Temat 6. Rozrachunki i roszczenia
Ćwiczenie 6.1. Proszę przeczytać i przetłumaczyć teksty.
Istota rozrachunków
Każda jednostka gospodarcza prowadząc działalność dokonuje transakcji z innymi jednostkami, co jest związane z zawieraniem różnych umów. Zazwyczaj moment realizacji umowy nie pokrywa się z momentem dokonania lub otrzymania zapłaty. To powoduje powstanie rozrachunków w postaci należności i zobowiązań.
Rozrachunkami są zaakceptowane przez kontrahentów (wierzyciela i dłużnika) należności (u wierzyciela) lub/i zobowiązania (u dłużnika), określone co do kwoty, których termin regulacji został uzgodniony przez obydwu kontrahentów lub wynika z obowiązujących przepisów.
Należności powstają w jednostce gospodarczej, która sprzedaje produkty będące efektami jej działalności lub zakupione towary handlowe. Powstanie należności wynika z rozbieżności w czasie między momentem dokonania sprzedąży a momentem wpływu określonej sumy środków pieniężnych na rachunek bankowy lub do kasy danej jednostki.
Zobowiązania powstają w jednostce gospodarczej, która dokonuje zakupów dóbr i usług będących efektami pracy innych jednostek. Powstanie zobowiązań wynika z rozbieżności w czasie między momentem dokonania zakupu a momentem rozchodu środków pieniężnych z kasy lub z rachunku bankowego danej jednostki gospodarczej.
W wyniku powstania należności środki pieniężne danej jednostki pozostają okresowo w dyspozycji innych jednostek gospodarczych. Z kolei w przypadku zobowiązań pozyskuje się środki innych jednostek bez wydatkowania własnych środków pieniężnych.
Należności i zobowiązania powstają w jednostce gospodarczej nie tylko w stosunku do kontrahentów, ale także w relacji do innych jednostek oraz własnych pracowników. Dlatego ogół rozrachunków dzieli się na grupy rodzajowe, jednorodne ze względu na kryterium podmiotowe. Stosując to kryterium, wyróżnia się następujące grupy rodzajowe rozrachunków:
rozrachunki z odbiorcami i dostawcami;
rozrachunki z pracownikami;
rozrachunki publicznoprawne;
pozostałe rozrachunki.
Należności i zobowiązania mogą być także podzielone przy zastosowaniu kryterium wymagalności. Stosując to kryterium, wyróżnia się:
należności i zobowiązania długoterminowe, których okres spłaty na dzień bilansowy jest dłuższy niż jeden rok;
należności i zobowiązania krótkoterminowe, których okres spłaty na dzień bilansowy jest krótszy niż jeden rok.
Do ewidencji rozrachunków są przeznaczone konta zespołu 2 – “Rozrachunki i roszczenia”. Konta te są przystosowane do przedstawionej wyżej rodzajowej klasyfikacji rozrachunków.
Konta rozrachunków mają charakter kont aktywno-pasywnych: należności są składnikiem aktywów, natomiast zobowiązania – składnikiem pasywów. Po stronie Debet tych kont księguje się powstanie należności oraz spłatę i zmniejszenie zobowiązań. Z kolei po stronie Credit kont rozrachunków ujmuje się powstanie zobowiązań oraz spłatę i zmniejszenie należności. Konta rozrachunków mogą wykazywać dwa salda: debetowe i kredytowe. Saldo debetowe oznacza stan należności, natomiast saldo kredytowe – stan zobowiązań.
W ciągu roku obrotowego należności i zobowiązania są ujmowane w księgach rachunkowych według wartości nominalnej ustalonej na dzień powstania tych rozrachunków. Zasada ta dotyczy rozrachunków wyrażonych w walucie polskiej. Natomiast należności i zobowiązania w walutach obcych ujmuje się w wartości nominalnej przeliczonej na złote polskie według średniego kursu danej waluty, ustalonego przez NBP w dniu powstania należności lub zobowiązania. Ewentualne różnice kursowe na dzień wygaśnięcia należności lub zobowiązań w walutach obcych na skutek ich zapłaty zalicza się do przychodów finansowych (różnice dodatnie) lub do kosztów finansowych (różnice ujemne).