Тосын жа5дайда iс2рекеттер халы0ты 8йрету м2селесiндегi насихатты4 р-лi

А) мен ТЖ саласында5ы бiлiмдi насихаттау Ќ б9л )Р за4намалы0 ж2не -зге нормативтiк90ы0 актiлерiн халы0ты, 0орша5ан ортаны ж2не 9йымдарды 0ор5ау, адамдарды4 -мiрiн, м2дениет ж2не -зге м9ра т8рлерiн 09т0ару, ы0тимал, зiлзала, авария мен апатты4 2леуметтiк экономикалы0 залалын азайту ж-нiндегi 8кiмет саясатын тарату ж2не м90ият т8сiндiру.

А) мен ТЖ саласында5ы бiлiмдi насихаттауды ТЖ бас0армалары, б-лiмдерi мен 0ызметтерi, даярлау ж2не о0ыту орталы0тары, 0о5амды0 9йымдар, А) штабтары, о0у орындары, б90аралы0 а0парат 09ралдары ж8ргiзедi.

А) мен ТЖ насихаттау5а д2рiстер баяндамалар, радио мен теледидарда5ы с-здер, баспас-з материалдары, киноЌ, диаЌ, бейнефильмдер, к-рнекi насихат, журнал, бюллетень, жаднама, буклет, кiтапша, пара0ша ж2не т.б. кiредi.

Б9л м2селелер )Р ТЖА 2зiрлеген ‚А) мен ТЖ саласында5ы бiлiмдi насихаттауды 9йымдастыру бойынша 2дiстемелiк н9с0аулы0тарында‚ жанжа0ты баяндал5ан.

. Т_ТЕНШЕ ЖА%ДАЙ (ЙЫМДАРЫНЫ; Ж(МЫСЫНЫ; Т(РА)ТЫЛЫ%Ы

.. А) ж2не ТЖ инженерлiктехникалы0 шараларын жобалау нормалары

Азаматты0 0ор5аныс шараларын кешендi -ткiзу ма0сатында, халы0ты 0ор5ау де4гейiнде 0ажетсiз мемлекеттiк шы5ындарды ж9мсамау ма0сатында халы0ты 0ор5ау де4гейiн т-мендетпей, аума0 пен 9йымны4 ма4ыздылы0 де4гейiн ескере отыра, 0алаларды, топтарды, сондайЌа0 Азаматты0 0ор5аныс категориясы бойынша аума0 пен 9йымдарды4 ма4ыздылы0 де4гейi ескере отырып ж8ргiзiледi.

)алаларды, топтарды, 9йымдарды Азаматты0 0ор5аныс бойынша категориялар5а жат0ызу т2ртiбiн )аза0стан Республикасыны4 -кiметi аны0тайды.

Ќ Категориялан5ан нысан Ќ б9л 8лкен экономикалы0, стратегиялы0 ж2не 0ор5анысты0 ма4ызы бар 0алалар. Категориялан5ан 0алалар ма4ызы бойынша т-рт топ0а б-лiнедi: аса ма4ызды, бiрiншi, екiншi ж2не 8шiншi топтар.

Ќ Категориялан5ан объектiлер Ќ 8лкен экономикалы0 ж2не 0ор5а нысты0 ма4ызы бар -нерк2сiп орындары мен -зге де 9йымдар. *ш категория5а б-лiнедi: аса ма4ызды, бiрiншi ж2не екiншi категориялар.

‚Категорияланба5ан объектiлер‚ Ќ барлы0 0ал5ан 9йымдар Ёны сандарё.

Т9ра0тылы0 м2селелерiн реттейтiн 09жаттар Азаматты0 0ор5анысты4 инженерлiкЌтехникалы0 шараларын жобалау ЁИТЖё нормалары болып табылады. Олар 09рылыс нормалары мен ережелер кешенiн Ё)НжЕё, мемлекеттiк стандартты ЁГОСТё Азаматты0 0ор5анысты4 инженерлiкЌтехникалы0 0амсыздандыруды4 барлы0 т8рi бойынша н9с0аулы0 пен басшылы0ты 0амтиды.

Осы 09жаттар негiзiнде орталы0 ат0арушы органдар салалы0 стандартты, А) ИТЖ нормаларын 0олдану бойынша басшылы0 н9с0аулы0ты 2зiрлейдi.

Шаруашылы0 нысандары мен салаларында А) ИТЖ ж2не орталы0 ат0арушы органдар, республикалы0 мекемелер )аза0стан Республикасы Т-тенше жа5дайлар ж-нiндегi Агенттiгiнi4 келiсiмi бойынша жоспарлау ’.ђ‘.•‘.Ќ™ђ )НжЕ талаптарына с2йкес ж8ргiз3ледi.

‘’Ќ”Ќ™˜ )НжЕ с2йкес ‘™™˜ жылдан бастап )аза0стан Республикасында сейсмобелсендi жобалау мен 09рылыс ж9мыстары ж8ргiзiледi.

