47. Методыка працы з моўнымі паняццямі ў падрыхтоўчы перыяд навучання грамаце (вусная і пісьмовая мова, тэкст, сказ, слова, цвёрдыя і мяккія, звонкія і глухія зычныя, падзел слова на склады, націск)

Вусн і пісь мова. Дзеці даведваюцца, што маўленне бывае вуснае і пісьмовае. Маўленне дзеліцца на сказы, фарміруецца элементарнае асэнсаванне функцыі сказа. Вучні практыкуюцца ў складанні сказаў з апорай на малюнкі і схемы, на вызначанную тэму або па пытаннях. Знаемства са схематычным абазначэннем сказа на пісьме.

Пачатак сказа абазначаецца вертыкальнай рыскай, у канцы робіцца паўза, якая абазначаецца кропкай. Увага на знакі прыпынку у канцы, назіранні за інтанацыяй.

Даведваюцца, што сказ складаецца со слоў, якія звязаны па сэнсе. Схема: колькі слоў – столтькі і прамавугольнікаў. Пракыкуюцца ў вызначэнні паслядоўнасці і колькасці слоў у сказе, прыумваюць свае з апорай на схемы.

Словы называюць прадметы, іх прыметы і дзеянні, вучні знаемяцца з разнастайнасцю слоў.

Склад. Даведваюцца пра падзел слоў на склады. Склад – частка слова, якая вымаўляецца 1 штуршком паветра. Знаемства са схемай

Прыёмы пры знаемстве са складам: параўнанне 2 спосабаў вымаўлення па гуках і складах, поўнасцю і па складах;

Гульня “Адгадай слова” (настаўнік паказвае малюнкі-вучні гавораць першы склад)

Гульня “Заблудзіліся”. Пазваць па складам маму.

Прыемы для фарміравання умення вызначаць колькасць складоў:

1. падлік колькасці дотыкаў да падпародка кісці рукі;

2. колькі галосных – столькі і складоў;

3. вымаўленне слова па складах з воплескамі.

Практыкаванні: падзяліць сваё імя на склады, назваць 1 або 2 склад свайго імя, злучыць малюнак са схемай.

Націск. Націск вымаўляецца з большай сілай голасу і больш працяжна.

Прыёмы: Пакліч слова, здзівіся слову, перапытай слова.

Гукі мовы. Нямоўныя (усвараюцца прадметамі: спеў птушак, стуканне дзвярэй) і моўныя гукі (органамі маўлення) даведваюцца, што есць.

Словы, якія мы вымаўляем складаюцца з гукаў. Каб атрымаць гук, павінны працаваць органы маўлення. На пісьіе абазначаюцца літарамі.

Праца: настаўнік паказвае узор вымаўлення гука. Вучні паўтараюць некалькі разоў хорам. Кожны вучань ўслых самастойна выдзяляюць гук.

Паслядоўнасць правядзення гукавога аналізу слова:

Вымавіць слова цалкам. “Працягнуць”, выдзеліць голасам першы гук у слове. Назваць першы гук, абазначыць на схеме і ахарактэрызаваць. Правепыць, вымавіць слова цалкам.

Прыемы адрознення цв-мяккія зыч гукі: супастаўленне па гучанню; супастаўленне вымаўленя гукаў, парныя па цв/мяк; назіранні за асаблівасцямі вымаўдення і артыкуляцыі гукаў. Пры вымаўленні мяккіх – язык прыўзымаецца да паднябення і звужае праход.

Прыёмы адрознення звонкіх і глухіх зыч гукаў: назіранні за слыхавымі аналізатарамі. Закрыць вушы, калі ў вушах чуецца звон – звонкі.; назіранне за дзейнасцю галасавых звязак. Пакласці руку на галасавыя звязкі. Калі вібрацыя – звонкі.

48. Методыка вывучэння галосных і зычных гукаў і літар для іх абазначэння ў асноўны перыяд навучэння грамаце.

Аспекты працы: назіранне над вымаўленнем гукаў у слове; правільная артыкуляцыя (узор настаўніка); дзейнасць па вызначэнні асаблівасцей гука; хар-ка гука (гал – (не)націскны, зыч- глух/зв, мяк/цв).

Этапы знаемства:

1 Гукавы аналіз слоў з мэтай вывучэння новых гукаў. Словы павінны быць зразумелыя, выдзяляемы гук павінен вымаўляцца выразна.

2 вылучэнне новых гукаў са слоў, артыкуляцыя (узор настаўніка), хар-ка гукаў.

3 Выкананне заданняў, для развіцця фанематычнага слыху: гульні на распазнаванне новых гукаў у слове, самастойны падбор слоў з новымі гукамі.

4 Знаемства з літарай, якая на пісьме абазначае вылучаны гук. Алфавітная назва уводзіцца як імя літары. Друкаваныя і пісьмовая, вялікая і малая, параўнанне новай літары з раней вылучанымі, гульня “На што падобна літара”.

5 Знаходжанне месца літары на стужцы літар.

6 выкананне пр накіраваных на запамінанне вобраза літары: канструяанне літары з рзных матэрыялаў ; дапісванне літары; аб’вядзенне літары па контуры; пісьмо літары ў паветры.

7 пр на распазнаванне новай літары;, знаходжанне новай літары сярод іншых разразной азбукі; падкрэсліванне літары ў тэксце.

На наступным уроку паўтарэнне раней вывучаных літар праз дыдактычныя гульні, у працэсе выканання занняў.