Баланың бас шеңберін өлшеу алгоритмі

Көрсеткіші: баланың дене дамуын анықтау

Керекті құралдар:

• сантиметрлік таспа, салфетка, спирт, қағаз, қалам

Кезеңдер	Негіздемесі
1. Анасына (туыстарына) шараның мақсаты мен өткізу ретін түсіндіру.	анасының (туыстарының) ақпаратты білуіне құқығын қамтамасыз ету
2. Керекті кұралдарды дайындау	шараның айқындығын қамтамасыз ету
3.Қолды гигиеналық әдіспен өндеу, қурғату, керек жағдайда резеңке бессаусақ қолғапты кию.	жұқпалық қауіпсіздікті қамтамасыз ету
4.Сантиметрлік таспаны спиртпен дымдалған салфеткамен екі жағынан сүрту.	жұқпалық қауіпсіздікті қамтамасыз ету
5.Баланы отырғызу немесе жатқызу	бала үшін ыңғайлы жағдай тудыру
6. Сантиметрлік таспаны баланың басына келесі ориентирлер бойынша салады: а) артынан – шүйде дөңесі бойынша, б) алдында – қабак үсті доғасы. 7. Қорытындысын баланың даму тарихына жазып алу 8. қорытындысы туралы анасына хабарлау	нәтижесінің айқындығын қамтамасыз ету тексеру қорытындысын құжаттандыру анасының (туыстарының) ақпаратты білуіне құқығын қамтамасыз ету

Ескерту. 1. Бөлменің температурасы 22 – 24⁰ С төмен болмау керек. Өлшемдерді тәуліктің бірінші жартысында өткізген жөн.

2. Баланың әр түрлі бөліктер айналымын баланың тыныш кезінде, мұқият өлшейді.

Жүйке жүйесін зерттеу әдістері

I. Ш а ғы м д а р – әр түрлі болады:

• бас ауруы және бас айналуы (айқындалуы, ұзақтығы, уақыты және пайда болуының себептері, дене жағдайымен байланысы);

• әлсіздік, дімкәстік, ұйқы бұзылыстары;

• сезімталдықтың өзгеруі (ауырсыну, жанасу сезімінің бұзылуы, гиперестезия, анестезия);

• сөз өзгеруі (баяулауы, кекештену), сөз дамуының қалуы;

• тырыспа, спазмдар, сана сезімінің бұзылыстары, парездер, құсу, жүрек айну);

• қимылдар үйлесуінің бұзылыстары (жүрісі, жазуы, тамақты қабылдау);

• вегетативтік бұзылыстар (тершендік, жүрек соғуы, ыстықтау, канның тасуы, тымырсықты кµтере алмау);

II. А н а м н е з (сыртарқы). Анамнез жинағанда баланың анасынан жүктілігінің ағымы және босану туралы мәліметтер (патология, асқынулар), тұқым қуалаушылық аурулар, ерте жасындағы психикалық даму ерекшеліктері, ауырған жұқпалар, мектептегі тәртібі туралы мәліметтер алу;

III. қа р а у кезінде бағалауға болады:

• аурудың жағдайын, өзін-өзі сенуін;

• төсектегі жағдайын: (белсенді, пассивті, мәжбүрлі), аяғында тұрғанындағы кейіпін;

• санасын (ашық, күңгірт, ступор, сопор, бала санасыз);

• көңіл-күйін (бірқалыпты, көтерінкі, тыныш);

• бет кескінін;

• үлкен енбектің көлемін, жағдайын

• бетінің симметриясын және ымын;

• психикалық және физикалық дамуын

• жаңа туған баланың шартсыз рефлекстерін:

а. Б а у э р р е ф л е к с і (еңбектеу) – баланы ішіне жатқызып, бүктетілген аяқтарының табандарына алақанды жолатса, бала еңбектегендей қозғалыс жасайды;

б. М о р о (құлаштау) р е ф л е к с і - бала басынан 15-20 см қашықтықта үстел үстін соқса, бала әуелі қолдарын екі жаққа жаяды да, сосын оларды бұрынғы қалпына келтіреді;