А) ИТЖ жобалау нормалары -з ма0сатымен мынаны ж8ргiзедi:

Ќ халы0ты 0ор5ау ж2не жауды4 осы заман5ы за0ымдау ж2не 2деттегi 09ралдарды 0олдану жа5дайында ы0тимал залал мен 0ирауды т-мендету›

Ќ со5ыс уа0ытында шаруашылы0 нысандары ж9мысыны4 т9ра0тылы5ын к-теру›

Ќ за0ымдану оша5ында, зiлзала аума5ында ж2не iрi -ндiрiстiк авария мен апатты жою кезiнде )НжЕ ж8ргiзу 8шiн 0ажеттi жа5дай.

ИТЖ нормалары мынаны ескередi:

Ќ ауданды0 жоспарлауды4 жобасы мен схемасын, жа4а категориялан5ан 0алалар мен нысандарда5ы б9рыннан бар ж2не салынып жат0ан т9р5ын 8й ж2не -нерк2сiп аудандары. Аудандарында т9р5ын 8й мен -зге нысандарды егжейЌтегжейi жоспарлау кезiндегi 2рт8рлi ж2йттерд3›

Ќ ы0тимал 0ираулар аума5ында орналас0ан ж9мыс iстеп жат0ан -нерк2сiп орындарын ке4ейту ж2не жобалау, энергетика, к-лiк ж2не байланыс к2сiпорындарын, сондайЌа0 со5ыс уа0ытында категория лан5ан 0алаларды4 тiрiшiлiк аума5ында орналас0ан т9р5ын 8й ж2не -нерк2сiп аудандарды›

Ќ б9рыннан салын5ан к2сiпорындарды 0алпына келтiру ж2не ке4ейту кезiнде.

аё ИТЖ жобалау нормаларыны4 талаптары

А) Шаруашылы0 нысандарын орналастыру5а

0ала тiршiлiгiн 0амтамасыз ететiн к2сiпорындар )аза0тан Респуб ликасыны4 8кiметi аны0та5ан тiзбесiндегi 0алалар шекарасында орналастырады.

)алаларды к8нделiктi жабды0тайтын тауарларды са0тау5а арнал 5ан жа4а база, 0ойма, тарат0ыш, м9здат0ыш 0амтамасыз ет3лед3.

)аза0стан Республикасыны4 8кiметi белгiлеген тауарларды са0тау нормасынан артпайтын к-лемде ж8ргiз3ледi. Оларды 0ала шегiнде орналастырады.

Категориялан5ан 0алаларда т/ж сараптау ж2не техникалы0 станцияларын 09ру ы0тимал к8штi 0ираулар аума5ынан алыс жерге орналастырылады. )ала аума5ында жолаушылар немесе ж8к станциялары мен пристаньдарды, те4iз порттарын 0ала аума5ынан аула0 жерге орналастырылуы 9сынылады.

)аладан тыс0ары жерлерге троллейбус, трамвай парктерi ж2не телефон станциялары апарылады.

Демалыс лагерлерi, пансионаттары, санаторийлар, демалыс 8йлерi, базалар ж2не мемлекеттiк азы0Ќт8лiк ж2не материалды0 0орлары, жа4а категориялан5ан нысандар, хабар беретiн радио орталы0тары, жылжымалы 09рал резервтерi, байланыс тораптар станциялары, )"УЗ, базистiк 0оймалар5а ы0тимал б-лiну аума5ына орналастыру5а тиiс.

Магистральды0 Ётранзиттiкё автомобиль ж2не темiржолдары 0аладан аула5ыра0 жерге т-селуге тиiс. Iшкi 0алалы0 желi сырт0ы 0алалы0 желiмен орайластырылу5а тиiс.

Ы0тимал апатты су басу аума5ында жа4а 09рылыс аудандарын, категориялан5ан к2сiпорындар, материалды0 ж2не азы0Ќт8лiк 0ойма ларын, жылжымалы 09рам т9ра0тарын салу5а р90сат етiлмейдi. Атал5ан аума0тар5а тауЌкен -ндiрiсiн салу5а мiндет етiлмейд3.

бё )алаларды жоспарлау мен 09рылыс салу

А) ИТЖ жобалау нормалы талаптарын ескере отырып 0алаларды жоспарлау мен салу елдi мекендердi4 за0ымдалуын, халы0 шы5ынын азайту5а ж2не 0ыс0а мерзiмде ж8ргiзу 0абiлеттiлiгiн ж8ргiзуге ы0пал ететiн ма4ызды шаралар болып табылады.

*лкен к-шелер Ёда45ылдарё Ќ ба5ытта 0аланы4 орталы0 б-лiгiнен сырт0ы айма00а шы5уды 0амтамасыз етуге тиiс.

