Pozostałe rozrachunki

Oprócz rozrachunków z odbiorcami i dostawcami, rozrachunków publicznoprawnych, rozrachunków z pracownikami oraz rozrachunków z tytułu niedoboru i nadwyżek w jednostkach gospodarczych występują rozrachunki z wielu innych tytułów. Rozrachunki te będą nazywane pozostałymi rozrachunkami. Do pozostałych rozrachunków zalicza się:

• rozrachunki z tytułu nabycia, sprzedaży i emisji aktywów finansowych;

• rozrachunki z tytułu otrzymanych lub udzielonych pożyczek;

• rozrachunki z właścicielami, udziałowcami lub akcjonariuszami;

• rozrachunki wewnątrzzakładowe między wewnętrznymi jednostkami organizacyjnymi danej jednostki;

• roszczenia sporne z tytułu umów o dostawy, roboty i usługi;

• rozrachunki z tytułu leasingu finansowego;

• rozrachunki z zakładami ubezpieczeniowymi z tytułu ubezpieczeń dobrowolnych (majątkowych i osobowych);

• rozrachunki z tytułu sprzedaży i zakupu wierzytelności;

• inne rozrachunki z różnych tytułów wobec różnych kontrahentów.

Do ewidencji wymienionych rodzajów rozrachunków jest przeznaczone konto “Pozostałe rozrachunki”. Na koncie tym ewidencjonuje się należności i roszczenia oraz zobowiązania nie objęte ewidencją na wcześniej omówionych kontach rozrachunków.

Konto “Pozostałe rozrachunki” funkcjonuje na takiej samej zasadzie, jak i omówione już inne konta rozrachunków. Konto to obciąża się za powstałe należności i roszczenia oraz spłatę i zmniejszenie zobowiązań, uznaje się natomiast za powstałe zobowiązania oraz spłatę i zmniejszenia należności i roszczeń.

Konto “Pozostałe rozrachunki” może wykazywać dwa salda: saldo debetowe, oznaczające stan należności i roszczeń, oraz saldo kredytowe, oznaczające stan zobowiązań z różnych tytułów.

Do konta “Pozostałe rozrachunki” powinna być prowadzona ewidencja szczegółowa, która umożliwia ustalenie należności i roszczeń oraz zobowiązań z poszczególnych tytułów oraz wobec różnych jednostek.

Ewidencja przykładowych operacji gospodarczych związanych z pozostałymi rozrachunkami jest przedstawiona na schemacie 6.9.

Schemat 6.9. Ewidencja pozostałych rozrachunków

Objaśnienia:

1. Zadeklarowane wkłady na poczet kapitału własnego.

1. Otrzymany na rachunek bankowy, zadeklarowany wcześniej wkład na poczet kapitału własnego.

2. Naliczenie dywidend należnych właścicielom spółek kapitałowych.

3. Przelew dywidend należnych właścicielom spółek kapitałowych.

4. Naliczenie dywidend należnych od posiadanych akcji, udziałów.

5. Otrzymanie na rachunek bankowy dywidend od posiadanych akcji, udziałów.

6. Otrzymana przez jednostkę pożyczka.

7. Odsetki naliczone od otrzymanej pożyczki.

8. Spłata pożyczki.

10. Nabycie długoterminowych aktywów finansowych.

11. Przelew zobowiązań za zakupione długoterminowe aktywa finansowe.

12. Sprzedaż długoterminowych aktywów finansowych.

13. Wpływ należności za sprzedane długoterminowe aktywa finansowe.

14. Naliczenie składek na ubezpieczenia majątkowe.

15. Potrącenie z listy płac na rzecz ubezpieczeń dobrowolnych pracowników, związków zawodowych, kasy zapomogowo-pożyczkowej.

