27. Творчасць м.Кундэры ў кантэксце сусветнай літаратуры (раман Невыносная лёгкасць быцця).

Працаваў асістэнтам і пазней прафесарам акадэміі на факультэце кіно, выкладаў сусветную літаратуру. У той жа час ён уступіў у рэдакцыйныя рады літаратурных часопісаў. У 1953г. апублікаваў сваю першую кнігу. Да сярэдзіны 50-х займаўся перакладамі, эсэ, драматургіяй. Стаў вядомы пасля выпуску збору вершаў і выйсця 3-х частак цыклу навэл "Смешныя любові", напісаных і апублікаваных з 1958 па 1968 гады. У яго першым рамане "Жарт" (1967) гаворка ідзе пра становішча чэшскай інтэлігенцыі ва ўмовах савецкай рэчаіснасці. У гэтым жа годзе К. прыняў удзел у IV з'ездзе пісьменнікаў Чэхаславакіі, дзе ўпершыню адкрыта прагучалі заклікі да дэмакратызацыі грамадскага і палітычнага жыцця краіны, якія прывялі да "Пражскай вясны". Пасля ўводу савецкіх войскаў у Чэхаславакію ў жніўні 1968г. К. браў удзел у шэрагу дэманстрацый і збораў пратэсту, завошта быў пазбаўлены магчымасці выкладаць. Яго кнігі былі зняты з усіх бібліятэк Чэхаславакіі. У 1970 К. скончыў другі раман "Жыццё не тут", у гратэскава-сюррэалістычнай форме які апавядае пра крызіс асобы і творчай дэградацыі паэта ва ўмовах фармавання сацыялістычнай Чэхаславакіі. Трэці па рахунку раман пісьменніка - "Вальс на развітанне" (1971) - вытанчанае апавяданне пра знаходжанне некалькіх герояў у курортным мястэчку. Гэта першы раман К, прысвечаны, галоўным чынам, інтымнай, сэксуальнай тэматыцы. Чацвёрты раман К. "Кніга смеху і забыцця" (1978) у сутнасці ўяўляе сабою цыкл з некалькіх гісторый і эсэ. З 1981 К. - французскі грамадзянін. Раман "Неўміручасць" (1990) - апошні, напісаны ім на чэшскай мове. З пачатку 1990-х гадоў К. піша па-французску. Тры французскіх рамана - "Неспешность" (1993), "Сапраўднасць" (1998), "Недасведчанасць" (2000) - больш мініяцюрныя, камерныя, чым яго чэшскія раманы. "Невыносная лёгкасць быцця" - раман К, напісаны ў 1982г. і ўпершыню апублікаваны ў 1984- у Францыі. Дзеянне адбываецца ў 1968г. ў Празе. Паводле К, быццё досыць невыноснай лёгкасці, таму што кожны з нас жыве ўсяго адзін раз. Значыць кожнае жыццё нясе ў сабе таямнічую выпадковасць, кожнае наша дзеянне не можа цалкам прадвызначыць нашу будучыню. Любы выбар не абцяжараны наступствамі, а таму не важны. У той жа час нашы дзеянні становяцца невыноснымі, калі задумвацца пра іх наступствы ўвесь час, таму жыццё можна ахарактарызаваць як "Невыносную лёгкасць быцця".асобы- Томаш – хірург; Тэрэза- жонка Томаша; Карэнін - сабака Томаша і Тэрэзы; Сабіна - сяброўка Томаша і яго палюбоўніца; Франц - палюбоўнік Сабіны. Час,у рамане, суадносіцца з вельмі важным этапам у жыцці пісьменніка і яго роднай краіны - перыяд культурнай і палітычнай лібералізацыі Чэхаславакіі 1968 г., якая скончылася ўводам у краіну войскаў краін Варшаўскай Дамовы.

28. Аповесць е.Анджыеўскага “Брама раю”. Алегарычны сэнс твора, асаблівасці мастацкай тэхнікі

Аповесць Анджэеўскага «Брама раю»:алегарчыны сэнс твора, асаблівасці мастацкай тэхнікі

Уначы святар убачыў сон—пустыню. Без чаканай брамы раю. Сімвал бясплоднасці, марнасці.

Калі дзеці па чарзе спавядаліся, адкрылася, што яны не з любові да Бога ішлі ў крыжовы паход. Прычынай з’яўляліся іх уласныя жарсці, жаданні. Дяўчыну Мод вяло каханне да Жака, а не вера. Яна кінула маці і бацьку і пад маскай рэлігійнасці сышла, спадзеючыся, што калі дойдуць да Іерусаліма, Жак пакахае яе. исповедник сказал: кажется, дитя мое, и сейчас, когда тебе предстоит открыть душу Богу, ты больше думаешь о своей любви, нежели о том, что говоришь с Всевышним

Робера вяло каханне да Мод. Робер кажа святару ў час споведзі, што калі спачатку Жак прапанаваў ідэю крыжовага паходу дзяцей—не знайшоў падтрымкі,здавалася яго ідэя правалілася. Але да яго падыйшла Мод,да яе—ён,Робер. Затым—ланцужком--далучыліся іншыя.

