5. Жүйелеуші қозғалтқыштың типіне байланысты гидрожетектер электржетекті, турбина, двс жетекті және т.Б. Болуы мүмкін.

Көлемді гидрожетектің жұмыс істеу принципі тыныштық күйдегі сұйықтың тепе-теңдігін бұзбайтын, оның басқа да нүктелеріне өзгеріссіз берілетін қандай да бір нүктеде қысымның небір өзгеруі Паскаль заңына негізделген (1.2 – сурет).

Жұмысшы сұйық 1 - сорғымен 3 - арынды гидросызыққа және әрі қарай 5 - таратқыш арқылы 2 – гидроқозғалтқышқа беріледі. Гидротаратқыштың бір жағдайында гидроқозғалтқыштың жұмыс жүрісі, ал басқа жағдайында – бос жүрісі болады. Сұйық гидроқозғалтқыштан таратқыш арқылы ағындық гидросызыққа және әрі қарай 9 – гидробакқа, немесе сорғының соратын гидросызығына (жұмысшы сұйықтың циркуляциясының тұйықталған сұлбасы бар гидрожетекте 1.2, а – сурет) беріледі. Резервуарда сұйық салқындатылады және қайтадан гидрожүйеге беріледі. Гидрожетектің сенімді жұмысы тек жұмысшы сұйық 8 – фильтрлермен сәйкесінше тазаланған кезде мүмкін.

Гидроқозғалтқыштың шығаберіс буынының жылдамдығын реттеу дроссельді немесе көлемді болуы мүмкін. Дросселдьді реттеу кезінде гидрожүйеде реттелмейтін сорғылар орнатылады, ал шығаберіс буынның қозғалыс жылдамдығының өзгеруі 6 – дроссель арқылы жұмысшы сұйықтың шығынының өзгеруімен жетеді. Гидроқозғалтқыштың шығаберіс буынының жылдамдығын көлемді реттеу кезінде реттелетін сорғының берілуімен немесе реттелетін гидромоторды қолдану есебінен өзгертіледі.

1.2 – сурет. Гидрожетектертің принципиалды сұлбаларының нұсқалары: а – көлемді реттеумен; б – дроссельді реттеумен;

Гидрожүйелерді шектен тыс қысымның жоғарылауынан қорғау максималды рұқсат етілетін қысымға келтірілетін (негізделген) 4а сақтандырғыш клапан немесе 4б құбылмалы клапанмен қамтамасыз етіледі. Егер гидроқозғалтқыштағы жүктеме жоғары дәрежеде өссе, онда барлық жұмысшы сұйық ағыны гидроқозғалтқыштан өтіп, сақтандырғыш клапан немесе құбылмалы клапан арқылы жүреді. Гидрожүйенің бөлек аймақтарындағы қысымды бақылау 11 – манометрмен жүзеге асырылады.

Гидроагрегаттардың жұмысы жұмысшы сұйықтың шығынымен қосақталып жүреді. Гидрожүйелерде шығынның тұйықталған циркуляциясында 1а – арнайы подпитывающим сорғымен теңгеріледі. (1.2, а – сурет).

Ри.1.2. Гидрожетектердің принципиалды сұлбаларының нұсқалары: в - реттелмейтін; г – жұмыс және бос жүрістерін дроссель реттеумен

3. Гидрожетектің артықшылықтары мен кемшіліктері

Гидрожетектердің кең таралуы , бұл жетектің басқа көлік жетектерінің түрлерінің қасында артықшылықтарымен түсіндіріледі. Олардың негізгілеріне:

1. Гидроберілістің шығаберіс буынының қозғалыс жылдамдығын сатысыз реттеу және аз орнықты жылдамдықты қамту. Гидромотордың білігінің минималды бұрыштық айналу жылдамдығы 2…3 айн/мин -құрайды.

