20) Знешняя палітыка рп. Войныдругой паловы16-18ст.

з утварэннем Рэчи Паспалітай геапалітычная сітуацыя на еўрапейскім кантыненце змянілася-на яго карце з'явілася новае буйное і магутная дзяржава. У 1579 г. яго аб'яднанае войска пад кіраўніцтвам караля і князя Стэфана Баторыя (1576-1586) вярнула княству Полацк і перанесла ваенныя дзеянні на рускую тэрыторыю. У 1582 г. Лівонская вайна завяршылася Ям-Запольскага перамір'ем, якое пакідала межы дзяржаў-суседзяў у даваенным выглядзе. Незадаволены яе вынікамі, Баторый выношваў планы новага паходу на Расею, але смерць перашкодзіла іх ажыццяўленню. У канцы XVI-першай чвэрці XVII ст. у кіруючых колах новастворанай дзяржавы, сярод магнатаў і шляхты яе абедзвюх частак была папулярнай ідэя далучэння да Рэчы Паспалітай Маскоўскага царства. Яе падтрымлівалі і вялікакняскія палітыкі, якія разлічвалі, што ў новым велізарным еўраазіяцкай дзяржаўным адукацыі княству будзе прыналежаць ролю лідэра. Ад дыпламатычных спосабаў ажыццяўлення гэтай ідэі - выстаўлення на трон Рэчы Паспалітай кандыдатуры Івана IV і яго сына Фёдара ў 1573 і 1587 гг. - Перайшлі да ваенных - паходаў Лжэдзмітрыем на ўсход у 1604 і 1607 гг. У ваенную кампанію 1609 войска Рэчы Па-сполитой вярнула ў склад княства Смаленск, а ў 1610-1612 гг. валодала самай Масквой, але было выгнана народным апалчэннем пад кіраўніцтвам Д. Пажарскага і К. Мініна. У вайне 1632-1634 гг. Расія паспрабавала ўзяць рэванш за Смаленск, але патрывала няўдачу, і Палянскі свет пакінуў межы ранейшымі. Тым не менш у канцы XVI-першай палове XVII ст. дамінантная роля ва Ўсходняй Еўропе перайшла ад Вялікага княства Літоўскага, а затым Рэчы Паспалітай, да іх суперніку - Расіі.

Ад ВКЛ у РП дасталася Лівонская вайна (1558-1583) Лівонія-Латвія.

Інфлянская вайна(1558-1583) і захоп Швецыі і паўн. Эстоніі схілілі Кетлера да падданства у ВКЛ. Дамова была падпісана 2 сакавіка 1562. У склад ВКЛ Інфляндыя ўвайшла 26 снежня 1566г. (Гардзельскі сойм). Люблінскі сойм змяніў стан Інфляндыі і абвясціў гэтыя землі кандалініумам (супольным уладальнем РП і ВКЛ). Лівонская вайна-вайна Маскоўскай дзяржавы з Ліфляндскім ордэнам ВКЛ і Польшчы.

ВКЛ мела на ўвазе 2 мэты:

1)далучыць да сваіх уладанняў тэрыт. Лівонскага ордэна

2)імкнулася не дапусціць Расію да Балтыйскага мора

Пачалася вайна па ініцыятыве І.грознага. Падзялялася вайна на 2 этапы: 1558-1570, 1577-1582

З 1560-разбілі лепшы ордэн. Вайна прымусіла ордэн 28 лістапада 1561 падпісаць з ВКЛ пагадненне і перайсці пад уладу ВКЛ і карону Польскай

З 1562-войскі Грознага пачалі ваенныя дзеянні супраць ВКЛ

1563-Полацк абложаны 60ты. арміяй Грознага. Пасля 2-х тыдняў мужнай абароны Полацк паў. Са студзеня 1564 Грозны аднавіў ваенныя дзеянні. 1565-вайна перапынілася

У маі 1566-перамова (Тышкевіч, Галабурда)

ВКЛ хацела вяртаць Полацк і Смаленск, але Масква не аддавала. Перамовы кончыліся 1577г.-перамір’ем

1568-Масква пачала вайну са Швецыяй

ліпень 1570-трактат аб 3-х гадовым перамір’і (заканчваецца 1-шы этап вайны), у выніку якой ВКЛ страціла Полацк і паўночную частку Полацкай зямлі.

Новы этап вайны звязаны з дзейнасцю Т.Баторыя

Жнівень 1579-Полацк у аблозе і Маскоўскі гарнізон капітуліраван

Лета 1580-наступленне на Вялікія Лукі. У час кампаніі Паун.Б. была поўнасцю вызвалена.

Снежань 1581-пераварот-завершыўся падпісаннем у студзені 1582 Ян-запольскім мірным дагаворам на 10 гадоў (каля Пскова). Ва ўмовах Іван 4 адмаўляўся ад захопу зямель і падляжаць на карысць РП. С.Баторый згадзіўся вывесці войскі з тэрыт.

Авалодаць Смаленскам не ўдалося.

1634- рускія падпісалі акт аб капітуляціі, паводле якога рэшткі рус. арміі пакінулі ўсю тэрыторыю і поўнасцю адышлі з-пад Смаленска.

Распачаліся мірныя перагаворы і завяршыліся Паляноўскім мірам (вечнае даканчэнне), паводле якога Руская дзяржава атрымала горад Сярпейск і крэпасці Лебядзін.

Уладзіслаў 4 афіцыйна адмовіўся ад рускага трона, што для цара Федаравіча была важнай умовай (кароль атрымаў 200 рублей за гэта)