16. Przelew do zakładu ubezpieczeniowego składek na ubezpieczenia majątkowe.

Słownik

angażować – залучати cło – мито dłużnik – боржник dystrybucja – реалізація ewentualny – можливий nadwyżki – лишки należności – належності niedobór – нестача niegospodarność – безгосподарність obciążenia – навантаження odpisanie – списання ogół – сукупність podróży służbowe – відрядження potrącenia – відрахування powstanie – виникнення przywłaszczanie – привласнення relacjе – відносини roszczeniе – претензія rozrachunki – розрахунки rozrachunki publicznoprawne – розрахунки з бюджетом

składki – внески spowodować – спричинити transakcja – операція ujęcie – відображення umorzenie – погашення umowa o pracę – договір про працю upusty – urlop – відпустка urząd skarbowy – казначейство uznać – визнати wierzyciel – кредитор wówczas – тоді wygaśnięcie – погашення wymienione – перераховані wynagrodzenia dodatkowe – додаткова заробітна плата wynagrodzenia zasadnicze – основна заробітна плата zasiłki – грошова допомога zobowiązania – зобов’язання zwłoka – затримання

Ćwiczenie 6.2. Proszę odpowiedzieć na pytania.

1. Czym są rozrachunki?

2. W jakiej jednostce powstają należności?

3. Z czego wynika powstanie zobowiązań?

4. Jakie wyróżnia się grupy rodzajowe rozrachunków?

5. Jaki charakter mają konta rozrachunków?

6. Według jakiej wartości w ciągu roku obrotowego są ujmowane w księgach rachunkowych należności i zobowiązania?

7. W efekcie czego powstają rozrachunki z odbiorcami?

8. Jakie konto służy do syntetycznej ewidencji rozrachunków z odbiorcami i dostawcami?

9. Na jakie dwie grupy rodzajowe można podzielić ogół rozrachunków z pracownikami?

10. Jakie dwa podstawowe systemy wynagradzania może mieć jednostka?

11. Za co są wypłacane pracownikom wynagrodzenia dodatkowe?

12. Czego dotyczy ewidencja szczegółowa, prowadzona do konta “Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń”?

13. Jakie rozrachunki są określane mianem rozrachunków publicznoprawnych?

14. Jakie trzy konta stosuje się zazwyczaj do ewidencji rozrachunków publicznoprawnych w większych jednostkach gospodarczych?

15. W jakich jednostkach gospodarczych jest prowadzone konto “Rozrachunki z tytułu VAT”?

16. Co to jest ZUS?

17. Kiedy mają miejsce niedobory lub nadwyżki składników aktywów?

18. Jakie konto jest przeznaczone do ewidencji ujawnienia i rozliczenia nadwyżek?

19. Co zalicza się do pozostałych rozrachunków?

20. Jakie konto jest przeznaczone do ewidencji pozostałych rozrachunków?

Ćwiczenie 6.3. Proszę wyjaśnić krótko zwroty.

1. rozrachunki z odbiorcami i dostawcami;

2. należności i zobowiązania krótkoterminowe;

3. należności z tytułu kar;

4. wynagrodzenia bezosobowe;

5. system akordowy;

6. akord progresywny;

7. wynagrodzenia dodatkowe;

8. należny podatek VAT;

9. obciążenia pracowników;

10) ubezpieczenie rentowe.

Ćwiczenie 6.4. Proszę wskazać właściwe zakończenie zdania.

1. Rozrachunkami są:

1. zaakceptowane przez kontrahentów należności lub zobowiązania, określone co do kwoty, których termin regulacji został uzgodniony przez obydwu kontrahentów;

2. zaakceptowane przez kontrahentów należności lub zobowiązania, określone co do kwoty, których termin regulacji nie został uzgodniony;

3. sprzedaże produktów.

2. Zobowiązania powstają w jednostce gospodarczej, która:

1. pozostawia środki pieniężne w dyspozycji innych jednostek;

2. sprzedaje produkty będące efektami jej działalności lub zakupione towary handlowe;

3. dokonuje zakupów dóbr i usług będących efektami pracy innych jednostek.

3. Stosując kryterium wymagalności należności i zobowiązania mogą być podzielone na:

1. długoterminowe i krótkoterminowe;

2. pionowe i poziome;

3. księgowe i rachunkowe.

4. Po stronie Credit kont rozrachunków ujmuje się:

1. powstanie należności oraz spłatę i zmniejszenie zobowiązań;

1. powstanie zobowiązań oraz spłatę i zmniejszenie należności;

2. powstanie zobowiązań oraz spłatę i zmniejszenie zobowiązań.

