111
Связь между б.м.в. и б.б.в. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Теорема 1. Дана функция |
, причем |
для всех |
из некоторой проколотой |
|||||||||||||||
окрестности точки |
(или |
|
|
|
|
|
). Тогда: |
|
|
|
|
|
|
|
||||
1) если |
б.б.в., то |
|
|
|
|
б.м.в.: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
; |
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
2) если |
б.м.в., то |
|
|
|
б.б.в.: |
|
|
|
|
|
|
|
. |
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
Символически это утверждение можно записать так: |
|
|
|
и |
|
. |
||||||||||||
|
|
|
||||||||||||||||
Например: |
б.м.в. при |
|
|
|
|
|
|
|
б.б.в. при |
|
|
|
. |
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Арифметические операции над б.б.в.
Теорема 2. Даны функции |
и |
, |
|
. Тогда справедливы |
следующие утверждения: |
|
|
|
|
1) |
, |
|
|
; |
2) |
, |
|
|
; |
3) |
, |
ограничена |
; |
|
4) |
, |
ограничена |
; |
|
5) |
, |
ограничена |
; |
|
6) |
, |
|
|
; |
7) |
, |
, ( |
) |
. |
Следствие. Дана функция |
и |
|
, |
. Тогда справедливы |
следующие утверждения: |
|
|
|
|
1) |
|
|
; |
|
2) |
|
|
; |
|
3) |
|
|
; |
|
4) |
, |
|
|
. |
Справедливость этих утверждений следует из справедливости аналогичных утверждений для последовательностей (§6 главы 3) и равносильности определений предела функции на языке - и на языке последовательностей.
Предел многочлена на . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Найдем предел многочлена |
|
степени |
при |
|
|
. |
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
, |
. |
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
. Здесь |
|
, … , |
|
|
|
, |
|
|
бесконечно малые |
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
функции, поэтому выражение в скобках имеет предел, равный . |
||||||||||||||||||||
Введем обозначения: |
, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
112 |
|||||||||||
Тогда |
, |
, ( |
|
|
). По теореме 2 имеем: |
. |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
Таким образом: |
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
Если |
|
|
, то |
|
|
|
, а если |
, то |
. |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
При |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
или |
в зависимости не только от знака , но |
||||||||||||||||
и четности числа |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
Предел рациональной функции на . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
Пусть |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
рациональная функция. |
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
, |
где |
|
, |
|
|
|
|
|
|
|
. |
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
Если |
|
|
|
, то |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
; если |
|
|
|
|
|
, то |
|
|
|
|
|
|
|
и |
|
|
; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
если |
|
|
, то |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
и |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
Таким образом: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
если |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
если |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
если |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
§ 7. Замечательные пределы. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
Первый замечательный предел: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
Заметим, что здесь |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
и |
|
, поэтому воспользоваться |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
формулой: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
невозможно. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
Доказательство. По Лемме 1 из §5 имеем неравенства: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Разделив на |
, получим: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
, или |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Так как |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
, то |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
Отсюда следует неравенство: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Если |
|
|
|
|
|
|
, то |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
и по доказанному выше имеем: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. Таким образом, |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
для |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
верно неравенство: |
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
113 |
||
|
|
|
По определению предела: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
Для |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
тогда : |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
возьмем |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
. |
Это и означает, что |
|
|
|
|
|
|
. Формула доказана. |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Следствия. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
1) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
; 2) |
|
|
|
|
|
|
; 3) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
; 4) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
Доказательство. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
1) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
2) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
3) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
4) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
Второй замечательный предел: |
|
|
|
|
|
или: |
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
Доказательство. 1) Сначала докажем, что |
|
|
. |
|
|
||||||||||||
|
По определению предела функции на языке последовательностей это означает, что для
любой последовательности |
, |
|
|
соответствующая последовательность |
|||||||||||||||
значений функции |
|
|
|
|
. А этот факт действительно имеет место (см. §9 главы3). |
||||||||||||||
|
|
|
|||||||||||||||||
2) Теперь докажем, что |
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
Из равенств: |
|
|
|
|
|
, |
следует, что |
. |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
||||||||||||||||
Первая формула доказана. Докажем вторую формулу. |
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. Вторая формула также доказана. |
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
114 |
|||||||||||||||
Следствия. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
1) |
|
|
|
|
|
|
|
|
; |
2) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
; 3) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
; |
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
4) |
|
|
|
|
|
|
|
|
; |
|
5) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
Доказательство. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
1) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
2) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
3) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
4) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
5) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
§ 8. Сравнение бесконечно малых и бесконечно больших функций.
