Вайна Расіі з рп (1654-1667)

Феад-захопніцкая вайна рускага самадзяржаўя за землі Смаленшчыны, Б, Украіны, Літвы, Польшчы і польскі трон.

Барацьба дзвюх груповак феадалаў:1)баяры, у склад якога ўвайшлі духавенства,2)духавенства

На ўплыў падзей аказвала антыфеадальная вайна(1648-1651) праходзіла на Украіне і Б.

Май 1654-вайна пачалася

25 чэрвеня-25 верасня- аблога цара, 26 жніўня-штурм

2 армія Шарамецьева накіравала на Віцеб, Полацк. ваяводствы, пагражала Ліфляндыя і Віленц. ваяводствы.

1654—былі заняты рускімі войска аж 33 гарады, прах 1 руск. арміі заняла аж усю Б.

Чэрвень 1654-мірныя перагаворы ў Дубровічах на Смаленшчыне, перагаворы перамяняліся, зноў аднаўляліся ваеныя дзеянні; падпісанне Андрусаўскага перамір’я (1667)на 8г.

Насельніцтва страціла да 1млн 400тыс чал, загінула больш паловы беларусаў.

Паўночная вайна (1700-1724)

З аднаго боку Паўночны саюз: Расія, Данія, Саксонія (с 1704-далучына РП), супраць Швецыі за панаванне на Балтыйскім моры

Люты 1700-Саксонская вайна, аблажылі Рыгу, потым Дацкія войскі

Чэрвень 1700-швецкі кароль высадзіў дэсант: Данію прымусіў заключыць мір

Жнівень 1700- Расія аб’явіла вайну Швецыя. Рускія пачалі аблогу Нарвы, але пацярпелі паражэнне.

21)Палітычны крызіс рп, спробы рэформ у другой палове 18 ст. Падзелы рп і далучэнне Бел земель да рі.

Больш чым 200 гадоў праіснавала дзяржава Рэч Паспалітая. Чаму яна не змагла абараніць свой суве-рэнітэт? Тэта тлумачыцца наступнымі абставінамі.

Адсутнічала адзіная цэнтралізаваная дзяржава і

моцная центральная ўлада. Існавала выбарнасць

польскіх каралеў, іх залежнасць ад магнатаў і шлях¬

ты. Польскія каралі фактычна не кіравалі дзяржавай,

іх ўлада у многім была фармальнай, абмежаванай.

Мясцовыя феадалы не хацелі падпарадкавацца цэнт-

ральнай у ладе, мелі свае замкі і войскі.

Наяўнасць «залатых шляхецкіх вольнасцей» -

права «свабоднага вета», якое дазваляла аднаму дэпутату сейма заблакіраваць прыняцце таго ці іншага рашэння. Былі ўтвораны канфедэрацыі — саюзы ўзброенай шляхты для абароны сваіх вольнасцей і прывілеяў.

Уся ўлада у ваяводствах і паветах належала мясцовым шляхецкім сеймікам. Таму сейм Рэчы Паспалітай быў бяспраўным, недзеяздольным. У краіне гаспадарыла феадальная анархія.

У караля не было моцнага войска. Рэч Паспалі¬

тая мела толькі 16 тыс. салдат, Расія — 350 тыс., Аўст

рыя -- 280 тыс., Прусія -- 200 тыс. Шляхта баялася

прытоку у армію сялян і лічыла моцную армію пераш-

кодай для «залатых шляхецкіх вольнасцей».

Суседзі Рэчы Паспалітай - Расія, Аўстрыя,

Прусія - : моцныя цэнтралізаваныя абсалютысцкія

манархіі, зацікаўленыя у пашырэнні межаў сваіх

дзяржаў.

У 1763 г. паме'р кароль Аўгуст III, пачалася но¬вая выбарчая кампанія. У барацьбу актыўна ўключыліся магнаты. Рашаючую ролю у гэтай барацьбе адыгралі Чартарыйскія. Яны выставілі прэтэндэнтам на прастол літоўскага стольніка Станіслава Аўгуста Панятоўскага. За трон змагаліся: віленскі ваявода Караль Радзівіл, вялікі літоўскі гетман Масальскі, генерал літоўскіх войскаў Міхал Агінскі. У Польшчы сярод прэтэндэнтаў была групоўка Патоцкіх, саксонскую групоўку прадстаўляў граф Браніцкі. Усе яны шукалі падтрымку у суседніх дзяржаў: Чартарыйскія і Масальскія у Расіі, Патоцкія і Радзівілы — у Францыі і Прусіі, Браніцкі - у Францыі і Аўстрыі. У выніку барацьбы на трон быў узведзены Станіслаў Аўгуст Панятоўскі. Кароль сумесна з Чартарыйскімі спрабуе правесці рэформы, накіраваныя на ўзмацненне ўлады.. В этих условиях был созван так называемый «четырехлетний сейм» (1788 — 1792 гг.) На нем взяли верх приверженцы реформ. Они заставили сейм принять новую конституцию, которая отменила выборность короля, ликвидировала остатки государственности ВКЛ и объявила о создании унитарного государства, где верховная власть принадлежала королю. Гэта выклікала незадаволенасць з боку Расіі і Прусіі, якіх больш задавальняў слабы сусед.