5. Do syntetycznej ewidencji rozrachunków z odbiorcami i dostawcami służy konto:

1. “Rozrachunki z odbiorcami”;

2. “Rozrachunki z dostawcami”;

3. “Rozrachunki z odbiorcami i dostawcami”.

6. Ogół rozrachunków z pracownikami można podzielić na dwie grupy rodzajowe:

1. rozrachunki z tytułu wynagrodzeń i okresowe rozrachunki z pracownikami;

2. rozrachunki z tytułu wynagrodzeń i inne rozrachunki z pracownikami;

3. rozrachunki z tytułu podatku VAT i inne rozrachunki z pracownikami.

7. Wynagrodzenia występujące w jednostkach gospodarczych obejmują dwie podstawowe pozycje:

3. wynagrodzenia bezosobowe i wynagrodzenia z tytułu wykonanych prac;

4. wynagrodzenia osobowe, wypłacane osobom fizycznym na podstawie umowy-zlecenia, i wynagrodzenia dodatkowe;

5. wynagrodzenia osobowe i wynagrodzenia bezosobowe.

8. Najważniejszą pozycją wynagrodzeń są wynagrodzenia:

1. zasadnicze;

2. rzeczywiste;

3. dodatkowe.

9. System czasowo-premiowy to:

1. system, przy którym wynagrodzenie jest ustalane jako suma wynagrodzenia wynikającego z systemu czasowo-prostego oraz z premii uzależnionej od efektów pracy;

2. system, przy którym wynagrodzenie jest ustalane jako iloczyn czasu pracy oraz stawki za jednostkę czasu;

3. system, przy którym wysokość wynagrodzenia jest ustalana jako iloczyn ilości wykonanej produkcji oraz stawki za jednostkę produkcji.

10. System akordowy może przyjąć postać akordu progresywnego, przy którym wysokość wynagrodzenia ustala się jako:

1. iloczyn ilości wykonanej produkcji oraz stawki za jednostkę produkcji;

2. iloczyn ilości wykonanej produkcji oraz stawki za jednostkę produkcji, z tym że stawka za jednostkę wzrasta po przekroczeniu określonej normy ilościowej;

3. suma wynagrodzenia ustalonego według zasad akordu prostego oraz premii uzależnionej od efektów pracy.

11. Konto “Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń” może wykazywać:

4. wyłącznie saldo debetowe;

5. zarówno saldo debetowe, jak i kredytowe;

6. wyłącznie saldo kredytowe.

12. Ewidencja syntetyczna innych rozrachunków z pracownikami jest prowadzona na koncie:

4. “Pozostałe rozrachunki z pracownikami”;

5. “Rozrachunki z pracownikami”;

6. “Inne rozrachunki z pracownikami”.

13. Mianem rozrachunków publicznoprawnych są określane:

4. rozrachunki (należności i zobowiązania) z tytułu podatków, ceł, opłat, składek ubezpieczeniowych i innych tytułów;

5. zrównane z rozrachunkami płatności;

6. rozrachunki z pracownikami.

14. Podatek VAT:

6. nie jest podatkiem wielofazowym;

7. jest podatkiem wielofazowym;

8. jest podatkiem czterofazowym.

15. Do ewidencji niedoborów i szkód jest przeznaczone konto:

4. “Rozliczenie niedoborów”;

5. “Rozliczenie szkód”;

6. “Rozliczenie niedoborów i szkód”.

16. Po stronie Credit konta “Inne rozrachunki publicznoprawne” ujmuje się:

4. naliczenie zobowiązań z różnych tytułów publicznoprawnych;

5. zmniejszenie należności z różnych tytułów publicznoprawnych;

6. poprawna odpowiedź a) i b).

17. Nadwyżka występuje wówczas, gdy:

1. rzeczywisty stan składnika aktywów jest większy od stanu wykazanego w księgach rachunkowych;

2. rzeczywisty stan składnika aktywów jest mniejszy od stanu wykazanego w księgach rachunkowych;

3. poprawna odpowiedź a) i b).

18. Saldo debetowe konta “Pozostałe rozrachunki” oznacza stan:

4. zobowiązań z różnych tytułów;

5. należności i roszczeń;

6. zobowiązań i roszczeń.