Бланш прызнаецца, што яе прывяло фізічнае жаданне да Жака, які, праўда, яе не захацеў, таму яна мае фізічную блізкасць з некаханым Аляксеем, які, як і яна кахае Жака: Алексей: не о ней думаю, а о Жаке, зная, что и она, покорно отдаваясь наслаждению, думает о Жаке, а не обо мне.

Аляксей на споведзі кажа,што быў закаханы і меў фізічную блізкасць з чалавекам, які забіў яго бацькоў(забіў таму што з-за асляплення спачатку верай, бо быў крыжаком,пасля стаў ісці на неапраўданы гвалт, які спачатку спрабаваў апраўдаць рэлігіяй, але зразумеў, што не можа чалавек, які робіць злачынствы, убачыць браму рая). Гэты забойца яго бацькоў скончыў жыццё самагубствам.

Святар адпускаў грахі гэтым дзецям, думаючы пра сябе “Господи, сделай так, чтобы не сбылся мой ужасный сон и чтоб врата Иерусалима не оказались мертвой пустыней”.

Апошнім спавядаўся Жак. Аказваецца, ён быў захоплены рыцарам(які забіў бацькоў Аляксея), рыцар яму сказаў, што толькі в броне невинности и с чистым сердцем под этой бронею можно достичь ворот Иерусалима Жак быў закаханы ў гэтага рыцара і не Бог яму сказаў клікаць людзей у паход, а голас рыцара! Ён жа сказаў усім, што Бог. Жаку святар грахі не адпусціў.

Святар моўчкі крычыць, але яго ніхто не чуе. Яго рука ў руцэ Жака. Паход працягваецца.

Такім чынам, увесь сэнс гэтага паходу, усе высокія ідэалы і ідэі аказаліся ўсяго толькі ілюзіяй. Фрустрацыя (=нерэалізацыя) жадання да рыцара ў Жака, сублімацыя (скіраванне нерэалізаванай сэксуальнай энэргіі на нешта іншае), жарсці прывялі людзей у паход. Тут можна ўбачыць уплыў псіхааналізу і Фрэйда.

Анджэеўскі быў супраць камунізму, таму можна разглядаць раман—як алегорыя на гэтую з’яву агульных высокіх ідэалаў, за якімі хаваюцца нізкія памкненні. У рамане --нібыта за веру, нібыта за Бога. У жыцці таго часу --нібыта за роўнасць і братэрства, насамрэч—несправядлівасць..

Але не толькі да камунізму, да многіх рэчаў у імя высокага гэта падыходзіць. Анджэеўскі раскрывае прычыны масавага фанатызму, тлумачыць іх па Фрэйду.

Мастацкія асаблівасці: твор напісаны ў авангардысцкай манеры. Усё ідзе тэкстам без абзацаў, толькі самы апошні сказ И они шли целую ночь.—з чырвонага радка. Няма кропак у тэксце. З мэтай паказаць саму плынь паходнага працэсу, дз зліваюцца чалавечыя думкі, дыялогі, мінулае, якое прывяло да паходу… Споведзь, рэплікі і думкі герояў—усё ідзе адно за адным, суцэльным тэкстам. Дапамагае адчуць настрой гэтага руху масы.

Рэфрэнам паўтараецца зварот да Бога святара: Господи, сделай так, чтобы не сбылся мой ужасный сон и чтоб врата Иерусалима не оказались мертвой пустыней”.

Анджэеўскі бярэ падзеі 1212 г., каб паказаць праблемы свайго часу. І ўсіх часоў.

