Добавил:
Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:

Касаткина

.pdf
Скачиваний:
5
Добавлен:
07.09.2022
Размер:
1.19 Mб
Скачать

Приложение 4

УПРАЖНЕНИЯ ДЛЯ САМОСТОЯТЕЛЬНОЙ РАБОТЫ

САМОСТОЯТЕЛЬНАЯ РАБОТА 1

1. Заполните таблицу, отмечая особенности произношения слов, разбивая слова на слоги и указывая ударение:

Образец:

 

 

Слово

Количество слогов

Транскрипция

nauta

nau ta

aута]

Вариант 1: Graecia, bellum, poena, interrogor, praetor, a¯vis, praesidium.

Вариант 2: Charta, rhythmus, censor, jurisprudentia, audito rium, actio, Anglicania.

Вариант 3: Universus, habeo, principium, argumentum, silen tium, simplicitas, reformatio.

Вариант 4: Privilegium, pronuntiatio, loquela, aestimatio, auc toritas, neglegentis, conventio.

2.Определите тип спряжения глаголов и их грамматические формы (залог, лицо, число), выделите основу. Переведите на рус1 ский язык, употребляя соответствующее личное местоимение:

Образец: vivunt – 4 спр., активный залог, 3 л., мн. ч. – они живут.

Вариант 1: Debet (debe¯re – быть должным), finiuntur (fin re – заканчивать), stant (sta¯re – стоять), mittis (mitte˘re – посылать).

Вариант 2: Delemus (dele¯re – разрушать), ignoras (ignora¯re – не знать), serviunt (serv re – служить), facit (face˘re – делать).

Вариант 3: Delinquitis (delinque˘re – совершать проступок), maneo (mane¯re – оставаться), scribimini (scribe¯re – писать), errat (erra¯re – ошибаться).

Вариант 4: Obtinet (obtinere¯ – владеть), venimus (ven re – прихо дить), narrantur (narrare¯ – рассказывать), dicis (dicere˘ – говорить).

3.Переведите на латинский язык, обращая внимание на за1

лог глагольных форм:

Вариант 1: Ты читаешь (lege˘re). Он пишет (scribe˘re). Вы гово рите (dice˘re). Она разрушается [кем либо] (dele¯re).

Вариант 2: Они учат (doce¯re). Мы учимся (disce˘re). Меня спра шивают (interrogare). Он спит (dormire).

100

Вариант 3: naturae,virorum, accusatione, discipulos, mora. Вариант 4: amici, mortibus, agricolas, verba, epistolarum.

2.Переведите словосочетания на латинский язык и проскло1 няйте их:

Вариант 1: дикое животное, плодородная земля. Вариант 2: непорядочный человек, верный друг. Вариант 3: мой наследник, красивая ночь.

Вариант 4: верное решение, трудное дело.

3.Переведите предложения на латинский язык:

Вариант 1: Мы хотим, чтобы судья объявил приговор. Извест но, что обвиняемый уже в суде. Ты знаешь, что наш судья – спра ведливый человек.

Вариант 2: Мы знаем, что девушки нашей страны красивы. Очевидно, что знание – сила. Известно, что обвиняемый не вернул деньги истцу.

Вариант 3: Мы знаем, что дурная трава быстро растет. Извест но, что у судьи много дел. Очевидно, что судья или осуждает, или оправдывает обвиняемого.

Вариант 4: Говорят, что адвокат уже в суде. Известно, что в лесах много диких зверей. Все знают, что всякое начало трудно.

4. Сделайте грамматический разбор предложений и переве1 дите их на русский язык:

Вариант 1: Homo locum ornat, non hominem locus. Homo homini lupus est, non homo. Nomina sunt odiosa. Suus rex reginae placet. Discipulus meus fabulam lectam nobis narrat. Ad mala facta malus socius socium trahit. De lingua stulta veniunt incommoda multa.

Вариант 2: Amici – fures temporis. In vino veritas. Condicio sine qua non. Cui bono? Cui prodest? Alter alterius eget consilio. Aliud est cela¯re, aliud tacere. Nunquam aliud natura, aliud sapientia dicit.

Вариант 3: Honores mutant mores. Amicus Plato, sed magis amica veritas. Alma mater. Argumentum ad hominem. Injuriam illi puero facis. Non bonus est ulli, qui malus est sibi. Malus est, qui beneficium scit accipere et reddere nescit.

