37. Гельминттік аллергия

Гельминттер, паразиттік өмір сүруімен қатар, бөліп шығаратын заттарымен сенсибилизация дамытады. Олардың антигендері иммуноглобулин Е синтезін өте күшті белсендіреді. Гельминтоздардың аллергиялық реакциялары жедел және баяу түрімен, немесе екеуімен бірдей жүреді.

Гельминттердің секреттері және экскреттері, өліктері иммуноглобулин Е синтезін белсендіреді. Көбінде жедел аллергиялық реакция басым жүреді. Иммундық жауабында Т-супрессор басылып, хелперлер мен В-лимфоциттері көбейеді. Тұрақты эозинофилия пайда болады. Эозинофилдердің иммуноглобулин Е және комплементпен (С3) кооперациясында эозинфилдердің цитотоксикалық факторлары (пероксидаза және фосфолипаза) бар гранулалары шығып, гельминттерді зақымдап дегельминтизацияға әкеледі. Антипаразитарлық антиденелер моноциттер мен макрофагтардың гельминттерге цитотоксикалық әсерін белсендіреді.

Гельминттер балалардың ақыл-ойының және физикалық жетілуіне кері әсер етеді. Гельминтоздың клиникасы гельминттердің түріне байланысты. Альвеококкоз бауырды зақымдайды. Анкилостомидозда эозинофилия, бронхопневмония, астмоидты синдром, уртикарлы бөртпелер болады. Аскаридоз-респираторлық синдром, бронхит, эозинофилия береді. Ауыр түрінде ішек бітеліп қалуы мүмкін.

Әртүрлі гельминттердің миграциялық стадиясының клиникасы қызба, миалгия, артралгиялар, дерматит, өкпе зақымдануымен, Квинке ісігі, абдоминальдық синдром, лимфа түйіндерінің шошуымен, эозинофилия, лейкоцитозбен (70 мыңға дейін 1мкл) көрінеді.

Гельминтоздың диагностикасы-нәжісті байыту әдісімен бірнеше рет гельминттерге тексеру. Сонымен бірге иммуноглобулин Е-ні ем алдында және соңында тексеру.

Гельминттер антигендерімен (PHГA, PCK, ИФА) кейбір серологиялық реакциялар қойылады. Радиоаллергосорбенттік тест арнайы антиденелерді (IgE и G) анықтайды.

38. Вакциналық және сарысулық аллергиясы

Пирке бірінші рет сарысу ауруын денеге жайылған Артюс реакциясы деп сипаттады. Сарысу құйғанда көбінесе жедел сарысу ауруы дамиды. Сарысу ауруының созылмалы түрі әртүрлі дәрілердің және химиялық препараттардың әсерінен пайда болады. Сарысу ауруының жедел түрінде жедел гломерулонефрит, геморрагиялық васкулит дамиды. Созылмалы түрінде аутоиммунды аурулар, сарысу коллагенозы пайда болады. Сарысу белогі адам қанында бір ай сақталады. Аурудың дамуы белоктардың мөлшеріне байланысты. Жылқы сарысу белогының және преципитиндердің комплексі антиген болып саналады. Сарысу ауруындағы аллергиялық реакциясындағы антиденелер - осы комплекске қарсы құрылған екіншілік антиденелер. Қанда ертінді иммундық комплекс реакциясы дамиды. Сарысу ауруының дамуында антиденелер (иммуноглобулиндер М және G) және комплемент қатысады. Аллергиялық реакция дамуына антиденелер титрі 8-14 күн өткенде жеткілікті болады. Ертінді имммунды комплекстер ішкі мүшелердің және капиллярлардың зақымдануының клиникасын дамытады.

Аурудың қайталануы (рецидиві) иммуноглобулин G-дің пайда болуымен және оның қанда сақталған сарысу белоктарымен байланысуына байланысты. Мұндай жағдайда ауру бірнеше айға созылады.