2. Кішігірім масса мен габариттер. Екпін уақыты бірнеше секундты құрайтын электроқозғалтқыштардан айырмашылығы айналатын бөліктердің кіші инерция моментінің арқасында екпінінің уақытын секунд үлесінен асырмайды

3. Гидроберілістің шығаберіс буынының қозғалысын күнделікті реверсивтеу. Мысалы, гидромотор білігінің реверсивтеу жиілігі 500 – дейін, ал гидроцилиндің поршенінің штокы минутына тіпті 1000 реверсивке дейін жеткізілуі мүмкін.

4. Жылдамдатылған және біраз механикалық және үлкен тез әсер ететін қаттылық. Механическалық қаттылық – ішкі жүктеме өзгерісінің әсерінен шығаберіс буынның қатыстық позиционды өзгеру күйінің биіктігі. Жылдамдатылған қаттылық – шығаберіс буын жылдамдығының оған салынған жүктеме өзгерісі кезіндегі қатыстық өзгерісі..

5. Сақтандырғыш клапандардың болуының арқасында гидрожүйелерді зиянды шамадан көп жүк әсерінен автоматты қорғау.

6. Гидроаппараттардың сенімділігі және ұзақ мерзімділігін қамтамасыз ететін элементтері мен жұмыс жасайтын тетіктерін майлаудың жақсы шарттары. Мысалы, гидромоторлар мен сорғыларды дұрыс тасымалдау кезінде олардың қызмет етуі қазіргі уақытта жүктемемен жұмысы 5…10 мың.сағатқа дейін жетеді. Гидроаппаратураны ұзақ уақыт(10…15 ж дейін ) аралығында жөндемеуге де болады.

7. Ешқандай тозуға ұшыраған механикалық беріліссіз қайтымды-үдемеді және қайтымды-бұрылмалы айналу қозғалысына түрлендірудің қарапайымдылығы.

Гидрожетектожетектің артықшылықтары туралы айтқанда, гидрофицирленген механизмдердің жұмысын автоматизациялаудың қарапаймыдылығын, берілген бағдарлама бойынша олардың жұмыс режимін автоматты өзгерту мүмкіндігін атап кету керек.

Гидрожетекке оны қолдануды шектейтін келесі кемшіліктер де жатады: Олардың негізгілеріне:

1. Температураға байланысты қолданылатын сұйықтың тұтқырлығының өзгеруі, гидрожетектің жұмыс сипаттамасының өзгерісіне әкеледі және гидрожетектерді(әсіресе теріс температура кезінде) тасымалдау кезінде қосымша қиындықтар тудырады.

2. Гидрожүйеден сұйық шығындары, жетектің ПӘК-ін төмендетеді, гидроберілістің шығаберіс буынының қозғалысының тепе – теңдігінің бұзылуына алып келеді, аз жылдамдық кезінде жұмысшы органның қозғалысының жылдамдығының орнықты жетістігін қиындатады.

3. Қозғалатын және қозғалмайтын тетіктерінің арасында аз саңылауларға жету үшін дәлдіктің жоғарғы классы бойынша гидрожетектің көптеген элементтерін даярлау қажеттілігі.

4. Қолданылатын жұмысшы сұйықтардың жарылғыш және тез тұтанғыштығы.

5. Гидравликалық қарсыласуды болдырмауда және гидрожүйенің ПӘК-інің лезде төмендеуінде көп мөлшерде жоғалтулардың салдарынан үлкен ара қашықтықта энергияны беру мүмкіндігінің жоқтығы.

Бұл кемшіліктердің барлығымен де күресуге болады. Мысалы, температуар өзгергенде тұтқырлықтың тұрақтылығы синтеикалық жұмысшы сұйықты қолданумен. Жетек типін ақырғы таңдау көлікттердің жұмыс шарттарын есепке алумен технико-экономикалық есептеулер нәтижесі бойынша көліктерді жобалау кезінде орнатылады. Гидрожетек белгілі жетектің тармақтылығын және жоғары сенімді жұмысын, аз массасын, шағындығын, орындайтын механизмдердің позициялық дәлдігін, жылдам әсерін, қуатты тудыруды талап ететін басқа жетектермен салыстырғанда кем дегенде артықшылықтарға ие.