Iшкi 0алалы0 к-лiктi жердi сырт0ы к-лiкпен, т/ж станциясымен -зен вокзалымен, 2уежаймен, автовокзалмен сенiмдi ж2не ы45айлы байланыста болу5а тиiс.

)аланы4 ‘ км^’ ала4ында -зеннi4 жалпы а5ынына орай “ђђђм^“ к- лемдегi су ал0абы болады. Осындай суат бiр ша0ырым бойында5ы -рт с-ндiрудi 0амсыздандырады.

Жа4а к-пiрлер барлы5ыны4 бiр жарылыс пен 09руын болдыр майтын дай 0ашы0ты0та салыну5а тиiс.

вё _ндiрiстiк 5имараттар мен 09рылыстарды жобалау

А) ИТЖ жа4а шаруашылы0 нысандарын ж2не коммуналды0 энергетика ж8йесiн, 5имарат пен 09рылыс салу экономикалы0 т9р5ыдан аса 0ажеттi ж2не тиiмдi.

_ндiрiстiк 5имараттарды салу мен жобалау кезiнде жанбайтын немесе баяу т9тынатын материалдан жасалын5ан же4iл 0оршау 09р5ыларын пайдалану 9сынылады.

Б95ан пайдалану шарттарымен жол берiлген жа5дайда шатыр немесе же4iл жамыл5ы астында5ы ашы0 ала4да5ы технологиялы0 0ондыр5ыны орналастыр5ан ж-н.

Азы0Ќт8лiк ж2не азы0т8лiк шикi заты 0оймалары 8шiн т9ра0 жайды та4дау кезде с8рлен 8лгiсiндегi ж2не резервуармен жабыл5ан 5имараттар5а арты0шылы0 берiледi, 5имарат б-лмелерiнде есiк ж2не терезе ойы0тары саны ша5ын болу5а тиiс.

%имарат пен 09рылысты жобалау мен салу кезiнде оларды радиоактивтi ша4нан, УЗ ж2не бактериологиялы0 за0ымнан 0ор5ау бойынша шаралар ж8ргiз3лу3 тиiс.

гё Сумен жабды0тау бойынша

Сумен жабды0тау ж8йесi 0атардан шы5уы к2сiпорынны4 то0тауына ж2не к2сiпорын 0ирама5ан жа5дайдын -зiнде -нiм шы5аруды4 до5арылуына алып келедi. А) ИТЖ сумен жабды0тау нормаларыны4 т9ра0тылы5ын к-теру ма0сатында мыналар 0арастырылады:

Ќ категориялан5ан 0алалар мен нысандарды4 сумен жабды0тау ж8йесiн 0айта жобалау кез3нде оларда екi ж2не одан арты0 су к-зi орналастырылуы 0ажет, оны4 бiрi жабы0 8лгi де жерасты болу5а тиiс›

Ќ екi т2уелсiз к-зден сумен 0амсыздандыру м8мкiн емес жа5дайда бiр су к-зiнен жабды0тау5а р90сат етiледi, б9л жа5дайда о5ан екi басты 5имарат орналастырылу5а тиiс, ал оны4 бiрi ы0тимал 0ирау айма5ынан алысыра0 жерде бол5аны ж-н›

Ќ сумен жабды0тауды4 орталы0 ж8йесiнде су беру су 0ысымы м9нараларына жетпей берiлуге тиiс›

Ќ орталы0тан5ан сумен жабды0тау су айдау м9нараларынсыз жiберiлуге тиiс›

Ќ таза су к-здерi ауаны4 ша4нан тазалайтын желдеткiшпен, 0ымта5ыш люктермен ж2не жылжымалы ыдыс0а су беру 8шiн икемделгiштермен жабды0талу5а тиiс›

Ќ -рт гидранттары, су 09бырыны4 жылжымалы н8ктелерiн ажырату5а арнал5ан 0оз5алт0ыштар м8мкiндiгiнше 5имарат пен б-лме 0ира5ан кезде су баспа5ан аума0та орналастырыл5аны ж-н.

дё Газбен жабды0тау ж8йесiне

)алалар мен шаруашалы0 нысандарына ’ ж2не одан 2рi дербес газ 09бырлары ар0ылы газ беру екi ж2не одан арты0 газ тарату станциялары ар0ылы ж8ргiзiлуге тиiс, олар 0аланы4 жобалы0 09рылыс аума5ынан тыс0ары м8мкiндiгiнше 2рт8рлi жа5ынан орналасуы тиiс.

Газ тарату станциялары мен н8ктелер ажырат0ыш автомат 0ондыр5ылары бар жер асты айналмалы газ 09бырымен жабды0 талу5а тиiс.

Айда5ыш ж2не компрессорлы0 станциялар ы0тимал к8штi 0ираулар ж2не апатты су басу айма5ынан аула5ыра0 орналастырылу5а тиiс.