Гэта адзін з найбольш значных пісьменнікаў Польшчы. Галоўная тэма твора “Брама раю” – пошук сапраўдных духоўных каштоўнасцей у жыцці чалавека. Аповесць напісана была ў 1960 годзе. Дзеянне твора разгортваецца ў 1213 годзе. Дзеці, пад кіраўніцтвам юнака Жака рушылі ў Іерусалім, каб вызваліць горад Божы ад турак. Даволі цікава тое, што на самай справе Жак( быў пастухом) чуў не голас Божы, а голас графа Людовіка, які сам быў пры жыцці ўдзельнікам крыжовых рабавальніцкіх паходаў. У часе паходу адбывацца сакрамэнт пакаяння дзяцей і юнакоў пастыру, што таксама рушыць у Іерусалім. Пастыр бачыў сон. У яго прадчуванне, што ўсе дзеці памруць. Натоўп – гэта прыблізна каля 2 тыс. чалавек. Першая спавядаецца дзяўчынка Мод. Яна рушыла не з-за любові да Бога, а таму, што моцна кахала Жака. Але для Жака – каханне не патрэбна. Бланш – таксама кахае Жака. Заляцалася да яго, але атрымала адказ. Распусная, ілжывая дзяўчына. Чужаложа з Аляксеем. Менавіта ён і змусіў яе пайсці на споведзь. Аляксей – бацькі яго загінулі, калі ён быў яшчэ малы, ад рукі крыжакоў. Яго выхоўваў граф людовік. Як пасля аказалася, гэты граф і забіў бацькоў. У лазні адбываецца размова графа і прыёмнага сына…граф і Аляксей – каханкі. Аляксей разумее, што ім карыстаюцца, але яму гэта таксама падабаецца. Яны распуснічаюць. Аляксей таксама закахаўся ў Жака. Жак яму адмаўляе. Аляксей не выратоўвае ад смерці свайго айчыма. Рушыў разам з натоўпам, бо кахаў Жака. Распустнічаў з Бланш. Роберт кахае Мод. Кінуў бацькоў, вельмі пакутуе ад кахання. Жак – размова з графам, пасля смерці графа чуе яго голас,які заклікае ісці ў Іерусалім.

Атрымліваецца, што гэтыя дзеці на самай справе – вялікія грэшнікі. Таму галоўная ідэя твора – грахоўнасць свету. Разважанне пра грахоўнасць, марнасць жыцця. У чым жа сэнс, калі нават ужо юнакі пад уладай ілжывых ідэй, сэнс свайго існавання бачаць толькі ў фізічных стасунках.

Аповесць напісана на гістарычным матэрыяле. У абстрактна-гуманістычных духу трактуюцца праблемы чалавечага існавання ( марнае каханне Мод, ілжывасць Бланш, распуснасць, што х-на для большасці герояў, марная ідэя)

Маст.прыёмы: Алюзіі з Бібліі - Он говорил: блаженны чистые сердцем, ибо они Бога узрят, а еще говорил: входите тесными вратами, потому что широки врата и пространен путь, ведущие в погибель, и многие идут ими; потому что тесны врата и узок путь, ведущие в жизнь, и немногие находят их. Алегорыі – Ужо сама назва алегарычныя. Як я разумею, дзеці імкнуцца выратаваць Іерусалім, гэта ж святы горад, ды і дзеці, як лічыцца, самыя бязгрэшныя істоты. Але які рай, калі іх грахоўнасць уражвае.Брама раю – гэта могуць быць і вароты Іерусаліма, а з другога боку – гэта канечная мэта паходу. Толькі ці магчыма будзе для дзяцей дасягнення мэты. Усе мы імкнемся да духоўнага вызвалення і ў той жа час самі абцяжарваем сваю душу грахом…натоўп – марнасць ідэі, падманная ідэя, сляпое рушанне незразумела за чым, героі – грахоўнасць чалавека. Галоўнае пытанне – сэнс нашага жыцця. Для чаго, у канечным выніку, мы жывём. Толькі дзеля наталення спрагнёных цел?

Е. Анджеевский. Врата рая.1960

Сколь могуче и всеобъемлюще было религиозное воодушевление, свидетельствует удивительный крестовый поход детей, который незадолго до смерти Иннокентия III (1213) всколыхнул всю юго-восточную Францию и даже некоторые немецкие области. Один пастушонок объявил, будто духи небесные возвестили ему, что святой гроб может быть освобожден лишь невинными и малолетними. Мальчики и девочки в возрасте от восьми до шестнадцати лет покидали родные места, собирались толпами и устремлялись к берегам моря. Много их погибло от истощения и лишений, многие стали добычей алчных торговцев, которые заманивали к себе детей, а потом продавали в рабство.

Фридрих Шлоссер. «Всемирная история»

старый человек думал: если юность не спасет этот мир от гибели, ничто больше не сумеет его спасти, потому-то все надежды и чаяния я возложил на этих детей, стремящихся к цели, которая не под силу ни им, ни мне, и вообще никому на свете.

пустыня это только пустыня, пустыня это могила жаждущих и алчущих, — возразил тот же самый бесстрастный голос, — в пустыне высятся священные стены и башни Иерусалима, на ее мертвой, спаленной солнцем земле открываются перед жаждущими и алчущими гигантские врата рая

милые мои дети, избранные Богом для обновления несчастного рода человеческого, раз уж вы стремитесь к столь высокой цели, очиститесь от своих невинных грехов, да настанет для вас в преддверье далекого пути час всеобщей исповеди.