№11 ДӘРІС

Тақырыбы: Гидравликалық машиналар

Дәріс жоспары:

1. Қалақшалы сорғылар

2. Поршендік сорғылар

3. Поршендік сорғылардың индикаторлық диаграммасы

4. Сорғылардағы энергия балансы

5. Гидро және пневможүйелер элементтерінің мағынасы

Гидравликалық машиналар деп сұйықтан энергия бөлігін қабылдап және пайдаға асыру(гидроқозғалтқыш) үшін оны жұмысшы органға жеткізетін, немесе олар арқылы ағатын механикалық энергияның(сорғы) сұйықтығын хабарлайтын машиналарды айтады.

Гидроберілісте тағайыналуы сұйық арқылы соңғы қозғалыс жылдамдығы мен түрінің пайда болуы, сондай-ақ қозғалтқыштан орындаушы органға механикалық энергияны беру болып табылатын сорғылар мен гидромоторларды қолданады.

Гидроберіліс механикалық беріліспен салыстырғанда (жалғастырғы, жылдамдық қорабы, бәсеңдеткіш және т.б) келесі артықшылықтарға ие. 1. Жұмыстың бір қалыптылығы. 2. Жылдамдықты сатысыз реттеу мүмкіндігі. 3. Орындаушы органға орнатылған жүктемеден шығаберіс білікте моменттің төмен тәуелділігі.

4. Үлкен қуаттарды беру мүмкіндігі.

5. Кіші аумақты өлшемдер.

6. Жоғары сенімділік.

Гидроберіліс ПӘК-інің механикалық беріліс ПӘК-інен кіші болғанына қарамастан, бұл артықшылықтар гидроберілістің кең таралуына әкелді.

1. Қалақшалы сорғылар

Қазіргі заман техникасында әртүрлі машиналардың үлкен мөлшері қолданылады. Тұрғындарды сумен жабдықтауда қалақшалы сорғылар кең өріс алды. Қалақшалы машинаның жұмыс мүшесі қалақшалармен жабдықталған айналмалы жұмыс доңғалағы болып табылады. Қалақшалы сорғылар центрден тепкіш және осьтік деп бөлінеді.

Центрден тепкіш қалақшалы сорғыда сұйықтық центрден тепкіш күштердің әсерінен жұмыс доңғалағы арқылы центрден перифирияға қарай орнын ауыстырады.

2.1-суретте центрден тепкіш сорғының қарапайым сызбасы бейнеленген. Сорғының ағынды бөлігі үш негізгі элементтерден тұрады: жеткізу аспабы (подвод) 1, жұмыс доңғалағы 2 және бұрып әкету аспабы (отвод) 3. Жеткізу аспабы бойынша сұйықтық жұмыс доңғалағына жеткізуші құбырдан әкелінеді. Жұмыс доңғалағы 2 энергияны сұйықтыққа жетекті қозгалтқыштан береді. Жұмыс доңғалағы ажәне б деген екі дисктерден тұрады және олардың арасында доңғалақтың айналауына қарама-қарсы бағыттағы жаққа қарай иілген қалақшалар в болады. Сұйықтық доңғалақ арқылы центрден перифирияға қарай қозғалады. Бұрып әкету аспабы арқылы сұйықтық жұмыс доңғалағынан арынды келте құбырға (патрубок) қарай немесе көпсатылы сорғыларда келесі доңғалаққа қарай бұрып әкетіледі.

2.1-сурет. Центрден тепкіш сорғының сызбасы

Осьтік қалақшалы сорғыда сұйықтық негізінде жұмыс доңғалағының айналу осін бойлай орнын ауыстырады (2.2-сурет). Осьтік сорғының жұмыс доңғалағы кеменің бұрандасына ұқсайды. Ол төлкеден 1 және оған бекітілген бірнеше қалақшалардан 2 тұрады. Сорғының бұрып әкету аспабы болып сұйықтықтың бұралуын жоятын және оның кинетикалық энергиясын қысым энергиясына айналдыратын осьтік бағыттаушы аппарат қызмет етеді. Осьтік сорғыларды үлкен берулер және кіші қысымдар кезінде пайдаланады.