Вариант 4: Quid vides in judicione? Quid agis? Quid agitis? Nolite dicere, si nescitis. Qui pingit florem non pingit floris odorem. Scribe ad me, mi Attice! Dum docemus, discimus. Tacere non debes.

103

Вариант 1: puta¯re, solvo, venio, cogita¯re. Вариант 2: promitto, capio, dele¯re, dubita¯re. Вариант 3: nescio, consentio, obtine¯re, canta¯re. Вариант 4: face˘re, sentio, sede¯re, labora¯re.

4. Переведите на латинский язык:

Вариант 1: 1. У судьи. 2. Без гнева. 3. Он любит свою родину. 4. В нашей стране много лесов (=многие леса). 5. Мы посылаем письма на родину. 6. Ты не должен плохо учиться.

Вариант 2: 1. В изгнании. 2. В лес. 3. Мы любим свою родину. 4. У судьи много частных дел. 5. Они пишут письма на родину. 6. Вы должны хорошо читать и писать по латыни.

Вариант 3: 1. В лесу. 2. Без злого умысла. 3. Они любят свою родину. 4. Жители нашей страны земледельцы. 5. Ты пишешь письмо подруге. 6. Они всегда должны хорошо работать.

Вариант 4: 1. Без гнева. 2. У ответчика. 3. Ты любишь свою родину. 4. Жители острова – моряки. 5. Я посылаю деньги другу. 6. Я учу латинский язык.

5. Переведите на русский язык:

Вариант 1: 1. Unde venis? E silva. 2. Epistulas mihi scribe mitteque. 3. Mecum [со мной] legite, mecum scribite! 4. Vive valeque.

Вариант 2: 1. Dum vivis, sperare debet. 2. Audi, scribe, lege! 3. Nolite dicere, si nescitis. 4. Vitam regit fortuna, non sapientia.

Вариант 3: 1. Qui agrum colit, agricola est. 2. Nolite tacere, si dicere debetis. 3. Verbum movet, exemplum trahit. 4. Noli me tan gere!

Вариант 4: 1. Periculum est in mora. 2. Inter arma tacent musae. 3. Aliena vitia in oculis habemus, a tergo nostra sunt. 4. Nolite ad me venire hodie.

САМОСТОЯТЕЛЬНАЯ РАБОТА 3

1. Определите грамматические формы существительных

(род, число, падеж, тип склонения). Укажите форму имени1 тельного падежа единственного числа. Переведите на русский язык:

Вариант 1: causam, campum, heredum, libros, amico. Вариант 2: linguam, advocatis, menti, legis, pecuniae.

102

дину. Мы прочитали много книг по истории права. Они часто пи сали письма своим друзьям.

Вариант 3: Известно, что человек красит свое место. Что дела ешь, всегда делай хорошо. Вина этой рабыни была самая тяже лая. Многие судьи этой страны были уважаемыми и трудолюби выми людьми. Ты написал письмо своей подруге. Они будут хоро шо работать.

Вариант 4: Расскажите о вашем деле. Еще древние учили, что история – свидетель времени и учитель жизни. Известно, что сре ди оружия молчат музы. Жители острова были моряками. Я по слал деньги другу. Я выучу латинский язык.

4. Действия приведенных предложений поставьте в прошед1

шем (imperfectum, perfectum) и будущем времени и переведите: Вариант 1: Magistri discipulos docent. Discipuli magistro epis

tulam scribunt. Fluvius campos irrigat. Non magister ad discipulum, sed discipulus ad magistrum debet venire. Amici libros a me accipiunt. Magistri docent pueros verba recte legere et scribere. Libros, qui bene discit, amat. Sibi bene facit, qui bene facit amico.

Вариант 2: Amicus mecum legit et scribit. Magister monet рue rum: «Stude, puer! Labora, discipule!». Pueri libros poetarum legunt. Medici causas morborum invenire student. Non nobis tantum vivimus, sed patriae et amicis. Patriam in periculis viri defendere debent. Inter bella et pericula non est locus otio. Elephantum ex musca facimus.

Вариант 3: Lupus non mordet lupum. Agricolae terram colunt. Quid vides in silva? Si taces, consentis. Fabulas poetarum legimus. Ita scribo, ut sentio. Natura nihil sine causa gignit. Quis in vita nunquam errat? Qui nihil agit.