|
|
Пусть |
и |
две бесконечно малые величины при |
|
|
|
|
: |
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
, |
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
Определение 1. Если |
|
|
|
, где |
и |
, то |
и |
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
называются бесконечно малыми величинами одного порядка при |
. |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
Например: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
и |
|
б.м.в. одного порядка при |
, т.к. |
|
|
|
|
|
|
|
. |
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
Определение 2. Если |
|
|
, то |
называются бесконечно малой |
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
величиной более высокого порядка, чем |
при |
. Обозначение: |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
при |
|
читается |
есть о малое от |
при |
. |
|
|
||||||||||
т.к. |
|
Например: |
. |
|
б.м.в. более высокого порядка, чем |
|
|
при |
, |
|||||||||||||||
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
Определение 3. Если |
|
|
, то |
называются бесконечно малой |
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
величиной более низкого порядка, чем |
при |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
115 |
|
В этом случае |
|
|
|
является бесконечно малой величиной более высокого |
|
|||||||||||||||||||||
порядка, чем |
при |
. |
Обозначение: |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
при |
|
|
|
|
|
читается |
есть |
о малое от |
при |
. |
||||||||||||
|
Определение 4. Если |
|
|
|
|
|
|
не существует, |
то бесконечно малые величины |
||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
и |
|
называются несравнимыми при |
. |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
Например: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
и |
|
|
несравнимы при |
, |
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
т.к. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
не имеет предела при |
(см. Пример 10 из §1). |
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
Определение 5. Если |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
, где |
и |
, то |
называется |
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
бесконечно малой |
го порядка по отношению к бесконечно малой |
при |
. |
||||||||||||||||||||||||
|
Например: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
б.м.в. |
|
|
го порядка по отношению к |
|
||||||||
при |
, т.к. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
Простейшие свойства символа |
о . |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
Пусть |
|
|
бесконечно малая величина при |
|
. Тогда |
|||||||||||||||||||||
|
1) |
|
|
|
|
|
|
; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
2) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
; |
|
|
|
|||
|
3) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
; |
|
|
|||
|
4) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
Доказательство этих свойств можно найти в .
Аналогичные определения можно дать и для бесконечно больших величин. Две бесконечно большие величины могут быть:
-одного порядка;
-одна из них может быть более высокого порядка, чем другая;
-они могут быть несравнимыми;
|
- одна из них может быть бесконечно большой |
го порядка по отношению к |
|||||||||||||||||
|
другой бесконечно большой величине. |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
Примеры. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
1) |
|
|
|
и |
|
|
|
|
|
бесконечно большие величины |
|||||||||
|
|
||||||||||||||||||
одного порядка при |
|
, т.к. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
.
|
|
|
|
|
116 |
|||||
2) Многочлены |
|
|
|
|
|
|
|
|
и |
|
|
|
|
являются бесконечно большими величинами |
|||||||
одного порядка при |
, если |
, т.к. |
|
|
|
|
|
(см. §6). |
||
|
|
|
||||||||
Если |
, то многочлен |
является бесконечно большой величиной более |
||||||||
высокого порядка при |
, чем |
, т.к. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
Если |
, то многочлен |
является бесконечно большой величиной более |
||||||||
высокого порядка при |
, чем |
, т.к. |
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
§ 9. Эквивалентные бесконечно малые величины.
Пусть |
и |
две бесконечно малые величины при |
|
: |
|||||
|
|
, |
. |
|
|
|
|
||
Определение. Бесконечно малые величины |
|
и |
называются |
|
|||||
эквивалентными при |
, если |
|
. |
Обозначение: |
|
|
|||
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
при |
. |
|
|
|
|
Замечание. Эквивалентные бесконечно малые величины являются частным случаем |
|
||||||||
бесконечно малых одного порядка ( |
). Если |
и |
бесконечно малые одного |
||||||
порядка при |
: |
|
, где |
|
и |
, |
то |
при |
. |
|
|
Из первого и второго замечательных пределов и их следствий (см. §6) получаем примеры простейших эквивалентных бесконечно малых величин:
при .
Свойства эквивалентных бесконечно малых величин.
Пусть |
, |
и |
бесконечно малые величины при |
. Из |
|
определения эквивалентности бесконечно малых следуют очевидные свойства: |
|
||||
|
1). Рефлексивность: |
; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
117 |
||||
|
|
|
2). Симметричность: |
|
|
|
|
|
; |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||
|
|
|
3). Транзитивность: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|||||||||||||||||
Теорема 1. Пусть |
, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
, … , |
, |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
, |
|
|
|
|
|
|
, … , |
|
|
|
при |
. |
Тогда |
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
Доказательство. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
Заметим сначала, что если |
|
|
и |
|
, то |
|
|
|
|
|
|
. |
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
Действительно: |
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Введем обозначения: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
, |
|
|
|
|
|
|
|
, |
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
, |
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
||||||||||||||
Остается доказать, что |
|
|
|
|
|
|
|
и |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Аналогично для |
и |
. Теорема доказана. |
Согласно доказанной теореме при вычислении пределов произведений и частных бесконечно малые множители можно заменить их эквивалентностями.