2.2-сурет. Осьтік сорғы сызбасы

Осьтік сорғылар жұмыс доңғалағы қалақшаларының орны өзгермейтін қаттықалақшалы және жұмыс доңғалағының орны реттелетін бұрылысты-қалақшалы бола алады.

2. Поршеньдік сорғылар

Поршеньдік сорғылар қозғалмайтын жұмыс камераларынан ығыстырғыштармен сұйықтықты ығыстыру жолымен оның орнын ауыстырылуын жүзеге асыратын көлемді сорғыларға жатады. Көлемді сорғының жұмыс камерасы сорғының кіруімен және шығуымен кезектесіп өзара қатынасатын шектелген кеңістік болып табылады. Жұмыс камераларынан (плунжер, поршень, диафрагма) сұйықтықты ығыстыратын сорғының жұмыс мүшесі ығыстырғыш деп аталады.

Поршеньдік сорғылар келесі көрсеткіштер бойынша классификацияланады:

1. ығыстырғыштар типіне байланысты: плунжерлік, поршеньдік және диафрагмалы;

2. жетекші буынының қозғалыс сипатына (мінезіне) байланысты: жетекші буынның қайта келетін қозғалысы; жетекші буынның айналмалы қозғалысы (қос иінді және жұдырықшалы сорғылар);

3. бір қос жүріс ішінде айдаудың және сорудың циклдар санына байланысты: біржақты әрекетті; екіжақты әрекетті;

4. поршеньдар санына байланысты: бірпоршеньдік; екіпоршеньдік; көппоршеньдік.

2.3-сурет. Жай әрекетті поршеньдік сорғы

Жай әрекетті сорғы. Жай әрекетті сорғының сызбасы 2.3-суретте бейнеленген. Поршень 2 қос иінді-шатунды механизммен шток 3 арқылы байланысатындықтан, нәтижесінде цилиндрге 1 қайтара келіп түсетін (возвратно-поступательное) қозғалыс жасайды. Поршень оңға жүрісі кезінде жұмыс камерасында сирету (сұйылту) туғызады ды, сондықтан соратын клапан 6 көтеріледі және сұйықтық шығын қоймасынан 4 соратын құбыр 5 арқылы жұмыс камерасына 7 түседі. Поршеньнің кері жүрісі (солға) кезінде соратын клапан жабылып, айдау клапаны 8 ашылады да, сұйықтық ағынды құбырға 9 айдалады.

Қозғалтқыштың әр айналымына арасында тек біреуі ғана айдауға лайық келетін поршеньнің екі жүрісі сәйкес келетіндіктен, бір секундтағы теориялық өнімділік:

мұндағы F – поршень ауданы, м²;

l – поршень жүрісі, м;

n – қозғалтқыш айналымдарының саны, айн/мин.

Поршеньдік сорғылардың өнімділігін жоғарылату үшін оларды қосарланған, үштелген және т.б. етіп жасайды. Мұндай сорғылардың поршеньдері иіндері жылжып кеткен бір иінді біліктен әрекетке келеді.

Сорғының нақты өнімділігі Q теориялықтан аз, өйткені поршень мен штоктардың нығыздауыштарының (уплотнения) және клапандардың тығыз жабылмауынан, клапандардың уақытында жабылмауынан, сонымен қатар жұмыс камерасының толық толтырылмауынан шығындар пайда болады.

Нақты өнімділіктің Q теориялыққа Q_T қатынасы поршеньдік сорғының көлемді ПӘК-і деп аталады:

Көлемді ПӘК – сорғы жұмысын сипаттайтын негізгі экономикалық көрсеткіш.