Қолданылатын барлық вакциналар және сарысулар сенсибилизация береді. Бірнеше антигені бар вакциналардың аллергиялық қасиеті жоғары. Вакцина еккенде, оның барлық антигендеріне қарсы антиденелер түзіледі. Адам мүшелеріне туыс антигендері бар вакциналар аутоиммунды процесс дамуына әкеледі. Иммунизацияға еккен вакцина адам организмінде сенсибилизация реакциясын дамытады. Қанда медиаторлар, гистамин, ацетилхолин көбейеді. Қан элементтерінің реакциясы байқалады. Шеткі қанда эозинофилдер мен лимфокиндер көбейіп, лейкоциттер мен тромбоциттер азаяды.

Сарысу ауруының клиникасы жетінші күні дамиды, оны “сарысу ауруының синдромы” деп атайды.

Алллергиялық аурулар анамнезінде бір ауруы бар балаларда (диатез, мұрын-жұтқыншақ инфекциялары, жүктілік кезінде токсикоз болса, резус-дәл келмесе) дамиды

Сарысу құйғаннан кейін 7-20 күн өткенде теріде бөртпе, қызба, лимфа бездерінің шошуы, буындардың ісінуі байқалады. Кейде нефрит, васкулит, коронарит дамуы да мүмкін.

Аллергиялық реакциялар КДС және АКДС вакцинасын қайталап бергенде бірден немесе бірнеше сағат өткенде пайда болады. Анафилакциялық шок вакцина бергеннен кейін 1-7 сағатта дамиды. Вакцинадан кейін есекжем, Квинке ісігі, экзема болуы да мүмкін. Көпшілігінде аллергиялық реакция 2-4 тәулік өткенде көрініп, 4-5 күнге созылады. Кейде аллергиялық реакция 8-16 күн өткенде дамып, қандағы антиденелер түскен антигендерді ертінді иммунды комплекске айналдырады.

Аллергиялық реакцияны IgE-нің Fc-фрагменті жүргізеді.

Сарысу ауруында 85% терінің, 70%-қызба, 25%-лимфа түйіндерінің шошуы, буындардың өзгеруі-20% болып, басқа мүшелер де зақымданады.

Көкжөтел вакцинасын алғандардың аллергияға бейімділігі болса, бронх демікпесі бірінші егуден кейінде дамуы мүмкін. Сонымен бірге балаларда псевдокруп, спастикалық бронхитте кездеседі. Нефропатия, энцефалит, энцефаломиелит сияқты ауыр асқынулары болғаны да белгілі. Энцефалиттер баяу аллергиялық реакциясымен, аутоиммунды компонентпен жүреді. Көкжөтел вакцинасы аллергиялық реакцияны жиі береді.

Сарысу ауруының ауыр түрінде дене ыстығы жоғары, полиморфты бөртпе, тыныс алу жолының қабынуы, ауыз қуысында энантемалар, энтерит, эндокардит, энцефаломенингит дамып, ауыру бір айға созылады.

Сарысу ауруының орта ағымды түрі, көбінесе терінің зақымдануымен білініп, 2 аптаға созылады.

Жеңіл түрінде - еккен жерде есекжем, бездер шошиды.

Сарысу ауруын емдеуге антигистаминдік дәрілерді және кортикостероидтерді қолданады.

Профилактикасы. Кейде вакцина егуден бұрын немесе егуді жалғастыруға аллергологпен ақылдасу жөн. Басқадай ауруы бар кісілерді егуге болмайды. Аллергиялық ауруы болғанда да, аллергологке көрсетіп, 1-2 жылға дейін егуге болмайды. Лейкопениясы, тромбоцитопениясы бар, гаммаглобулиндері көбейген балаларды екпейді. Егу алдында тері ішіне (физиологиялық ертіндісімен 10рет ертілген 0,1 мл вакцинаны) сынама қояды. Егерде сынама оң болса вакцинаны екпейді. Гиперсезімталдығын басу үшін антигистаминдік дәрілермен емдеп, антигені жоқ тағам тағайындап барып, кейін егеді. Әртүрлі вакциналармен егудің аралығы екі айдан қысқа болмауы керек.

Сарысуды Безредка әдісімен береді. Сіреспеге қарсы сарысу дифтерияға қарсы берілетін сарысуға қарағанда, аллергиялық реакцияны өте жиі береді.