19. Konto “Pozostałe rozrachunki” funkcjonuje:

4. na zasadzie zwrotności;

5. na zasadzie bilansowania;

6. na takiej samej zasadzie, jak i omówione już inne konta rozrachunków.

20. Do pozostałych rozrachunków zalicza się:

4. rozrachunki z właścicielami, udziałowcami lub akcjonariuszami oraz rozrachunki z tytułu sprzedaży i zakupu wierzytelności;

5. roszczenia sporne z tytułu umów o dostawy, roboty i usługi;

6. poprawna odpowiedź a) i b).

Ćwiczenie 6.5. Prawda czy fałsz? Proszę zakreślić prawidłową odpowiedź.

Zdania	Prawda	Fałsz
Rozrachunkami są zaakceptowane przez kontrahentów należności i zobowiązania, określone co do kwoty, których termin regulacji został uzgodniony przez obydwu kontrahentów.		
Zobowiązania powstają w jednostce gospodarczej, która dokonuje zakupów dóbr i usług będących efektami pracy innych jednostek.		
Należności i zobowiązania powstają w jednostce gospodarczej tylko w stosunku do kontrahentów.		
W ciągu roku obrotowego należności i zobowiązania są ujmowane w księgach rachunkowych według wartości nominalnej.		
Do syntetycznej ewidencji rozrachunków z odbiorcami i dostawcami służy konto “Rozrachunki z odbiorcami i dostawcami”.		
Wynagrodzenia osobowe są wypłacane osobom fizycznym na podstawie umowy-zlecenia, umowy o dzieło oraz umowy agencyjnej.		
Najważniejszą pozycją wynagrodzeń są wynagrodzenia dodatkowe.		
Konto “Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń” może wykazywać zarówno saldo debetowe, jak i kredytowe.		
Organizacja ewidencji rozrachunków publicznoprawnych może być różna.		
Konto “Rozrachunki publicznoprawne” ma charakter konta pasywnego.		
Konto “Rozrachunki z tytułu VAT” jest prowadzone w tych jednostkach gospodarczych, które są objęte podatkiem od towarów i usług.		
Podatek VAT jest podatkiem wielofazowym, pobieranym w każdej fazie obrotu, i są nim obciążane poszczególne fazy produkcji i dystrybucji.		
Korekty naliczonego podatku VAT mogą mieć charakter zwiększający lub zmniejszający.		
Konto “Rozrachunki z ZUS” jest prowadzone w celu ujęcia rozliczeń z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych z tytułu składek ubezpieczeniowych oraz odpisów na fundusze specjalne.		
Konto “Rozrachunki z ZUS” wykazuje zazwyczaj saldo debetowe.		
Ewidencja operacji gospodarczych związanych z innymi rozrachunkami publicznoprawnymi jest prowadzona zgodnie z zasadami, jakie dotyczą kont rozrachunków.		
Jako niedobory zawinione traktuje się niedobory spowodowane działalnością osób materialnie odpowiedzialnych.		
Do ewidencji ujawnienia i rozliczenia niedoborów i szkód jest przeznaczone konto “Rozliczenie niedoborów”.		
Nadwyżka występuje wówczas, gdy rzeczywisty stan składnika aktywów jest mniejszy od stanu wykazanego w księgach rachunkowych.		
Konto “Pozostałe rozrachunki” może wykazywać tylko saldo debetowe, oznaczające stan należności i roszczeń.		

Ćwiczenie 6.6. Proszę połączyć wyrazy.

Wzór: rozrachunki	розрахунки
cło	боржник
nadwyżki	нестача
podróży służbowe	додаткова заробітна плата
dłużnik	мито
niedobór	відпустка
roszczeniе	лишки
urząd skarbowy	відносини
wynagrodzenia zasadnicze	відрахування
transakcja	внески
zasiłki	кредитор
wygaśnięcie	претензія
relacjе	грошова допомога
potrącenia	відрядження
rozrachunki publicznoprawne	основна заробітна плата
wynagrodzenia dodatkowe	погашення
umowa o pracę	погашення
wierzyciel	казначейство
urlop	операція
umorzenie	договір про працю
składki	розрахунки з бюджетом

Ćwiczenie 6.7. Proszę połączyć wyraz z jego definicją.

