. Умштн. Сурврмудт хәрү өгтн. Зура тогтатн. Келврт нер өгтн.
- •2. Сурһулин җилин чилгчәр күцәх олн-зүсн шүүврин көдлмш (багшин хәләцәр).
- •3. Наадн: Гиичллһн.
Келврин учр-утхинь шинҗллһн
Сурврмуд хәрүтәһинь ирлцүлтн.
Хальмг Таңһч альд бәәнә? Үкр, хөн, мөрн, темән бәәнә.
Хаврар теегт юн урһна? Газ, нефть, нүүрсн бәәнә.
Ямаран мал теегт бәәнә? У, өргн теегт бәәнә.
Хальмг Таңһч ю хулдна? Бамб цецгәс урһна.
Хальмг теегт юн бәәнә? Үс, мах, ноос, будя хулдна.
133
Чик эс гиҗ буруһинь келтн:
Хальмг Таңһч урһа модн заагт бәәнә. ______
Теегт бамб цецгәс урһна. ______
Теегт ирвсг, зан, аю бәәнә. ______
Газ, нефть, нүүрс хулдна. ______
Үс, мах, ноос, буудя хулдна. ______
Рис.калмыцкая степь
Сурврмудт хәрү өгтн:
1. Мана төрскнә нерн ямаран?
2. Теегт юн урһна?
3. Хальмг Таңһчд ямаран мал
өскнә?
4. Ямаран зерлг аңгуд бәәнә?
2. Үгмүдин болн грамматикин даалһврмуд
Дора өггдсн үгмүд хойр багд хуватн.
Урһа модн, үкр, ноһан, гөрәсн, темән, бамб цецг.
Урһмл: ________________________________
Мал, зерлг аң: ________________________________
Үгмүдәс зәңг тогтатн.
1. төрскн, мини, Таңһч, Хальмг.
2. тег, Мана, байн. Рис. слона
3. теегт, урһна, Хаврар, бамб цецгәс.
4. уга, Мана, зан, теегт.
Күүндвр
1. Чини төрскн юмб? 4. Теегт юн уга?
2. Хальмг тег ямаран? 5. Мадн ю хулднавидн?
3. Теегт юн бәәнә?
Багш: Тавн тө сахлта нег тө өвгн маднд дала даалһврмуд илгәҗ. Умшхм.
134
ХАЛЬМГ ТУУЛЬ
Шинҗлтн: Мана һазрт зан бәәдгән юңгад уурсмб?
хотн
деесн
хөд
Рис. Калмыцкий хотон, посреди овцы, по краям слон и волк, в отдалении собаки
нохас
чон
зан
ЗАН ЧОН ХОЙР
(туулин тасрха)
Кезәнә зан чон хойр бәәҗ. Хоюрн өлн бәәҗ. Зан чонас яһҗ хот олдгинь сурв. Чон заныг дасхк болв. Сө болхла хамдан йовхар шиидв. Хотна тал дунд дала хөд бәәнә. Зан чидлтә. Чон зан деер бәрсн хөөдән ачхар шиидв.
Сө болв. Зан чон хойр хотн тал һарад йовб. Зан йир икәр әәҗәнә. Хоюрн деесәр күзүһән холвчкна. Хотнд өөрдәд ирнә. Хотна нохас хуцна. Зан һарад зулна. Гүүһә йовтлнь чон чиргдәд ирнә. Зан улм чаңһар гүүнә. Чон боогдад, аман аңһаһад, келән балдалһад ирнә. Зан чонур хәләнә. Бийән наад бәрәд инәҗ йовна болһна. Зан чонд уурлна. Зан чоныг девсәд оркна, тернь үкҗ одна. Түүнәс хооран зан мана теегт бәәдгән уурч.
Соседние файлы в предмете [НЕСОРТИРОВАННОЕ]