1. Келврин учр-утхинь шинҗллһн

Эн келврт юуна тускар келгдҗəхш?

1. Хальмгуд хаврар нүүдг билə.

2. Цаһан Сар – амрлһна өдр.

3. Хальмгуд малтаһан орман сольдг билə.

4. Эдн өвстə, уста һазр хəəдг билə.

5. Малтаһан нүүдг билə.

6. Цаһан Сарла зул өргдм.

7. Олн зүсн кецтə боорцг болһдм.

8. Күүкд боорцган нег-негнләһән сольдм.

Сурврмудт хəрү өгтн:

1. Җилин ямаран цагла Хальмгуд Цаһан Сарин байр темдглнə?

2. Юн ик килнц гиҗ тоолгддг бəəсмн?

3. Шүр тəвлһнə авъяс гисн юмб?

4. Ямаран кецтə боорцг Цаһан Сарла кедм?

5. Цаһан Сарин өмн ямаран белдвр кех кергтә?

2. Yгмyдин болн грамматикин даалһвр

Дор өггдсн үгмүд хойр багар хуватн:

Көдлмш: ___________________________________________________

Боорцг: ____________________________________________________

Шин хувц уйх, кит, хорха, гер ахулх, мошкмр, боорцг кех, җола, нүүҗ орман сольх, өвртə тоһш, целвг.

106

Ирлцүлтн:

Байрт ик белдвр мендлдм

Шин хувц ахулдм

Герəн болһдм

Боорцг кедм

«Yвлəс менд һарвт», - гиҗ уйдм

Баһ күн түрүн келдм

3. Ашлт болн билгин көдлмш

Сурврмудт хəрү өгтн:

1. Тана өрк-бүл Цаһаһан кезə кев?

2. Тана бүлд кен зул өргв?

3. Ээҗ ямаран боорцг кев?

4. Цаһаһан яһҗ давулвт?

5. Танаһур кен гиичд ирв?

6. Тадн кенəһүр гиичд одвт?

Багш: «Цаһан Сар – хаврин байр» гидг төрəр зургудын һəəхүл болҗана. Орлцхм.

ХАЛЬМГ ТУУЛЬ

Шинҗлтн:

1. Өвгдүд ямаран бəəдлтə?

2. Яһад тиим бəəдлтə болсмб?

ҺУРВН ӨВГН

(туулин тасрха)

Һурвн өвгн хаанад орҗ ирнə. Һурвн өвгиг шинҗлхлə: негнь халцха толһата; хойрдгчнь үснь цаһан, сахлнь хар; һурвдгчнь сахл уга болна. Цугтан тəвтə, насарн цацу.

Хан негнəснь сурна:

- Толһатн яһад халцха болсмб?

- Баһасн му үзəд, олн уха ухала йовтлм, толһа деерм нег чигн үсн

үлдсн уга.

107

- Та өвгн эднлə цацу болдмт, сахлтн хар, үснтн цаһан болдм?

- Сахлм намаг хөрн тавтадм урһла,үсм төрхəрə бəəһə. Тегəд сахлм

үснəсм хөрн тавн дү.

- Та юңгад сахл уга болдмт? – гиҗ хан һурвдгч өвгнəс сурна.

- Би эк эцкдəн һанцхн үрнь билəв. Эцкəн һундашгон төлə көвүн болҗ

төрлəв. Экəн һундашгон төлə сахл уга болув.

Рис. трех стариков

Волосы седые, усы черные волосы седые, усов нет с лысой головой

үснь цаһан, үснь цаһан, халцха толһата

сахлнь хар сахл уга

1. Келврин учр-утхинь шинҗллһн

Кен ямаран бəəдлтə? Ирлцүлтн:

Негдгч өвгн сахл уга

Хойрдгч өвгн халцха толһата

Һурвдгч өвгн үснь цаһан, сахлнь хар

Чик эс гиҗ буруһинь келтн:

1. Хан һурвн өвгнəд орҗ ирнə.

2. Хан һурвн өвгнəс олн юм сурҗ авна.

3. Һурвн өвгн насарн цацу болна.

4. Негдгч өвгн баһасн сəəнəр бəəҗ, тиигəд толһань халцха.

5. Хойрдгч өвгнə үснь бичкнəсн авн бәәһә.

Сахлнь хөрн тавтаһаснь урһла.

6. Һурвдгч өвгн эк-эцк уга өслə.

Чик даранднь тəвтн:

1. Негдгч өвгн баһасн му үзəд, олн уха ухала йовтл, толһань халцха болҗ одв.

2. Һурвдгч өвгн экəн һундашгон төла сахл уга болна.

3. Негдгчнь – халцха толһата; хойрдгчнь - үснь цаһан, сахлнь хар; һурвдгчнь сахл уга.

4. Һурвн өвгн хаанад орҗ ирнə.

5. Хойрдгч өвгнə сахл үснəс хөрн тавн дү, тиигəд сахлнь хар болна.

108

Сурврмудт хəру өгтн:

1. Һурвн өвгн кедү наста?

2. Негдгч өвгн ямаран бəадлтə?

3. Хойрдгч өвгн ямаран бəəдлтə?

4. Һурвдгч өвгн ямаран бəəдлтə?

5. Негдгч өвгнə толһань яһад халцха босмб?

6. Хойрдгч өвгнə үснь цаһан, сахлнь хар юңгад болсмб?

7. Һурвдгч өвгн сахл уга юңгад болсмб?