Wyraz	Definicja
1. Rozrachunki z odbiorcami	A. Zaakceptowane przez kontrahentów (wierzyciela i dłużnika) należności (u wierzyciela) lub/i zobowiązania (u dłużnika), określone co do kwoty, których termin regulacji został uzgodniony przez obydwu kontrahentów lub wynika z obowiązujących przepisów
6. Rozrachunki z pracownikami	B. Rozrachunki, które powstają w efekcie rozbieżności w czasie między prawnym momentem zakupu a momentem dokonania zapłaty w postaci wydatku środków pieniężnych
3. Rozrachunki publicznoprawne	C. Należności z tytułu różnych świadczeń jednostki gospodarczej na rzecz pracowników oraz zobowiązania wobec pracowników z tytułu pracy świadczonej przez nich na rzecz danej jednostki
4. Rozrachunki z dostawcami	D. Rozrachunki (należności i zobowiązania) z tytułu podatków, ceł, opłat, składek ubezpieczeniowych i innych tytułów wynikających z przepisów o zobowiązaniach podatkowych i zrównanych z nimi płatności
5. Rozrachunki	E. Rozrachunki, które powstają w efekcie rozbieżności w czasie między prawnym momentem sprzedaży a momentem otrzymania zapłaty w postaci wpływu środków pieniężnych

Ćwiczenie 6.8. Proszę ułożyć z liter wyrazy, do których będą pasować przytoczone definicje.

Litery	Definicja
1) ż o n e a l n c i ś	powstają w jednostce gospodarczej, która sprzedaje produkty będące efektami jej działalności lub zakupione towary handlowe
2) y w a r n d o e z g n a i o o o w s e b	wynagrodzenia, wypłacane pracownikom stale zatrudnionym w danej jednostce na podstawie umowy o pracę
3) ą o a o w b n z i i z a	powstają w jednostce gospodarczej, która dokonuje zakupów dóbr i usług będących efektami pracy innych jednostek
4) y w a r n d o e z g n a i b o w e z o s b e o	wynagrodzenia, wypłacane osobom fizycznym na podstawie umowy-zlecenia, umowy o dzieło oraz umowy agencyjnej
4) y w a r n d o e z g n a i k a d d o o t e w	wynagrodzenia, wypłacane pracownikom za przepracowanie dodatkowego czasu pracy oraz za pracę w warunkach szkodliwych

Ćwiczenie 6.9. Proszę połączyć wyrazy.

A

B

akord prosty akord progresywny akord premiowy system czasowo-prosty system czasowo-premiowy

suma wynagrodzenia ustalonego według zasad akordu prostego oraz premii uzależnionej od efektów pracy iloczyn ilości wykonanej przez pracowników produkcji oraz stawki za jednostkę produkcji system, przy którym wynagrodzenie jest ustalane jako iloczyn czasu pracy oraz stawki za jednostkę czasu system, przy którym wynagrodzenie jest ustalane jako suma wynagrodzenia wynikającego z systemu czasowo-prostego oraz z premii uzależnionej od efektów pracy akord prostym, z tym że stawka za jednostkę produkcji wzrasta po przekroczeniu określonej normy ilościowej

Ćwiczenie 6.10. Proszę połączyć wyrazy-synonimy.

A	B
jednostka gospodarcza kontrahent rozrachunki z tytułu podatków podatek VAT szkoda	wierzyciel, dłużnik podatek od towarów i usług utrata wartości użytkowej składnika aktywów rzeczowych rozrachunki publicznoprawne przedsiębiorstwo

Ćwiczenie 6.11. Proszę dopisać do podanych wyrazów słowa o znaczeniu przeciwnym.

Wzór: Nabycie – Sprzedaż

1. Należności –

2. Angażować –

3. Krótkoterminowy –

4. Dłużnik –

5. Nadwyżki –

6. Spowodować –

7. Uznać–

8. Odbiorca –

9. Urlop –

10. Pracownik –

Ćwiczenie 6.12. Proszę porównać rodzaje systemów wynagradzania i wyniki porównania zapisać do tabelki.

