18)Дзяржаўны лад рп. Становішча вкл у палітычнай сістэме рп.

Заканадаўчая ўлада ў краіне належала вальным соймам. Вальны сейм быў двух-палатной і складаўся з Сената і пасольскай ізбы (палаты дэпутатаў). Вышэйшай палатай сейма з'яўляўся Сенат. Сюды ўваходзілі вышэйшыя службовыя асобы дзяржаўнага апарату, вярхі каталіцкага духавенства, ваяводы і кашталяны. Ніжэйшай палатай сейма была Пасольская хата. У яе ўваходзілі прадстаўнікі (амбасадары - дэпутаты) ад шляхты асобных паветаў ці зямель канфедэратыўнай дзяржавы, а таксама ў невялікай колькасці дэпутаты ад мяшчан найбольш важных гарадоў. З часам Пасольская хата стала галоўнай часткай Сейма. На чале выканаўчай улады Рэчы Паспалітай стаяў кароль, з канца XVI ст. - Абіраны. Даволі прывілеяванае становішча працягвала займаць духавенства. Аднак паміж статутамі каталіцкага і праваслаўнага духавенства меліся значныя адрозненні. У вышэйшым органе ўлады, Сенаце, было прадстаўлена толькі каталіцкае духавенства.

Знаходзячыся ў складзе Рэчы Паспалітай з 1569 г., дзяржава і права Беларусі зведала пэўныя змены. Яны адбываліся не толькі пад уздзеяннем далейшага развіцця прадукцыйных сіл і вытворчых адносін-рашэнняў, але і пад уздзеяннем іншых, як унутраных, так і знешніх падзей, чыннікаў, галоўнай з якіх быў глыбее, з сярэдзіны XVII ст. палітычны крызіс Рэчы Паспалітай. Якая ўзнікла ў выніку Люблінскай уніі шматнацыянальная Рэч Паспалітая, складала цэлае толькі па-за, тады як унутры заўсёды існавала падзел на Карону (Польшчу) і Вялікае княства Літоўскае, якое захавала свае цэнтральныя ўстановы, уласную казну, войска і сваё права - Статут 1588 апалячвання пануючага класа на беларускіх землях прывяло ў другой палове XVII ст. да заняпаду беларускай культуры і дзяржаўнасці, да пагрозы знішчэння беларускага этнасу

.

19)Сацыяльна-эканамічнае развіццё беларускіх зямель у складзе рп.

1. У XVI ст. у ВКЛ паступова ўсталёўваецца фальварковая гаспадарка, прадукцыя якой прызначалася на продаж. Фальварак — двор і гаспадарка землеўладальніка.

У 1557 г. вялікім князем літоўскім і каралём польскім Жыгімонтам II Аўгустам быў падпісаны дакумент пад на-звай «Устава на валокі», які прадугледжваў правядзенне шэ-рагу мерапрыемстваў у галіне сельскай гаспадаркі. Каб упа-радкаваць сялянскае землекарыстанне і павіннасці сялян, была ўведзена адзіная стандартная мера зямельнай пло-шчы — валока, роўная 21,36 га, з якой ад сялян патрабаваліся аднолькавыя падаткі і павіннасці.

Вытворчасць у фальварковай гаспадарцы была заснава-на на выкананні работ па апрацоўцы зямлі і зборы ўраджаю сялянамі. Але зямля не належала сялянам. За карыстанне надзелам селянін выконваў павіннасці. Галоўнымі з іх з'яўляліся паншчына — адпрацоўка пэўнай колькасці дзён на тыдзень на зямлі феа-дала і чынш — грашовы падатак.

2. У XVI ст. адбываецца рост гарадоў і гарадскога на- сельніцтва ВКЛ. У большасці тагачасных гарадоў пражыва- ла ад 1,5 да 3 тыс. жыхароў. Значнымі цэнтрамі з насельніцт- вам больш за 10 тыс. жыхароў былі Берасце, Магілёў, Пінск, Віцебск. Практычна ўсе гарады ў XVI — першай палове XVII ст. атрымалі магдэбургскае права — самакіраванне. Ада- собленыя часткі горада, якія знаходзіліся пад уладай магната або царкоўнай установы, называліся юрыдыкамі. Ha ix не распаўсюджвалася ўлада органа гарадскога самакіраван-ня — магістрата.

У XVI ст. у беларускіх гарадах, лле ад 25 да 50% насель-ніцтвазаймалася рамяством, узнікалі цэхи — арганізацыі май-строў па разнастайных спецыяльнасцях.

3. У XVIII ст. цэхавая арганізацыя прамысловай вытвор-часці пачынае саступаць месцамануфактурнай вытворчасці. Мануфактурамі называлі прадпрыемствы, заснаваныя на ручной працы і шырокім яе падзеле.

У адрозненне ад цэха на мануфактурах выкарыстоўвала-ся наёмная праца (за пэўную плату на працягу пэўнага рабо-чага часу) і існаваў яе падзел. Мануфактуры ўзнікалі най-перш у малых гарадах і мястэчках, таму што ў буйных гарадах значную канкурэнцыю ім складалі цэхі. Першыя мануфак-турыз'явШсяў 10—ЗО-xrr.XVHI ст. Гэта Налібоцкая і Урэцкая шкляныя мануфактуры. Широкую вядомасць мелі Слуцкая і Нясвіж-ская мануфактуры шаўковых паясоў, якія належалі Радзівілам