Вариант 4: Pecuniam tibi reddo. Nautae insulam capiunt. Epis tulas tibi scribo mittoque. Mei amici mecum legunt, mecum scribunt! Periculum in mora est. Vitam regit fortuna, non sapientia. Judex causam sine ira et studio dicit. Pecunia non olet.

САМОСТОЯТЕЛЬНАЯ РАБОТА 5

1. Определите грамматические формы слов, указывая:

— у глаголов: спряжение, время, залог, лицо, число;

105

САМОСТОЯТЕЛЬНАЯ РАБОТА 4

1.Переведите словосочетания на латинский язык и проскло1 няйте их:

Вариант 1: мудрейший учитель, лживый свидетель. Вариант 2: более свежий фрукт, современная школа. Вариант 3: самый суровый закон, неразумный мальчик. Вариант 4: знаменитейший моряк, справедливый судья.

2.Сделайте грамматический разбор предложений и переве1 дите их на русский язык; найдите в предложениях имена прила1 гательные и образуйте от них все возможные степени сравнения;

впоследних предложениях замените активную конструкцию

пассивной или пассивную – активной:

Вариант 1: In terra multi et magni et parvi rivi sunt. Video in terra multos et magnos et parvos rivos esse. Labores gignunt honores. Magna dos ei virgini datur. Audiebamus magnam dotes ei virgini datur. Poetae antiqui saepe fabulas de bestiis narrant.

Вариант 2: Inter Romanos et Helvetios flumen intererat. Sem per amica mihi, semper et uxor es. Amicus meus tuam vult sororem uxorem ducere [uxorem ducere – жениться]. Per aspera ad astra. Videmus te magnum elephantum e parva musca facere. Advocatus chartae nostrae judici monstrat.

Вариант 3: Magna est linguarum inter homines varietas. Tem pus consilium tibi dat. Constat inter dominum et servum nallam

amicitiam esse. De mortuis aut bene aut nihil. Dicunt aquilam muscas non capta¯re. Victoria concordia gignitur.

Вариант 4: Nemo patriam suam amat, quia magna, sed quia sua est. Mala galina, malum ovum. Notum est, periculum in mora esse. Aut cum scuto, aut in scuto. Notum est parvo esse naturam contentam [contentus parvo – довольствующийся немногим]. Tabula ab amico meo pingitur.

3.Переведите предложения на латинский язык:

Вариант 1: Судья видит, что все обвиняемые и их защитники уже в суде. Не говорите, если не знаете. Дело будет вестись самым хорошим адвокатом. Сегодня судья рассмотрит много дел. Мы по слали письма на родину. Ты хорошо учился.

Вариант 2: Место украшается человеком. Верь, люби, надей ся. Мы знаем, что судьба слепа. Мы всегда будем любить свою ро

104

4.Сделайте грамматический разбор предложений и переве1

дите их на русский язык (в последних двух предложениях заме1

ните активную конструкцию пассивной или пассивную – актив1 ной):

Вариант 1: De te fabula narratur. Lingua celeries est, mens cele rior. Victoria concordia gignitur. Hominis mens discendo alitur et cogitando. Lex reprobat moram. Vis legibus est inimica. Legis interpretatio legis vim obtinet. Leges de vi. Labores gignunt honores.

Вариант 2: Si discipuli bene student, a magistris laudantur. Antiqui putabant nihil sale et sole utilius esse. Statua advocate clari rosis ornatur. Vestis frigoris depellendi causa reperta est. Pollicitatio donationis inter privatos vim obligationis non inducit.

Nulla emptio sine pretio esse debet. Dos sine matrimonio esse non potest. Non cogitur filius familias uxorem duce˘re.

Вариант 3: Libertas, leges et pax sunt optima dona. Nemo debet bis puniri pro uno delicto. Omnis eloquendi elegantia augetur legendis oratoribus et poetis. Et liberis et viris libri legendi sunt.

Filius familias miles matrimonium sine patris voluntate non con trahit. Invitam libertam uxorem duce˘re patronus non potest. Judices non tenentur exprime˘re causam sententiae suae. Nemo alieno nomine lege age˘re potest.

Вариант 4: Meus amicus litteras scripsit. Bene imperare diffi cillimum est. Maximum remedium irae mora est. Gallia a Romanis expugnabatur. Recte ac vere videtur Ovidius dixisse emendandi laborem majorem esse, quam scribendi. Societates vectigalium publicorum. Operae servorum vel animalium. Servitutem mortalitati fere comparamus. Graeci monumenta exstruebant.