Rodzaje systemów wynagradzania	System czasowy	System akordowy
1. Podstawa ustalania wynagrodzenia
2. Ilość podrodzajów

Ćwiczenie 6.13. Proszę porównać następujące grupy rodzajowe rozrachunków i wyniki porównania zapisać do tabelki.

Cechy grup rodzajowych rozrachunków	Grupy rodzajowe rozrachunków
	Rozrachunki z odbiorcami	Rozrachunki z dostawcami	Rozrachunki z pracownikami	Rozrachunki publiczno-prawne	Pozostałe rozrachunki
1. Powstają w efekcie
2. Do syntetycznej ewidencji służy konto
3. Po stronie Debet księguje się
4. Po stronie Credit księguje się
5. Konto może wykazywać saldo

Ćwiczenie 6.14. Proszę połączyć początek i koniec zdania.

Początek	Koniec
1. Każda jednostka gospodarcza prowadząc działalność	A. dokonuje zakupów dóbr i usług będących efektami pracy innych jednostek.
2. Należności powstają w jednostce gospodarczej, która	B. rozbieżności w czasie między prawnym momentem sprzedaży a momentem otrzymania zapłaty w postaci wpływu środków pieniężnych.
3. Zobowiązania powstają w jednostce gospodarczej, która	C. dokonuje transakcji z innymi jednostkami, co jest związane z zawieraniem różnych umów.
4. Rozrachunki z odbiorcami powstają w efekcie	D. sprzedaje produkty będące efektami jej działalności lub zakupione towary handlowe.
5. Rozrachunki z dostawcami są efektem	E. rozbieżności w czasie między prawnym momentem zakupu a momentem dokonania zapłaty w postaci wydatku środków pieniężnych.

Ćwiczenie 6.15. Proszę uporządkować w logiczną całość.

1_A	A. Wynagrodzenia dodatkowe są wypłacane pracownikom za przepracowanie dodatkowego czasu pracy oraz za
2_	B. obejmują takie elementy wynagrodzenia, które nie są związane z czasem
3_	C. się konto syntetyczne “Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń”. Po stronie Debet tego konta
4_	D. w liście płacy oraz przedawnione zobowiązania z tytułu wynagrodzeń. Po stronie Credit konta “Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń” ujmuje się wysokość wynagrodzeń brutto
5_	E. pracę w warunkach szkodliwych dla zdrowia. Z kolei wynagrodzenia uzupełniające
6_	F. księguje się sumy wypłaconych wynagrodzeń netto i zaliczek na wynagrodzenia, wartość wypłaconych deputatów i innych świadczeń w naturze zaliczonych do wynagrodzeń, potrącenia dokonane
7_	G. zasiłki chorobowe pokrywane przez zakład pracy.
8_	H. wynikających z list płac oraz przedawnione i umorzone należności z tytułu wynagrodzeń.
9_	I. Do ewidencji należności i zobowiązań z tytułu wynagrodzeń pracowników wykorzystuje
10_	J. efektywnie przepracowanym, jak dodatki stażowe, premie jubileuszowe, wynagrodzenie za czas urlopu,

Ćwiczenie 6.16. Proszę uzupełnić zdania wyrazami z ramki w odpowiedniej formie gramatycznej.

wynikać, produkcja, mały, efekty, podejmować, VAT, prowadzić, podatki, materialny, jednostka, zrównany, rozrachunki, stosować, towary, konto, każdy

a) Każda jednostka gospodarcza _______ określoną działalność bierze na siebie obowiązek rozliczania się z budżetem państwa oraz z innymi _______ z tytułu osiąganych _______ oraz angażowanych zasobów _______ i ludzkich.

b) Rozrachunki z tytułu _______, ceł, opłat, składek ubezpieczeniowych i innych tytułów _______ z przepisów o zobowiązaniach podatkowych i _______ z nimi płatności są określane mianem _______ publicznoprawnych.

c) W _______ jednostkach najczęściej _______ się jedno konto syntetyczne “Rozrachunki publicznoprawne” i _______ się dwuszczeblową ewidencję analityczną.

d) _______ “Rozrachunki z tytułu VAT” jest prowadzone w tych jednostkach gospodarczych, które są objęte podatkiem od _______ i usług.

e) Podatek _______ jest podatkiem wielofazowym, pobieranym w _______ fazie obrotu, i są nim obciążane poszczególne fazy _______ i dystrybucji.