У жніўні 1772 г. у Пецярбургу была падпісана канвенцыя аб першым падзеле Рэчы Паспалітай паміж Расіяй, Аўстрыяй і Прусіяй.

Другі падзел адбыўся у 1793 г. паміж Расіяй і Прусіяй. У адказ у 1794 г. пачалося паўстанне на чале з Тадэвушам Касцюшкам. Т. Касцюшка нарадзіўся на Берасцейшчыне. У 1776 г. выехаў у Амерыку. дзе унес вялікі уклад у змаганне супраць англійскага каланіяльнага ўладарніцтва. У 1784 г. вярнуўся на Радзіму, уключыўся у нацыянальна-вызваленчы рух

народаў Рэчы Паспалітай. Т. Касцюшка з'яўляецца нацыянальным героем Полынчы і ЗША.

Паўстанне ахапіла тэрыторыю не толькі Польшчы, але і Літвы, Беларусі. На тэрыторыі Беларусі для яго было характерна ўжыванне парты-занска-дыверсійнай формы барацьбы. Ствараліся атрады, якія вялі партызанскія дзеянні у тыле расійскага войска. Якуб Ясінскі - кіраўнік паўстання на Беларусі—загінуў пры абароне Варшавы. Паў-станне 1794 г., якое як бы працягвала Вялікую фран¬цузскую рэвалюцыю ва Усходняй Еўропе, выклікала йезадаволенасць не толькі Расіі, але і Аўстрыі і Прусіі. Мэтай паўстання было нацыянальнае выз-валенне і захаванне дзяржаўнай незалежнасці Рэчы Паспалітай. 10 кастрычніка 1794 г. войскі Суворава па загаду Кацярыны II рушылі на тэрыторыю Рэчы Паспалітай у сувязі з неабходнасцю зрабіць пераш-коду для уплыву французскай буржуазнай рэвалюцыі. Яны нанеслі паражэнне паўстанцам і ІІахапілі у палон Касцюшку. Паўстанне скончылася. У кастрычніку 1795 г. было падпісана пагадненне аб трэцім падзеле Рэчы Паспалітай паміж Расіяй, Аўстрыяй, Прусіяй. У выніку трох падзелаў Расія атрымала каля 482 тыс. км2 і 5,5 млн насельніцтва, Аўстрыя -- 129 тыс. км2 і 4 млн чалавек, Прусія -І.'ІІ тыс. км2 і 2,6 млн чалавек.

У выніку падзелаў Рэчы Паспалітай тэрыторыя Беларусі была ўключана у склад Расійскай імперыі. Пасля першага падзелу да Расіі была далучана ўсход-няя частка Беларусі да рэк Заходняя Дзвіна, Друць, Днепр; пасля другога Расія анексавала цэнтральную частку Беларусі па лініі Браслаў — Паставы—Мір -ІІінск, пасля трэцяга у яе склад былі ўключаны тэрыторыі Заходняй Беларусі і літоўскія землі на Ііоўнач і на ўсход ад Немана. Федэратыўная дзяржа-м;І Рэч Паспалітая і абедзве краіны у яе складзе -1'ялікае княства Літоўскае і Полынча — спынілі свае Іяржаўнае існаванне.

Расія, пры усей сваей адсталасці у параўнанні з .звітымі дзяржавамі, у эканамічных і палітычных носінах ішла наперадзі Рэчы Паспалітай і Вялікага яства Літоўскага як яе часткі. Далучэнне да Расіі Іло імпульс паскарэнню працэсу капіталістычнага

развіцця Беларусі, далучыла яе да агульнарасійскага рынку. Уключэнне Беларусі у склад Расійскай імпе-рыі садзейнічала нацыянальнай кансалідацыі беларус-кага народа, былі прыпынены паланізацыя і акаталіч-ванне. Роднасныя па паходжанні, мове і культуры на¬роды цяпер маглі развівацца разам.