- •Практычныя заняткі № 1 мова і соцыум
- •Паняцце мовы.
- •Гіпотэзы паходжання мовы.
- •Функцыі мовы ў грамадстве.
- •1. Паняцце мовы
- •2. Гіпотэзы паходжання мовы
- •3. Функцыі мовы ў грамадстве
- •4. Мова і іншыя сродкі камунікацыі
- •5. Беларуская мова – нацыянальная мова беларускага народа
- •6. Месца беларускай мовы сярод іншых моў
- •Індаеўрапейская прамова
- •7. Беларуская літаратурная мова і яе нормы
- •Практычныя заняткі № 2 беларуская мова ў прасторы і часе
- •1. Канцэпцыі паходжання і час фармавання беларускай мовы
- •2. Этапы развіцця беларускай мовы
- •Практычныя заняткі № 3
- •Білінгвізм. Моўная інтэрферэнцыя.
- •Фанетычная, марфалагічная,
- •Сінтаксічная спецыфіка беларускай мовы
- •1. Сутнасць і асаблівасці білінгвізму
- •2. Моўная інтэрферэнцыя і яе віды
- •3. Спецыфічныя рысы беларускай мовы ў параўнанні з рускай
- •Практычныя заняткі № 4 лексікалогія
- •1. Лексіка беларускай мовы з пункту погляду сфер яе выкарыстання
- •1) Лексіка, якая абмежавана тэрыторыяй ужывання:
- •2) Лексіка, якая характэрна сацыяльна абмежаванай групе людзей:
- •2. Тэрміны, наменклатурныя назвы, прафесіяналізмы
- •3. Гісторыя развіцця беларускай навуковай тэрміналогіі
- •Практычныя заняткі № 5 тэрміналогія
- •1. Структурныя тыпы тэрмінаў
- •2. Спосабы ўтварэння тэрмінаў
- •3. Асноўныя прыметы запазычаных тэрмінаў
- •4. Асваенне запазычаных тэрмінаў
- •Практычныя заняткі № 6 навуковы тэкст: структура і моўнае афармленне
- •1. Кампазіцыйна-структурная арганізацыя навуковага тэксту
- •2. Спосабы выкладу інфармацыі
- •3. Асаблівасці тэкстаў навуковага стылю
- •4. Жанры навуковай літаратуры
- •Узор анатацыі
- •Практычныя заняткі № 7 афіцыйна-справавы стыль
- •1. Асаблівасці афіцыйна-справавога стылю
- •2. Жанры афіцыйна-справавога стылю
- •Практычныя заняткі № 8 мова і кампазіцыя справавых лістоў
- •1. Бланкі, рэквізіты, фармуляр
- •2. Група справавых лістоў па функцыянальнай прымеце: ліст-просьба, ліст-запытанне, ліст-запрашэнне, ліст-пацвярджэнне
- •3. Класіфікацыя справавых лістоў паводле аспектаў
- •Пытанні да заліку
- •Паняцце мовы.
- •Гіпотэзы паходжання мовы.
- •Функцыі мовы ў грамадстве.
- •Літаратура
- •Уладзімір Іванавіч Куліковіч беларуская мова (прафесійная лексіка)
1) Лексіка, якая абмежавана тэрыторыяй ужывання:
-
дыялектная лексіка;
2) Лексіка, якая характэрна сацыяльна абмежаванай групе людзей:
-
спецыяльная лексіка;
-
жаргонная і аргатыўная лексіка.
Дыялектная лексіка (грэч. dialektos – гаворка, дыялект) – гэта сло- вы, якія ўжываюцца на пэўнай тэрыторыі і вядомы не ўсім носьбітам беларускай мовы, а толькі тым, хто жыве на той тэрыторыі, дзе гэтыя словы бытуюць. Аснову кожнай мясцовай гаворкі складаюць словы агуль- наўжывальныя. А тая частка лексікі гаворкі або дыялекта, якая адрозні- ваецца ад лексікі агульнаўжывальнай, і складае дыялектную лексіку. Асоб- нае дыялектнае слова, уведзенае ў літаратурны тэкст, але поўнасцю не асвоенае літаратурнай мовай, называецца дыялектызмам (англ. dialectism). Дыялектныя словы выкарыстоўваюцца ў паўночна-ўсходніх, паўднёва-заходніх і сярэднебеларускіх народных гаворках.
Дыялектная лексіка – крыніца ўзбагачэння агульнаўжывальнай лексікі беларускай мовы. Шмат слоў некалі вядомых толькі ў асобных гаворках, так пашырылі сферу свайго ўжывання, што сталі агульнаўжывальнымі, напрыклад: аселіца, акрыяць, бруіцца, нягеглы, плён, плённы і інш.
Да спецыяльнай лексікі адносяцца словы, што ўжываюцца прад- стаўнікамі пэўнай спецыяльнасці ці галіны навукі. Асноўнымі разрадамі спецыяльнай лексікі з’яўляюцца тэрміны, наменклатурныя назвы і пра- фесіяналізмы.
Паводле семантычных і этымалагічных асаблівасцей лексіку спецы- яльных навукова-тэхнічных тэкстаў можна падзяліць на тры групы:
-
Вузкаспецыяльная лексіка – спецыяльныя словы і словазлу- чэнні, якія ўзніклі ў сферы данай навукі, г.зн. уласна тэрміны;
-
Тэрміналагізаваныя словы і словазлучэнні – семантычна спе- цыялізаваныя словы агульнай мовы, якія выкарыстоўваюцца ў тэрміна- лагічным значэнні;
-
Нетэрміналагічная лексіка – словы агульнай мовы, якія выка- рыстоўваюцца ў навуковых тэкстах у звычайным, агульнапрынятым значэнні.
Спецыяльная лексіка ў самым шырокім сэнсе ўяўляе сабой функцы- янальна абумоўлены пласт лексічных адзінак мовы, які характарызуецца цеснай сувяззю з асобнымі, прыватнымі сферамі дзейнасці людзей, а менавіта са сферамі навукі, тэхнікі і вытворчасці.
Спецыяльная лексіка – агульнае найменне некалькіх груп, класаў лексічных адзінак, якія абслугоўваюць сферы спецыяльнай камунікацыі. Усе разнавіднасці спецыяльнай лексікі аб’яднаны не толькі адной сферай зносін, але і абавязковай суаднесенасцю са спецыяльным (навуковым або тэхнічным) паняццем. Гэта значыць, што і тэрміны, і прафесіяналізмы, і наменклатурныя знакі з’яўляюцца назвамі спецыфічных рэалій ці паняц- цяў галін навукі, тэхнікі, вытворчасці і г. д. і могуць быць вызначаны як тэрміналагічная лексіка.
Акрамя гэтых разрадаў, у складзе спецыяльнай лексікі выдзяляецца клас адзінак, якія не з’яўляюцца знакамі спецыяльнай лексікі, але маюць сваю функцыянальна абумоўленую спецыфіку, якая праяўляецца як у прына- лежнасці іх да сферы спецыяльнай камунікацыі, так і ў якасна-колькаснай характарыстыцы такіх слоў. Размова ідзе аб так званай агульнанавуковай і агульнатэхнічнай лексіцы, якая разам з агульнаўжывальнымі словамі фарміруе пласт нетэрміналагічнай лексікі навуковых і тэхнічных тэкстаў.