Жер 8стi т-семi жа5дайында газ 09бырларын магистралдiк жолдарына ы0тимал к8штi 0ирау айма5ында5ы м8мкiн б8лiншiлiк аума5ынан тыс жерлерде т-сеуге, тере4 Ёжерастыё 0ысымасын жасау5а жол берiледi› ашы0 т-семге к8рделi жер бедерiнен -ткен уа0ытта болмашы 0ирау аума5ында р90сат етiледi.

Газ 09бырларында 09быр жарыл5ан кезде газды4 шы5уы автоматты то0тататын кран мен 0ашы0ты0 бас0ару н8ктесi бар ты5ын арматурасын орнат0ан д9рыс.

её Энергожабды0тау ж8йесiне

Осы заман5ы -ндiрiс барысында энергия к-зiсiз м8мкiн емес. Сонды0тан энергожабды0тау желiлерi мен т9ра0тарында А) ИТЖ мынаны 0арастырады:

 Электрмен жабды0тау нысандар ж8йесiнi4 т9ра0тылы5ын бiрЌбiр3нен ы0тимал 0ирау аума5ынан екi радиусты0 0ашы0ты0та орналас0ан бiрнеше к-здерге 0осу жолымен арттыру.

 Категориялан5ан 0алаларда канализация ж8йесiнi4 нысандарында со5ыс жа5дайыны4 -зiнде то0тау5а жол берiлмейтiн болса, энергиямен жабды0тау, -зге энергия т9тынушыларын 0уаттандыру кезiнде ажыратылмайтын негiзгi желiлерi бойынша ж8ргiзiлуге тиiс.

 кВт ж2не одан да жо5ары электрж8йесi ж2не бiрiктiрiлген энергия ж8йесiнi4 ж8йе аралы0 байланыстар 0осал0ы станциясында ж2не ЕЖБ ж8йесiнде 0ажеттi желi ы0тимал 0ирау аума5ынан тыс 0осал0ы станциялары -ткiзiлуге ж2не т9р5ызылу5а тиiс.

 Айда5ыш насос станцияларын электрмен жабды0тау ы0тимал 0ирау аума5ынан тыс немесе жеке дербес к-здерiнен тыс шекте орналас0ан 0осал0ы станциялардан ж8ргiзiлуге тиiс.

жё )ор5аныс 5имараттарына А) ИТЖ нормаларыны4 талабы

Олар IV тарауда мазм9ндал5ан.

А) ИТЖ жобалау нормалары халы0ты 0ор5ау ж2не осы заман5ы за0ымда5ыш 09ралдардан шаруашылы0 нысандарыны4 ж9мысыны4 т9ра0тылы5ын к-терудiн негiзгi принциптерiне с2йкес 2зiрленген.

Осы нормалар негiзiнде министрлiктер мен ведомстволар сала ерекшелiгiне орай -з ведомстволы0 нормативтiк 09жаттарын 2зiрлейдi, олар 0олданым5а тек )Р Экономика ж2не сауда министiрлiгiмен ж2не 0ор5аныс министiрлiгiмен, стратегиялы0 жоспарлау ж-нiндегi Агенттiкпен келiсiм бойынша енгiзiледi.

. (йым ж9мытарыны4 т9ра0тылы5ыны4 негiздерi

ТЖ салдарын ескерту мен жоюды4 Мемлекеттiк ж8йесiн34 негiзгi мiндеттерiнi4 бiрi  к2сiпорын, 9йым, мекеме, сондайЌа0 2леуметтiк нысандарыны4 ж9мыс iстеу 0алыбын арттыру мен ТЖ ескертуге ба5ыттал5ан нысаналы ж2не 5ылымитехникалы0 ба5дарламаларды iске асыру болып табылады.

Шаруашылы0 нысандарыны4 ж9мыс iстеу т9ра0тылы5ын арттыру м2селесi 0азiргi жа5дайда 8лкен ма4ыз5а ие болуда. Б9л т-мендегi бiр 0атар негiзгi себептерге 0атысты:

Ќ -ндiрiстiк салада5ы мемелекеттiк реттеу мен 0ауiпсiздiк механизмiнi4 2лсiреуi, барлы0 де4гейдегi е4бек ж2не технологиялы0 т2ртiптi4 2лсiреуi, сондайа0 -ндiрiстi4 авария5а 0арсы т-зiмдiлiгiнi4 т-мендеуi›

Ќ негiзгi -ндiрiстiк 0орларды4 жылдам тозуы, сонымен 0атар оларды жа4арту 0ар0ыныны4 т-мендеуi›

Ќ -ндiрiстi4 технологиялы0 0уатыны4 артуы, 0ауiптi заттар, мате риалдар мен б9йымдарды тасымалдау, са0тау мен пайдалану к- лемiнi4 -суi, халы0 пен 0орша5ан орта5а 0ауiп т-ндiретiн -ндiрiс 0алды0тарыны4 жина0талуы›

Ќ шарасыз за4ды0 ж2не нормативтiк 090ы0ты0 ба5ытында ТЖ 0ауiпсiздiгiн ж2не ескертуiн бас0аруда5ы т2уекелдiк м2селесiне талдауды4 5ылыми негiзiн жеткiлiксiз пайдалану›

Ќ мемкелеттiк 0ада5алау органдары мен инспекция ж9мысыны4 талаптылы5ы мен тиiмдiлiгiнi4 т-мендеуi›

Ќ 2скери жанжалдар мен террорлы0 актiлердi4 пайда болуы ы0тималды5ы.