5.Переведите предложения на латинский язык:

Вариант 1. Судья видит, что все обвиняемые уже в суде. Не говорите, если не знаете. Дело ведется самым лучшим адвокатом.

Вариант 2. Место украшается человеком. Верь, люби, надей ся. Мы знаем, что судьба слепа.

Вариант 3. Известно, что человек красит место. Что делаешь, всегда делай хорошо. Вина этой рабыни самая тяжелая.

Вариант 4. Расскажите о вашем деле. Сегодня в суд придете? Мы верим, что наш судья – справедливый человек.

107

у глагольных форм: вид глагольной формы – инфинитив, герундий (род), герундив (падеж);

у существительных: склонение, род, число, падеж;

у прилагательных: склонение, род, степень сравнения,

число и падеж.

Вариант 1: nomina¯res, maximus, accusator, discendo, ingens, impera¯vit, facillima, loqueremur, animalis, locuti, advocatorum, justus, labora, docuerunt, narra¯visti, adversarii, narro, narra bantur, minor, judicibus.

Вариант 2: occupabantur, melior, occupabis, noli tacere, defendi, amicarum, difficillimus, praesens, eramus, erimus, amicitiae, poteramus, poterimus, dabant, dabuntur, pessimus, mentis, clarum.

Вариант 3: putas, putabis, videt, optimus, arbitria, discite, char tae, pactionibus, videbit, videbuntur, mendax, simillimum, facio, faciam, recta, emendandi, facietis, pejor.

Вариант 4: veritate, ornavimus, obligationes, consiliis, ornave runt, major, ornatur, ornabis, terribilis, humillima, legendi, mala, videris, vidit, videbatis, puniam, nolite accusare, minimus, vectigalium, dice.

2. Переведите словосочетания и просклоняйте их: Вариант 1: ille dux clarus, ea nox brevis, lapis gravior. Вариант 2: ille hostis fortis, nostrum exemplar, illa gens

maxima.

Вариант 3: ea civitas libera, ille labor molestus, tempus difficilius.

Вариант 4: istud carmen pulchrum, illa virgo sapiens, mens celerior.

3.Просклоняйте глаголы в

а) praesens indicativi passivi

b)imperfectum indicativi activi

c)perfectum indicativi activi

d)futurum I indicativi activi

ипереведите на русский язык формы 11го лица единственно1

го числа и 31го лица множественного числа:

Вариант 1: a) absolve˘re, b) da¯re, c) dele¯re, d) pun re. Вариант 2: a) debe¯re, b) crede˘re, c) fin re, d) loca¯re. Вариант 3: a) doce¯re, b) consent re, c) manda¯re, d) suade¯re. Вариант 4: a) occide˘re, b) dubita¯re, c) habe¯re, d) ven re.

106

De servitutibus

Servitutes aut personarum sunt, ut usus et usus fructus, aut rerum, ut servitutes rusticorum praediorum et urbanorum. Servi tutes rusticorum praediorum sunt hae: iter, actus, via, aquaeductus. Iter est jus eundi, ambulandi hominis, non etiam jumentum agendi. Actus est jus agendi vel jumentum vel vehiculum. Itaque qui iter habet, actum non habet, qui actum habet, et iter habet etiam sine jumento. Via est jus eundi et agendi et ambulandi: nam et iter et actum in se via continet. Aquaeductus est jus aquam ducendi per fundum alienum.

Вариант 3

De magistratibus Romanorum

Principatus magistratuum Romae in manibus consulum erat. Consules erant magistratus annui; consulibus erant imperium et potestas; praeterea consul erat judex et pontifex maximus. Item ordinarii magistratus alii erant.

Primum praetor unus erat, qui urbanus appellabatur. Praetor jurisdictionem habet et dat judicem.

Deinde praetor peregrinus erat, qui item jus dicebat ex jure peregrinorum (aut gentium). Aediles (duo plebeii, duo curules) curam urbem, annonae et ludorum habebant. Quaestores aerarium curabant. Censores censum agebant, etiam mores civium regebant atque senatum legebant.

Extraordinarii magistratus Romae erant dictator, magister equitum, decemviri, tribuni militum (aut plebis) consulare potestate. Dictator a senatu creabatur. Magister equitum erat collega ducis. Decemviri collegium ex decem viris appellabantur. Tribuni plebis personae sacrosanctae, primum duo, postero tempore decem erant.