Ćwiczenie 6.17. Proszę uzupełnić tekst zgodnie z podanym przykładem. Wyrazy do wyboru podano w tabelce pod tekstem.

___________¹ charakter w porównaniu z niedoborami mają ___________². Szkoda występuje wówczas, gdy następuje obniżenie jakości lub utrata wartości użytkowej składnika aktywów ___________³. Przy tym rzeczywista ilość składnika aktywów jest taka sama, jak stan wykazany w księgach rachunkowych. Równieź wśród ___________⁴ można wyróżnić szkody zawinione i szkody niezawinione. Wycena stwierdzonych niedoborów i szkód jest dokonywana według wartości przyjętej do ewidencji księgowej odpowiednich składników aktywów. Niedobory i szkody składników aktywów trwałych są przy tym wyceniane według wartości ___________⁵. Roszczenia wobec osób materialnie odpowiedzialnych z tytułu niedoborów zawinionych mogą być zwiększone do wartości rynkowej składników aktywów.

Sposób ___________⁶ niedoborów i szkód zawinionych zależy od tego, czy osoby materialnie odpowiedzialne za składniki aktywów uznały te niedobory czy też nie. Jeśli osoba materialnie odpowiedzialna uznała na piśmie niedobór lub szkodę, to równowartość niedoboru stanowi ___________⁷ od pracowników. Jeśli natomiast osoba materialnie odpowiedzialna nie uznała niedoboru czy też szkody, wówczas jednostka kieruje roszczenia z tytułu niedoboru (szkody) na drogę postępowania sądowego.

Równowartość niedoborów i szkód ___________⁸ odciąża koszty lub straty nadzwyczajne, w zależności od przyczyn ich powstania.

Przykład:
1	odmienny	przeciętny	zły
2	nadwyżki	szkody	niedobory
3	rzeczowych	płatniczych	realnych
4	niedoborów	nadwyżek	szkód
5	brutto	netto	brudoto
6	ujawnienia	księgowania	rozliczenia
7	należności	zobowiązania	odpisania
8	zawinionych	niezawinionych	ujawnionych

Ćwiczenie 6.18. Proszę wskazać wyraz, który nie pasuje do szeregu.

1. Nadwyżki, niedobór, niegospodarność, cło;

2. Umowa o pracę, urlop, pracownik, umorzenie;

3. Wynagrodzenia zasadnicze, roszczeniе, wynagrodzenia dodatkowe, zasiłki;

4. Zobowiązania, angażować, należności, rozrachunki;

5. Wynagrodzenia, relacjе, wierzyciel, zwłoka, dłużnik.

Ćwiczenie 6.19. Proszę uzupełnić brakujące litery w wyrazach.

R_zrach_nkami s_ za_kceptowan_ przez kontra_ent_w (wie_yciela i d_u_nika) nale_ności (u wie_yciela) lub/i zobo_iązan_a (u d_u_nika), okre_lone co do k_oty, kt_rych ter_in reg_lac_i zosta_ uzgodn_ony przez obyd_u kontra_ent_w lub _ynika z obowi_zuj_cych p_epis_w.

Nale_no_ci powstaj_ w jedno_tce gos_odarc_ej, kt_ra sp_edaje p_od_kty będ_ce _fekt_mi jej dzia_alno_ci lub zak_pione to_ary _and_owe.

Z_bowi_zania po_staj_ w jedno_tce gos_odarc_ej, kt_ra dokon_je zak_p_w d_br i usł_g będ_cych _fekt_mi pra_y in_ych jed_ostek.

Ćwiczenie 6.20. Proszę poprawić błędy w przytoczonych wyrazach.

Podrurzy swurzbołe, nalerznośći, zobowjązanja, użond skarboły, angarzowacz, skwadki, cwo, dystrybócja, potroncenia, umożenie, transakcia, niedobur, dwużnik, rozrahunki, upósty, wieżyciel, nadwyrzki, obciąrzenia, wygaśniencie, urłop, zasiwki, złwoka, wynadrodzenia zasadnicie.