Дети: среди них был Жак, был Алексей Мелиссен, единственный не из Клуа родом, была Бланш — дочь колесника, был Робер — сын мельника, была Мод — дочка кузнеца

а под ними плывет, как могучее дыхание, плотное скопище светлых и темных детских голов, слышала за спиной монотонное шарканье двух с лишним тысяч босых ног,

МОД(девочка): исповедник сказал: кажется, дитя мое, и сейчас, когда тебе предстоит открыть душу Богу, ты больше думаешь о своей любви, нежели о том, что говоришь с Всевышним… я люблю его, отец, и потому не умею читать его мысли, сколько я себя помню, он рос вместе со мной и сестрой в доме моего отца, но, должно быть, всегда, сколько себя помню, я любила его, так как никогда не умела читать его мысли, я не знаю, что он думает, мне неведомы его мысли, но я знаю, что он никогда не полюбит меня иначе, чем названую сестру, в тот день, когда (ЖАК): он наконец вышел из шалаша, а до того три дня оттуда не выходил и не откликался, сколько мы его ни звали и ни упрашивали, так вот, в тот вечер, когда он вышел из шалаша и спустился к нам, и сказал: Господь всемогущий возвестил мне, чтобы, противу бездушной слепоты рыцарей, герцогов и королей, дети христианские не оставили милостью своей и милосердием город Иерусалим, пребывающий в руках нечестивых турок… я поняла, что он никогда меня не полюбит, потому что Бог призвал его к великим делам и этому он отдал свое сердце.

мы уходили ночью под звон колоколов и плач матерей

МОД: не любовь моя — грех, а то, что только ей я могу служить, ей, а не той, высшей, любви, которой служит Жак

РОБЕРТ любит МОД…РОБЕРТ: любви должно сопутствовать страдание, не любить нельзя, но, если любишь, любовь расщепляется на любовь и страдание.

ЖАК: …был не просто самый красивый из мальчиков, но и вообще не такой, как все, мой отец говорил, это оттого, что он сирота, и, хотя он с пеленок рос среди нас, кем были его родители, никто не знал, еще жив старый ключарь, который нашел его пятнадцать лет назад в корзинке на церковной паперти, его тогда окрестили и нарекли Жаком, потому что как раз был день святого Иакова, кузнец Симон, отец Мод, взял его к себе, и у них он рос, сколько я себя помню, Жак всегда отличался от нас, его называли Жаком Найденышем, он никогда не любил общих забав, предпочитал одиночество, а если играл с нами, то так, будто был среди нас и одновременно где-то еще, и все равно мы любили его, потому что он был очень красив, и улыбался застенчивой.

Когда Жак вышел с шалаша…дети собрались вместе… одни потом рассказывали, что увидели в тот момент гигантскую молнию, прочертившую в безоблачном небе огненный след, иные же почувствовали, что земля содрогнулась у них под ногами, уже смеркалось, когда мы с пением возвращались в Клуа.

БЛАНШ…лжет, распутная.

АЛЕКСЕЙ: великий и всемогущий Боже, которого никогда не было и нет, великий Боже, существующий лишь потому, что существуют наши несчастья, Господь незримый и несуществующий, сотворенный нами самими, не знаю, о чем бы я мог просить тебя, если б ты был, помню, сказано, что любовь может творить чудеса, горы может сдвигать и еще что-то делать, не помню что…до четырнадцати лет я знал о своем прошлом лишь то, что я грек из Византии, что зовут меня Алексей Мелиссен…потом родителей убили крестоносцы.. тот, который убил—взял мальчика к себе на попеченье…мальчик и отчим развращались…не спас отчима от смерти…влюбился в ЖАКА.

Поход детей…этот поход безумия, безумия и невинности, безумия и страстей, страстей и лжи.

любовь — зов и поиск, она хочет все подчинить себе, но всякое удовлетворение желаний ее убивает, она вечно томима жаждой, но всякое удовлетворение желаний умерщвляет ее, любовь — отчаянье средь несовместимых стихий, одиночество средь несовместимых стихий, но вместе с тем и надежда, неугасимая надежда средь несовместимых стихий

алюзии: Он говорил: блаженны чистые сердцем, ибо они Бога узрят, а еще говорил: входите тесными вратами, потому что широки врата и пространен путь, ведущие в погибель, и многие идут ими; потому что тесны врата и узок путь, ведущие в жизнь, и немногие находят их;

Жак на самом деле слышал голос отчима Алексея(он же граф Людовик)…и этот отчим сам был участник похода.