Вариант 4

Capitis deminutio

Capitis deminutionis tria genera sunt: maxima, media, minima. Nam tria habemus: libertatem, civitatem, familiam. Si libertatem amittimus, maxima est capitis deminutio. Si libertatem retinemus,

109

6. Переведите текст:

Вариант 1

De Italia

Italia est magna paeninsula Europae. Incolas Italiae terra fecunda alit. In terra agricolae laborant. Familiae agricolarum in casis parvis habitant. Italia silvas magnas et pulchras habet. In silvis, ubi bestiae vivunt, multae herbae et aliae plantae sunt. Italiam aqua Hadriae quoque alit. In aqua Hadriae nautae navigant. Familiae nautarum in ora maritima vitam agunt. Hic mercatura floret.

Familiae agricolarum et nautarum historiam Italiae libenter audiunt et fabulas poetarum quoque saepe legunt. Historia docet, fabula delectat.

De actionibus

1.Nihil alius est actio quam jus, quod sibi debetur, judicio per sequendi.

2.Actionum genera sunt duo: in rem, quae dicitur vindi catio, et in personam, quae condictio appellatur.

3.In personam actio est qua agimus cum aliquo, qui nobis vel ex contractu vel ex delicto obligatus est, id est quotiens intendi mus eum dare, facere, praestare, oportere.

4.In rem actio est, cum aut corporalem rem intendimus nostram esse aut jus aliquod nobis competere, velut utendi fruendi, agendi, aquae ducendi.

5.In rem actio adversus eum est qui rem possidet. In personam actio adversus eum locum habet qui obligatus est nobis.

Вариант 2

De testamentis

In eo, qui testamentum facit, integritas mentis, non corporis sanitas exigenda est. Qui in potestate parentis est, testamenti faciendi jus non habet. Surdus mutus testamentum facere non possunt. Relegati in insulam et quibus terra Italica et sua provincia interdicitur testamenti faciendi jus retinent. Hi vero, qui ad ferrum aut ad bestias aut in metallum damnantur, libertatem perdunt et testamenti factionem amittunt.

108

Приложение 5

ТЕКСТЫ ДЛЯ САМОСТОЯТЕЛЬНОГО ПЕРЕВОДА

Judicium

Opti˘mum judicium est placi˘da conventio, facta vel ab ipsis, inter quos lis est, vel ab arbi˘tro. Haec si non proce¯dit, veniunt in forum (olim judica¯bant in foro, hodie in praetorio), cui praesi˘det judex cum assessori˘bus. Dicographus vota calamo scribit. Actor accu¯sat reum et produ¯cit testes contra illum. Reus excusat se per advoca¯tum, cui contradi¯cit acto¯ris procura¯tor. Tum judex sententiam pronuntiat absolvens insontem et damnans sontem ad poenam vel mulctam vel supplicium. (J. Amos Comenius).

Jus civile et jus gentium

Omnes populi, qui legi˘bus et mori˘bus reguntur, partim suo proprio, partim commu¯ni omnium homi˘num jure utuntur.

Nam jus, quod (quisque) popu˘lus ipse sibi constituit, id ipsi¯us civita¯tis proprium est vocaturque jus civi¯le, quasi jus proprium civita¯tis.

Quod autem natura¯lis ratio inter omnes homi˘nes constituit, id apud omnes popu˘los custodi¯tur vocaturque jus gentium, quasi eo jure omnes gentes utuntur.

Popu˘lus ita˘que Romanus partim suo proprio, partim commu¯ni omnium homi˘num jure uti˘tur. (Gajus)

De judiciis publicis

Judicia publi˘ca in republi˘ca Romana haec erant. Si quis a consu˘le per quaesto¯rem parricidii vel per duumvi˘ros perduellio¯nis capi˘tis condemnaba¯tur, is lege Valeria de provocatio¯ne ad popu˘lum provoca¯re pote˘rat et tum ejus res comitiis centuria¯tis ageba¯tur. Comitiis centuria¯tis reus aut absolveba¯tur aut condemnaba¯tur.

Si quis a magistra¯tu mulctae condemnaba¯tur supra, quam lex Aternia Tarpeja permitte¯bat, id est supra, quam duae oves et triginta boves vel tria milia assum et viginti, condemna¯tus etiam ad popu˘lum provoca¯re pote˘rat et tum comitiis tribu¯tis reus aut absolveba¯tur aut certae mulctae condemnaba¯tur.

111