Шаруашылы0 нысандарыны4 ж9мыс iстеу т9ра0тылы5ы ретiнде оны4 т-тенше жа5дайларда5ы жоспарлан5ан к-лемдегi ж2не номен клатурада5ы -нiмдердi шы5ару5а Ётiкелей материалды0 09ндылы0ты шы5армайтын нысандар 8шiн -з мiндеттерiн ма0сат0а с2йкес орын далуыё, авария Ёза0ымдануё жа5дайында 0ыс0а мерзiмде -ндiрiстi 0алпына келтiруге 0абiлеттiлiгi т8сiнiледi.

Т-тенше жа5дайлар5а шаруашылы0 нысандарыны4 ж9мыс iстеу т9ра0тылы5ына мына факторлар 2сер етедi: ж9мысшылар мен 0ызметшiлердi зiлзала, авария Ёапатё, сондайЌа0 осы заман5ы за0ымдау 09ралдарыны4 бастап0ы ж2не 0айталана факторларыны4 ы0палынан са0тау сенiмдiлiгi нысаныны4 инженерлiкЌтехникалы0 кешенiнi4 белгiлi бiр де4гейде осы ы0пал5а 0арсы т9ру 0абiлетi, нысанды -ндiрiс 8шiн барлы0 0ажеттi -нiммен Ёшикi зат, отын, электрэнергиясы, газ, су ж2не т.б.ё› жабды0тау ж8йесiнi4 сенiмдiлiгi, ж9мысшылар саны оларды4 09дiрет немесе т2ртiп де4гейi, нысан сипаты, шы5арылатын -нiм, 0олданылатын технология› -ндiрiс пен А) бас0ару т9ра0тылы5ы мен 8зiлiссiздiгi› нысанды к8рделi ж2не -зге ш95ыл, сондайЌа0 б9зыл5ан -ндiрiстi 0алпына келтiру ж9мыстарына даярлау.

Тiзбеленген факторлар т-тенше жа5дай ахуалы мен оны к-теру жолында5ы шаруашылы0 нысаныны4 т9ра0ты ж9мыс iстеуiнi4 негiзгi талаптарын аны0тайды.

)азiргi уа0ытта болаша0та Чернобыль сия0ты аварияларды болдырмау 8шiн т-тенше жа5дай ахуалында -нерк2сiп -ндiрiсiнi4 т9ра0тылы5ына талаптар ерекше ма4ыз5а ие болуда.

Осы талаптар инженерлiкЌтехникалы0 шараларды жобалау ЁИТЖё нормасында, сондайЌа0 олар 8шiн 2зiрленген сала5а 0атысты 0олдарында5ы норма талаптарын толы0тыратын ж2не дамытатын ведомстволы0 нормативтiк 09жаттар негiзiнде 0алан5ан.

Т9ра0тылы0ты к-теру бойынша шараларды iске асыру мен 2зiрлеу саласында5ы 9йымдар басшыларыны4 негiзгi мiндеттерi:

Ќ 9йым ж9мысыны4 т9ра0тылы5ын арттыру бойынша 9сынысты белгiленген т2ртiппен 2зiрлеу ж2не 9сыну›

Ќ т-тенше жа5дайларда ж2не осы заман5ы за0ымдау 09ралдары 0олданыл5ан кезде 9йым ж9мысыны4 т9ра0тылы5ын к-теру бойынша шаралар мен 2зiрлеудi ж8ргiзу›

Ќ аварияларды4 пайда болу 0ауiпiн, 0айталана за0ымдау оша5ын т-мендету бойынша шаралар ж8ргiзу›

Ќ азы0Ќт8лiктi, ауыз суын, сумен жабды0тау к-зiн, мал мен -сiмдiктi, -сiмдiк пен мал -нiмдерiн, радиоактивтi химиялы0 ж2не бактериологиялы0 Ёбиологиялы0ё за0ымданудан 0ор5ау бойынша шараларды -ткiзу мен 9йымдастыру.