в. Р о б и н с о н р е ф л е к с і (жармасу рефлексі) - баланың қолына салынған затты бала жармасып ұстай алады да, жібермейді;

г. Б а б к и н р е ф л е к с і (алақанды-ауыз рефлексі) – үлкен саусақтармен баланың алақанына басса, ол аузын ашып, басын еңкейтеді;

Бауэр рефлексі

Робинсон рефлексі

Бабкин рефлексі

менингеалдық белгілер:

а. ж е л к е б ұ л ш ы қ е т т е р і н і ң р и г и д т ы ғ ы – арқасында жатқан бала желкесіне қолды салып, бала иегімен кеудесіне жетсін деген мақсатпен басын алға бүккізу, жауабы оң болса – желкесінде ауырсыну сезім пайда болады;

б. Б р у д з и н с к и й б е л г і с і – қолдарды желке мен кеудеге қойып, баланың басын тез бүккен кезде оң реакция кезінде екі аяғын да тізе буындарында бүгеді және арқасында ауырсыну сезім пайда болады.

Брудзинский белгісі

в. К е р н и г б е л г і с і – тізе және жамбас буындарда бүгілген аяқты тізе буынында жазуға тырысу, реакциясы оң болғанда – арқасында қатты ауырсыну сезім пайда болады да, бала аяғын жаза алмай қалады;

- Р о м б е р г д е н е қ а л п ы н д а ғ ы т ұ р а қ т ы л ы қ (ауру бала аяқтарын бір біріне тығыз тақап, кµздерін жұму керек, ауру кезінде – зақымдалған жағына құлайды);

- б а с і ш і л і к қ ы с ы м ы ж о ғ а р л а у ы н ы ң б е л г і с і (мазасыздық, солғындық, бас ауруы, бір қалыпты шынғыру, үлкен енбектің шығып тұруы, құсу, бас тітістерінің айырылуы).

Тері және тері асты майын зерттеу әдістері

І. қ а р а у. Баланы шешіндіріп, жылы жарық бөлмеде тексеру керек: құлақ артындағы, мойынындағы, қолтық астындағы, сандарындағы қатпарларын, саусақ аралығындағы қуыстарын;

• тері түсін, теріде патологиялық өзгерістері бар екендігін (сипаттамасын беру),

• баланыњ ішінде, басында, арқасында тамырлар торы бар немесе жоқтыгын анықтау;

• тері асты майының таралу қалыптығын;

ІІ. Қ о л м е н з е р т т е у (пальпациялау). Зерттеушінің қолдары таза және құрғақ болу тиіс. Пальпацияны ақырындап, баланың бір жерін ауыртып алмай µткізу керек. Зерттеу кезінде терінің серпімділігі, ылғалдығы, қызуы; тері асты майының қалыңдығы (қалыпты жағдайда қалыңдығы 1-1,5 см) белгіленеді; эндотелиалды сынақтар өткізіледі, дермографизм түрі анықталады.

Эндотелиалды сынақтар:

а) шиыршық белгісі – иықтың ортаңғы үштің біріне шиыршық салынады. Үш -бес минуттан кейін, патологиялық жағдай болса – шиыршық салынған жерде петехийлер пайда болады;

б) шымшу белгісі – кеуденің алдынғы немесе бүйір жағында екі қолдың бірінші және екінші саусақтарының арасына екі-үш см теріні қыртыстап алу және қысу. Шымшыған жерде нүктелі қансырау пайда болады.

Дермографизм – ол механикалық тітіркендіргіштерге тері қан тамырларының жауаптық әсері.

Терінің серпімділігін анықтау – оњ қолдың бірінші және екінші саусақтарымен іштің терісін қыртыстап, саусақтарды тез жазып жіберу. қалыпта тері бірден жазылады.

Тері асты майының қалыңдығын өлшеу. қолдың бірінші және екінші саусақтарымен тері және тері асты майын кіндік жанында қыртыстап жиыру, сонда қыртыстың қалыңдығы 1-1,5 см болады.

Тіндердің тургоры – иықтың немесе санның ішкі жағындағы тері және тері асты майын қысқандағы сезілетін қарсылық.