2.4-сурет. Қос әрекетті поршеньдік сорғы

Қос әрекетті сорғы. Жай әрекетті сорғыға қарағанда қос әрекетті сорғының (2.4-сурет) көмегімен сұйықтықты неғұрлым бірқалыпты және көбірек беруге болады. Қос әрекетті сорғыда поршеньнің әр жүрісіне бір мезгілде сору және айдау процесстері сәйкес келеді. Бұл сорғылар горизонтальды және вертикалды болып орындалады, соңғысы ықшамдырақ болып табылады. Қос әрекетті сорғының теориялық өнімділігі:

,

Мұндағы f – шток ауданы, м².

2.5-сурет. Дифференциалдық поршені бар поршеньдік сорғының сұлбасы

Дифференциалдық сорғы. Дифференциалдық сорғыда (2.5-сурет) поршень 4 тегіс өңделген цилиндрде 5 қозғалады. Поршень нығыздауышы сальник 3 (вариант I) немесе цилиндр қабырғасымен бірге болатын кіші саңылау (вариант II ) болады. Сорғыда сорушы 7 және айдаушы 6 екі клапандары, сонымен қатар қосымша камера болады. Сору поршеньнің бір жүрісі ішінде, ал айдау екі жүріс ішінде орындалады. Солай қосымша камерадан айдау құбырына 2 поршеньнің солға жүрісі кезінде (F - f )l-ге тең сұйықтық көлемі ығыстырылады; негізгі камерадан поршеньнің оңға жүрісі кезінде f_l -ге тең сұйықтық көлемі ығыстырылады. Сөйтіп, поршеньнің екі жүрісінің ішінде айдау құбырына осыған тең сұйықтық көлемі беріледі:

(F - f)l + fl = Fl,

яғни жай әрекетті сорғымен берілетін бірдей шамада. Мұндағы айырмашылық сондай сұйықтық мөлшері поршеньнің екі жүрісі ішінде беріледі, сондықтан беру де неғұрлым бірқалыпты болады.

3. Поршеньдік сорғылардың индикаторлық диаграммасы

Поршеньдік сорғының жұмыс циклі қағазда индикатор деген арнайы құрылғымен графикалық түрде бейнеленуі мүмкін. Қос иіннің бір толық айналымы ішінде цилиндрде қысымның өзгеру графигі индикаторлық диаграмма деп аталады. 2.6-суретте жай әрекетті сорғының бұндай диаграммасы көрсетілген.

2.6-сурет. Индикаторлық диаграмма

Поршеньнің солдан оңға қарай қозғалысы кезінде (2.6-сурет) (сору процессі) сорғының цилиндріндегі қысым кенет аб сызығы бойынша P_вс сору қысымына дейін төмендейді. Цилиндр қабырғаларының көнгіштігі мен сұйықтықтың сығылғыштығынан аб сызығы вертикальды емес, дегенмен сәл еңкейген болады және кейін ирек бв сызығына айналады. Сосын соратын сызықта тұрақты қысым ұсталады және вг сызығы іс жүзінде бүкіл сору жүрісі бойы горизонталь болып қалады. Поршеньнің кері қозғалысы уақытында (айдау жүрісі) цилиндрдегі қысым P_вс қысымынан P_нагн қысымына дейін гд түзуі бойымен көтеріледі. гд түзуінің вертикальдан солға карай еңісі аб сызығы үшін себептерімен түсіндіріледі. Сұйықтықтың сығылуының басталуы цилиндрдегі қысымның ауытқуларымен сүйемелденеді (де сызығы). Мұнан былай P_нагн қысымы бүкіл айдау жүрісі кезінде өзгеріссіз қалады (еа сызығы). Қайталама жұмыс циклінде бұл график қайталанады.

Поршеньдік сорғының гидравликалық бөлігінде пайда болған ақаулар индикаторлық диаграмманың сипатын өзгертеді. Қайсыбір ауытқушылықтары бар әртүрлі индикаторлық диаграммаларды талдағанда, сорғының бұзылғандығы туралы қателіксіз айтуға болады.

4. Сорғылардағы энергия балансы

Сорғыдағы қуат балансы сызба түрде 2.7-суретте көрсетілген.