Т-тенше жа5дайда немесе 0азiргi адам -лтiру 0ару жара0тарын 0олдан5ан кезiнде салалы ж2не аума0ты бас0арма т9ра0ты ж9мыс iстеу ма0сатында, арнаулы 2скери экономикалы0 о0улары -ткiзiледi. Ол -з алдына б9л с9ра0тарды келесi 2р т8рлi салалы ж2не аума0ты бас0арма штабты-командалы, сондайЌа0 9йымдар, 0алалар мен аудандар iшiндегi комплекстi о0уларында шешуге к-мек бередi. О0улар бас0арушыларды4 -з iсiн ат0ару5а дайынды0ты4 негiзгi формасы болып табылады. Сонда салалы ж2не аума0ты органдарыны4 бiрлесiп жасал5ан ж9мысты4 т2сiлдерiмен формалары аны0талады. Азаматты0 0ор5аныс мiндеттерiн шешу барысында, ж2не де т-тенше жа5дай мен со5ыс уа0ыты кезiнде экономика ж9мысын т9ра0тандыру м2селесi шешiледi.

.. ТЖда5ы 9йымдарды4 iс2рекетiн зерттеу

IсЌ2рекеттi4 т9ра0тылы5ын к-теру жолдары мен 2дiстерiнi4 е4 тиiмдiсiн тандау Ёоны4 iшiнде экономикалы0 т9р5ыданё Азаматты0 0ор5аныс нысанасы ретiнде 2рбiр к2сiпорынды м90ият ба5алау негiзiнде 5ана м8мкiн.

Нысан т9ра0тылы зерттеу ма0саты оны4 2лсiз буындарын, оны4 т9ра0тылы5ын к-теруге ба5ыттал5ан инженерлiк-техникалы0 шараларды ж8ргiзу ар0ылы аны0тау болып табылады.

Нысан ж9мысыны4 т9ра0тылы5ын ба5алау Ќ б9л оны бейбiт уа0ытта5ы т-тенше жа5дай кезiнде, со5ыс уа0ытында осы заман5ы за0ымдау 09ралдарымен за0ымдану кезiнде, сондайЌа0 нысан мен жабды0тау ж8йесi iшiнара 0ира5ан кезде ж9мысты жал5астыру ж2не -ндiрiстi 0алпына келтiру кезiнде туында5ан за0ымда5ыш факторлар ы0палына 0арастыру5а 0абiлеттiлiгi т9р5ысынан оны жанЌжа0ты зерттеу.

Нысанада5ы т9ра0тылы0 бойынша зерттеудi 9йымдастырушы жо5ары т9р5ын орган Ёбiрлестiк, министiрлiкё болып табылады. Зерттеуд3 жо5ары т9р5ан орган басшысыны4 тиiстi 2кiмi 9йымдас тырады, онда зерттеу ж8ргiзу мерзiмi, та0ырыбы, ма0саты мен мiндетi, зерттеуге тартыл5ан мамандар ж2не т.б. аны0талады.

Бейбiт уа0ытта нысан ж9мысыны4 т9ра0тылы5ын ба5алауды нысана басты5ы 9йымдастырады.

Нысан ж9мысыны4 т9ра0тылы5ын 9йымдастыру 8шiн негiзгi 0ажеттi 09жаттар мыналар:

Ќ зерттеу ж8ргiзу туралы б9йры0›

Ќ зерттеудi даярлау мен ж8ргiзудiн к8н тiзбелiк жоспары.

Нысан А) басты5ыны4 б9йры5ында к-рсетiлетiндер:

Ќ алда5ы ж9мыстын мазм9ны мен оны ж8ргiзу негiздемесi›

Ќ зерттеу ма0саты›

Ќ топ бойынша зерттеу ж9мысына 0атысушылар 09рамы›

Ќ есептеме-зерттеу тобыны4 негiзгi мiндетi›

Ќ зерттеу ж8ргiзу т2ртiбi›

Ќ есеп 09жаттамасын даярлау мерзiмi.

Б9йры0 пен жауапты мамандар 0атарынан, 2деттегiдей, мына т2жiрибеЌзерттеу топтары 09рылады:

Ќ 5имарат пен 09рылысты4 берiктiгiн зерттеу тобы Ётоп басшысы Ќ к8рделi 09рылыс б-лiмiнi4 басты5ыё›

Ќ -ндiрiс 0ондыр5ысыны4 берiктiгiн зерттеу тобы Ётоп басшысы Ќ бас механик немесе бас конструкторё›

Ќ энергиямен жабды0тау т9ра0тылы5ын зерттеу тобы Ётоп басшы сы Ќ бас энергетикё›

Ќ материалды0Ќтехникалы0 жабды0тау мен к-лiктi зерттеу тобы Ётоп басшысы Ќ директорды4 жабды0тау ж2не -ткiзу ж-нiндегi орынба сарыё›

Ќ -ндiрiстi бас0аруды4 т9ра0тылы5ын зерттеу тобы Ётоп басшысыЌ директорды4 орынбасары немесе -ндiрiсЌжоспар б-лiмiнi4 басты5ыё›

Ќ кооперация бойынша сырт0ы байланыстарды зерттеу тобы Ётоп басшысы  директорды4 орынбасары немесе сырт0ы кооперация б- лiмiнi4 басты5ыё.

Iрi -нерк2сiп орында -ндiрiс сипатыны4 -з ерекшелiгi бар 09рылымды0 б-лiмшелерде к2сiпорын -ндiрiсiнi4 жалпы сипаты бойынша -ндiрiстi4 тиiстi т8рi бойынша есептеметалдау, зерттеу топтары 09рылуы м8мкiн.

Сонымен 0атар т9ра0тылы0 м2селесiн зерттеу басшысыны4 жанынан нысан А) жоспарлы0, жоспар-ндiрiс, экономика б-лiмдерi мен штабы есебiнен нысан ж9мысыны4 т9ра0тылы5ын ба5алау н2тижесiн 0орыту ж2не т9ра0тылы0ты кешендi зерттеу тобы 09рылады.

Нысан -ндiрiсiнi4 09рылымы ж2не бас0ару аппаратыны4 9йым дастыруына байланысты топ тiзбесi мен 09рамы -згеруi м8мкiн.

Ша5ын нысандарда оны4 жеке даярлан5ан мамандарын -з 09ра мына кiргiзе отыра кешендi зерттеу тобы 5ана 09рылады.

_ндiрiс 09рылымы мен нысан бас0ару аппаратыны4 9йымдас тыру5а байланысты топ 09рамы мен тiзбесi -згеруi м8мкiн.

Ша5ын нысандарда -з 09рамына мы5ым даярлан5ан мамандарды тарта отыра кешендi зерттеу тобы 09рылуы м8мкiн.

Шаруашылы0 нысандарында зерттеу топтары -ндiрiс к2сiпорын дарына орай, алайда ауылшаруашылы0 нысаны бас0ару аппараты мен шаруашылы0 09рылымын ескере отырып 09рылады. Б9л жа5дайда -ндiрiстiк 0ондыр5ылар мен технологиялы0 процестер т9ра0тылы5ын зерттеу тобынын орнына ауылшаруашылы0 техникасы мен 0ондыр5ысыны4, -сiмдiк пен мал шаруашылы5ыны4 т9ра0ты лы5ын 09р5ан ж-н, оны осы сала бойынша бас маман бас0аруы 0ажет.

Зерттеудi даярлау ж2не -ткiзудi4 к8н тiзбелiк жоспары А) басты5ыны4 б9йры5ына с2йкес жасалады ж2не негiзгi шаралар мен оларды4 орындалу мерзiмiн, м2селелердi пысы0тау немесе жалпы ж9мыс 8шiн тартыл5ан адамдар 09рамын 0арастырады.

К8нтiзбелiк жоспар5а мыналар 0осылуы м8мкiн:

Ќ мамандармен н9с0амалы0 ке4ес -ткiзу›

Ќ мамандар мен ы0тимал тосын жа5дайды ж2не оны4 5имарат пен адамдар5а ы0палын зерттеу›

Ќ 5имарат 09рылысыны4 жабды0тау сипаттамасын беру ж2не оларды4 т-тенше жа5дай5а т-зiмдiлiгiн ба5алау›

Ќ за0ымдауды4 0айталама факторларыны4 ы0палынан, оны4 iшiнде таяу орналас0ан -те 0ауiптi нысандарды4 Ё-ндiрiстi4ё б9зы луынан ы0тимал шы5ын мен 0ирау ау0ымын аны0тау›

Ќ электрЌ, суЌ, жылумен жабды0тау ж8йесi ж2не -ндiрiстiк байла ныстар б9зыл5ан жа5дайда5ы ТЖЌда нысан ж9мысыны4 т9ра0ты лы5ын ба5алау›

Ќ алын5ан материалдарды 0орыту ж2не нысан т-зiмдiлiгiнi4 де4гейiн аны0тау.

Зерттеу бастал5ан5а дейiн оны -ткiзуге тартыл5ан адамдар5а ж9мысты орындау туралы б9йры0, к8н тiзбелiк жоспар, есептемелiк топ бойынша жоспар ж2не зерттеу ж8ргiзу кезiнде басшылы00а алынылу5а тиiс -зге 09жаттар мен материалдар берiледi, сондайЌа0 есептеме мен есеп беру 09жаттарыны4 т8рлерi даярланады.

К8н тiзбелiк жоспарда к-рсетiлген шаралар ’ кезе4ге б-лiнедi.

I зерттеу кезе4i Ќ негiзгi, созымдылы5ы бiрнеше к8ннен бастап екi ай5а дейiн нысан т9ра0тылы5ыны4 зерттелуiн ж8ргiзу, оны4 барысында бiрiншi кезекте т-тенше жа5дайда5ы т9ра0тылы0 ба5аланады.