Например: |
|
|
|
|
|
|
|
при |
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
при |
|
||||
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Замечание. При вычислении пределов сумм и разностей замена бесконечно малых
слагаемых их эквивалентностями недопустима. Это может привести к неверным результатам.
Используя замечательные пределы (§7) и теорему о замене переменной (§2), можно составить следующую таблицу эквивалентностей.
Таблица замечательных эквивалентностей.
Пусть |
бесконечно малая величина при |
: |
|
. Тогда |
|
|
|
1) |
, |
6) |
, |
2) |
, |
7) |
, |
118
3) |
, |
8) |
, |
|
|
|
4) |
, |
9) |
|
|
, |
|
|
||||||
5) |
|
, |
10) |
. |
||
|
Пример.
при
при
|
|
|
|
|
|
|
|
при |
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
Теорема 2. Для того, чтобы две бесконечно малые функции |
и |
|
|
|
были |
||||||||||||||||||
эквивалентными при |
|
|
|
|
, необходимо и достаточно, чтобы их разность |
||||||||||||||||||
была бесконечно малой более высокого порядка, чем каждая из них: |
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
при |
Доказательство. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
Пусть |
; тогда |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
при |
|
|
|
; аналогично: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
при |
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Пусть |
при |
|
|
; тогда |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
аналогично в случае |
|
|
|
|
при |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
Главная часть бесконечно малой функции. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
Определение. Пусть |
, |
|
|
|
бесконечно малые функции при |
|||||||||||||||||
± . Функция называется главной частью функции |
при |
→ |
|
±0, ± , если = |
|||||||||||||||||||
|
|
при |
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Из Теоремы 2 следует, что одна бесконечно малая является главной частью другой бесконечно малой при тогда и только тогда, когда они эквивалентны:
главная часть |
при |
|
при |
. |
Бесконечно малая функция может иметь бесконечно много главных частей. |
||||
Поэтому ищут эту главную часть обычно в виде степенной функции |
, в |
|||
частности, при |
Например: |
|
|
|
при |
|
|
при |
; |
119
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
при |
|
|
|
|
|
|
|
|
при |
|
; |
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
при |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
при |
; |
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
при |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
при |
; |
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
при |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
при |
; |
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
при |
|
|
|
|
|
|
|
|
при |
|
; |
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
при |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
при |
; |
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
при |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
при |
; |
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
при |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
при |
; |
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
при |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
при |
; |
|||
|
Для бесконечно больших функций |
|
и |
|
при |
|
|
|
|
: |
||||||||||||||||||||||
, |
|
|
|
|
|
|
|
также можно ввести понятие эквивалентности: |
||||||||||||||||||||||||
Примеры. |
|
|
|
|
|
|
|
при |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
1) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
и |
|
|
|
|
|
б.б.в. при |
. |
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
при |
, т.к. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
2) |
Многочлен |
|
и его первый член |
б.б.в. |
||||||||||||
при |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
при |
|
, т.к. |
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
§ 10. Раскрытие неопределенностей.
При вычислении пределов функций, как и пределов последовательностей, могут встретиться неопределенности (см. §7 главы 3), когда невозможно применить правила вычисления пределов (§4). Рассмотрим методы раскрытия некоторых неопределенностей.
1. Неопределенность типа |
|
в отношении многочленов при |
. |
|
Здесь можно применить результат:
120
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
если |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
если |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
если |
|
Например: |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
; |
|
|
|
|
; |
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
2. Неопределенность типа |
|
|
в отношении алгебраических функций, |
|||||||||||
|
|
||||||||||||||
содержащих иррациональности при |
. |
|
|
|
|
|
|
Эта неопределенность раскрывается путем выделения старшей степени в числителе и знаменателе дроби.
Например:
1)
.
2)
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
3. Неопределенность типа |
|
в отношении многочленов при |
. |
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
В этом случае многочлены в числителе и знаменателе дроби имеют корень |
, |
||||||||||||||||||||
поэтому многочлены делятся нацело на |
. Числитель и знаменатель следует |
|
|
||||||||||||||||||||
разложить на множители и сократить дробь на |
. |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
Например: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4. Неопределенность типа |
|
|
в отношении алгебраических функций, |
|
|
||||
содержащих иррациональности при |
. |
|
||
В этом случае надо также постараться сократить дробь на |
. Для этого |
следует преобразовать иррациональности так, чтобы появились многочлены, которые можно разложить на множители; один из множителей при этом будет