2.7-сурет. Сорғының қуат балансы

Сорғы білігіне апарылатын қуат апарылған деп аталады. Ол біліктегі айналдыратын моменттің оның бұрыштық жылдамдығына көбейтіндісіне тең:

N_П = M_КРω

Сорғыдан қысым астында сұйықтық ағыны түрінде алынатын қуат сорғының пайдалы қуаты деп аталады (мұнан былай қуат):

N_П = Q_HP_H

Сорғы қуатының апарылған қуатқа қатынасы сорғының жалпы ПӘК-і деп аталады:

,

ал N_П - N_H = N_пот айырмасы сорғыдағы қуат шығындары деп аталады. Сорғыдағы қуат шығындары көлемді, механикалық және гидравликалық деп бөлінеді.

Ішкі кемулерге және камералардың толық емес толтыруына кеткен қуат шығындары:

N_об = (Q_ут + Q_неп)P_H

Сорғының көлемді ПӘК-і осы қатынаспен анықталады:

Қазіргі заманғы сорғылар үшін көлемді ПӘК 0,92…0,96 шегінде табылады. ПӘК мәндері сорғылардың техникалық сипаттамаларында келтірілген.

Механикалық ПӘК сорғы бөлшектерінің арасындағы жылжымалы қосылыстардың үйкелісіне кеткен шығындарды сипаттайды. Түйіскен аймақта жапсарлас беттерді салыстырмалы жылжыту кезінде қозғалысқа қарама-қарсы жаққа бағытталған үйкеліс күші пайда болады. Бұл күш беттік қабаттың деформациясына, пластикалық тықсыруға және жапсарлас беттердің молекулааралық байланыстарын өтуге шығындалады.

Үйкеліс күштерін жеңуге жұмсалған қуат былай анықталады:

N_тр = M_трω,

мұндағы М_тр - сорғыдағы үйкеліс моменті;

ω – сорғы білігінің бұрыштық жылдамдығы.

Механикалық ПӘК осы қатынас арқылы анықталады:

Қазіргі заманғы сорғылар үшін механикалық ПӘК те 0,92…0,96 шегінде табылады.

Гидравликалық ПӘК арынды камерадағы жұмыс сұйықтығы ағынының деформациясына және сұйықтықтың ыдыс қабырғасына үйкелуіне жұмсалатын шығындарды сипаттайды. Бұл шығындар үйкеліске кеткен механикалық шығындардан әлдеқайда төмен және инженерлік есептеулерде жиі есепке алынбайды немесе үйкеліске кеткен механикалық шығындармен бірге бірлеседі. Бұл жағдайда бірлескен ПӘК гидромеханикалық деп аталады.

Гидравликалық шығындарға жұмсалған қуат:

N_г = Q_H ( P_K - P_H ),

мұндағы P_К – сорғының арында камерасындағы қысым;

P_Н – сорғының шыға берісіндегі арынды гидросызықтағы қысым.

Гидравликалық ПӘК мына қатынаспен анықталады:

Сорғының жалпы ПӘК-і көлемді, гидравликалық және механикалық ПӘК-тердің қосындысына тең:

η = η_об + η_мех + η_г

Сөйтіп, сорғы қуатының балансы сорғыда пайда болатын шығындар жайлы, жалпы ПӘК және оның құраушылары жайлы көрініс береді.

5. Гидро- және пневможүйелер элементтерінің белгіленуі

Сорғылар мен гидромоторлардан басқа да тағайындалуы мен конструкциясы алуан өзге гидроэлементтер бар. Біреулері жұмыс сұйықтығының ағынын басқарады, басқалары гирожүйелердің және т.б. тоқтаусыз жұмысын қамтамасыз ету үшін қызмет етеді. Бұл құрылғылардың жиынтығы гидрожетек деп аталып, жеке зерттеуді қажет етеді. Барлық гидроэлементтердің өзінің шартты белгілері болады. Олардан электрлік сызбалармен бірге аналогия бойынша гидросызбалар кұрастырылады.

Төменде негізгі гидроэлементтердің шартты белгілері келтірілген.