Б9л кезе4де зерттеудi4 т-мендегi м2селелерi 0арастырылады:

Ќ т-тенше жа5дайларда5ы нысанны4 барлы0 элементтерiнi4 0исындылы5ын ба5алау›

Ќ 0айталана фактордан ы0тимал за0ымдану мен 0ирау сипатын ж2не д2режесiн аны0тау›

Ќ ы0тимал ахуалды болжау н2тижесi бойынша нысан жа5дайын талдау›

Ќ жабды0тау ж2не -ндiрiстiк байланыстар ж8йесiнi4 сенiмдiлiгiн ба5алау›

Ќ ТЖЌда -нiмдер шы5аруды 0амтамасыз ететiн барлы0 ж9мыл5ан -ндiрiстi ба5алау.

Мамандарды4 2рбiр тобы -з 0ызметiнi4 саласында 0ажеттi есептеме ж8ргiзедi ж2не оны ж8ргiзiлген талдау негiзiнде 0орытындылайды.

Б9л кезе4де мына мiндеттер шешiледi:

Ќ т-тенше жа5дайда5ы -ндiрiс 0ызметшiсiнi4 0ор5алуын ба5алау›

Ќ -ндiрiстi4 барлы0 буынында5ы 5имарат пен 09рылысты4, станок, лаборатория, технология 0ондыр5ысыны4, электр, газЌ, буЌ, жылуЌ, отынмен жабды0тауды4 т9ра0тылы5ын аны0тау›

Ќ жабды0тау мен кооперативтiк байланыс ж8йесiнi4 аралас к2сiпорындарымен  жеткiзiмшiлерiмен т9ра0тылы5ынан ж2не жол мен тасымалдау 2дiстерiн, 0ор к-лемдерi мен оларды са0тау шарттарын зерттеу›

Ќ осал учаскелердi ж2не т-тенше жа5дайларда5ы нысан т-зiм дiлiгiн жалпы ба5амен аны0тау.

Зерттеу Ёж9мысё топтар ж8ргiзген зерттеулердi4 жекелеген н2тижесi таблица5а, схема5а, графика5а, диаграмма5а енгiзiледi. Зерттеудi4 бiрiншi кезе43нi4 н2тижесiнде мына м2селелерге жауап алыну5а тиiс:

Ќ 2рт8рлi т-тенше жа5дайда нысан 0андай б8лiншiлiкке 9шырады›

Ќ 0андай б8лiншiлiкте нысан ж9мысын жал5астыра алады ж2не 0андай б8лiншiлiк оны то0тату себебi бола алады›

Ќ 0андай б8лiншiлiк кезiнде нысан 0ира5ан -ндiрiстi -з к8шiмен 0алпына келтiре алады›

Ќ сырт0ы 0айталама факторлардан ы0тимал б8лiншiлiктi4 к-лемi мен сипаты 0андай.

Зерттеудi4 II кезе4iЌ созымдылы5ы ‘ђЌ‘• к8н Ќ нысан ж9мысыны4 т9ра0тылы5ын к-теру бойынша шаралар жоспарын 2зiрлеу ж2не зерттеу материалын 0орыту. Б9л кезе4де мына м2селелер шешiледi:

Ќ Нысан аума5ында5ы ж9мыс ауысымын 0ор5ау бойынша шараларды аны0тау, ж9мыс ауысымыны4 кестесiне, 0ауiпсiз айма0та5ы демалушы ауысымды 0ор5ау5а 0атысты м2селелердi шешу›

Ќ ж9мыс к-лемiн, материал, к8ш ж2не 09ралдар, 0аржыландыру к-зiн 0амтитын нысан к8штерiмен бейбiт уа0ытта -ткiзiлетiн т9ра0тылы0ты к-теру бойынша шараларды аны0тау›

Ќ жо5ары т9р5ан органдар шешудi талап ететiн ж2не оларды4 к- мегiмен немесе к8штерiмен iске асырылатын шараларды, сондайЌа0 5ылымиЌзерттеу, жобалау конструкторлы0, технологиялы0 ж2не -зге 9йымды0 к8штермен 0осымша пысы0тау5а м90таж шараларды аны0тау›

Ќ ТЖ аума0ты0 органдарыны4 келiсiмiн талаб ететiн шешiмдердi даярлау›

Ќ бейбiт ж2не со5ыс уа0ытында5ы т-тенше жа5дайда5ы нысан т9ра0тылы5ын к-теру бойынша шараларды аны0тау›

Ќ 2лсiз ж2не орташа 0ирау, за0ымдану кезiнде 0алпына келтiру ж9мыстарын жылдам ж8ргiзудi 0амсыздандыратын шараларды аны0тау.

.. ТЖда 9йымдар ж9мысыны4 т9ра0тылы5ын арттыру