2.1-кесте

Белгілер	Элементтің сипаты
	Ағынының тұрақты бағыттауышы бар реттелмейтін гидросорғы
	Ағынының реверсивті бағыттауышы бар реттелмейтін гидросорғы
	Реттелетін гидросорғы
	Ағынының тұрақты бағыттауышы бар реттелмейтін гидромотор
	Ағынының реверсивті бағыттауышы бар реттелмейтін гидромотор
	Реттелетін гидромотор
	Біржақты штогы бар поршеньдік гидроцилиндр
	Екіжақты штогы бар поршеньдік гидроцилиндр
	Плунжерлік гидроцилиндр
	Телескоптық гидроцилиндр
	Жүрістің соңында тежелуі бар болатын гидроцилиндр
	Жөнделетін (күйттелетін) дроссель
	Реттелетін дроссель
	Арынды клапан
	Қысымдар ауытқуының (айырмасының) клапаны (P)
	Кері клапан
	Гидроқұлып
	Жүк гидроаккумуляторы
	Серіппелі гидроаккумулятор
	Пневмогидравликалық гидроаккумулятор
	Фильтр
	Жылуалмастырғыш
	Гидротүрлендіргіш
	Атмосфералық қысымды гидробак
	Атмосфералықтан жоғары қысымды гидробак
	Жұдырықтан басқарылатын екіпозициялы төртсызықты гидроүлестіргіш
	Бастапқы позицияда тоқтатылған ағыны бар және қолмен басқаруы бар үшпозициялы төртсызықты гидроүлестіргіш
	Бастапқы позицияда сақиналы ағыны бар және электромагниттік басқаруы бар үшпозициялы төртсызықты гидроүлестіргіш

2.8-суретте шартты белгілерден құрастырылған жақты тиегіш стреласының бұрылысын жетектеу гидравликалық сызбасының мысалы бейнеленген.

Сызба бактан, реттелмейтін гидромотордан, үшпозициялы гидроүлестіргіштен, екі реттелетін дроссельдерден және оларға параллель қосылған кері клапандардан, екі гидроцилиндрлерден, фильтрден және сақтандырғыш клапаннан құралған.

2.8-сурет. Стрела бұрылысын жетектеу гиросызбасы

Гидрожетек жұмысының принципі: жұмыс сұйықтығы (май) бактан сорғымен алынып гидроүлестіргішпен беріледі. Сорғы жұмыс істеп тұрғандағы гидроүлестіргіш реттығынының (золотник) бейтарап күйінде сорғы мен үлестіргіш арасындағы құбыр аймағында қысым ұлғаюы басталатындықтан, сақтандырғыш клапан жұмысын атқара бастайды да, сұйықтық кері қарай бакқа құйылады. Реттығынның позициясы өзгерген кезде (сызбадағы төменгі позиция) гироүлестіргіште өтпелі қималар ашылып, сұйықтық гидроқазғалтқыштардың айдау қуыстарына (гидроцилиндрлердің поршеньдік қуыстары) келіп түсе бастайды. Май гидроцилиндрлердің штокты қуысынан ағызу гидросызығы бойымен реттелетін дроссельдер, гидроүлестіргіш арқылы өтеді де, фильтрмен тазарып, бакқа төгілу үшін келіп түседі.

Гидроцилиндрлер штоктарының келіп түсу қозғалысының (поступательное движение) жылдамдығы дроссельдермен реттеледі. Штоктар қозғалысын реверсивтеу гидроүлестіргіштің позицияларын ауыстыру жолымен асырылады. Жүктемесіз штоктардың кері қозғалысы кезінде олардың жылдамдығы реттелмейді және штокты қуыстарға жұмсалған жұмыс сұйықтығының шығынына тәуелді болады. Штоктардың апатты жағдайда тоқтатылуы кезінде жүйедегі қысым артады да, сонымен сақтандырғыш клапанның ашылуына және жұмыс сұйықтығының бакқа түсірілуіне алып келеді.

ЛЕКЦИЯ №12

Тақырыбы: Пневматикалық жетек

Лекция жоспары: