- •Қысқартылған сөздер тізімі
- •I тарау. Жалпы иммунология
- •1. Иммунология пәні, мақсаты мен міндеттері
- •1.1 Иммунологияның даму тарихы
- •Иммунология - адам организмінің ішкі тұрақтылығының өзгерістерін тексеретін ғылым болып қалыптасты.
- •1.2. Иммунитет туралы ұғым
- •1.3. Табиғи иммунитет жүйесі.
- •Иммундық жүйе
- •2.1. Жасушалық иммунитет жүйесі
- •3. Антигендер мен антиденелер
- •3.1. Антигендер түрлерi, сипаттамалары
- •3.2. Антиденелер - иммуноглобулиндер
- •4. Иммунды қабілетті жасушалар
- •5. Цитокиндер – иммунитет жүйесінің реттеуштері
- •Лимфоциттердің простагландин синтездейтін қабілеті жоқ.
- •6. Иммундық жауап және иммундық торшалардың өзара байланыстары
- •6.1. Иммундық жауап
- •6.2. Иммундық жасушалардың өзара байланыстары
- •Макрофаг
- •6.3. Апоптоз
- •7. Антиидиотиптер, антиидиотиптік торап
- •Комплемент жүйесі
- •Комплемент жүйесінің альтернативтік жолмен белсенуі
- •Комплемент жүйесінің компоненттерінің комплекстері және биологиялық белсенді бөлшектері
- •9. Сілемейлі қабық қорғанысы
- •10. Иммундық комплекстер
- •11. Гистосәйкестік жүйесі
- •12. Иммунологиялық толеранттылық
- •13. Иммундық тапшылықтар
- •13.1. Ілкі және салдарлық иммундық тапшылықтар (ит) жіктелуі
- •V. Зат алмасудағы тұқым қуалайтын аномалия
- •Vі. Комплемент жүйесінің тапшылығы
- •Vіі. Фагоцитоздың тапшылығы
- •Vііі. Жергілікті иммунитет патологиясы
- •13.2. Ілкі иммундық тапшылықтар (іит)
- •13.3. Антиденелер өндірілуінің ақаулары.
- •3. Жалпы вариабельды иммунды тапшылығы (жви).
- •Тимомаға байланысты иммундық дефицит.
- •13.5. Ілкі жасушалық иммундық тапшылықтар
- •Айырша без гипоплазиясы (Ди Джордж аномалиясы)
- •13.6. Өзге ақауларға байланысты иммундық тапшылықтар
- •Комплемент жүйесінің тапшылығы.
- •13.7 Ілкі иммундық тапшылықтың жұқпалы асқынулары
- •14. Салдарлық иммундық тапшылықтар (сит)
- •14.1. Салдарлық иммундық тапшылықтарының даму жағдайлары
- •14.2. Салдарлық иммундық тапшылықтың жіктелуі
- •1. Құрама (комбинированные) сит
- •3. Лимфокиндер мен оның рецепторлары тапшылығының синдромдары.
- •3.2. Пангипогаммаглобулинемия.
- •III. Аралас иммундық тапшылығы
- •I. Комплемент жүйесінің тапшылығы
- •II. Фагоцитоз тапшылығы
- •15. Иммундық тапшылықтар түрлері
- •16. Жұқпалы аурулардағы иммундық тапшылықтар
- •16.1. Аитв-жұқпасы
- •Аитв-жұқпасының клиникалық жіктемесі (в.И. Покровский, 1989)
- •16.2. Өзге жұқпалы ауруларда болатын иммундық өзгерістер
- •1. Бауыр аурулары және иммундық тапшылық.
- •(А.Г. Коломиец және басқалар, 1992)
- •3. Бактериальды инфекциялардың салдарлық иммундық тапшылықтар
- •17. Қатерлі өспелер және иммундық тапшылық жағдайлар
- •17. 1. Ісік иммунологиясы
- •Эмбриондық ісік антигендері
- •18. Зат алмасуы бұзылғандағы салдарлық иммундық тапшылықтар.
- •19. Көз ауруларындағы иммундық тапшылықтар.
- •20. Хирургиялық операциялардан және жарақаттардан кейінгі иммундық бұзылыстар
- •21. Фертильділіктің иммунологиясы
- •21.1. Жүктіліктің иммунопатологиясы.
- •21.2. Иммунологиялық факторлардың бедеулік дамуындағы рөлі.
- •22. Аутоиммунды бұзылыстар
- •Иммундық статусты бағалау
- •1. Инфекциялық синдром
- •2. Аллергиялық синдром
- •3. Аутоиммунды синдром.
- •4. Иммундық торшалардың көбею синдромы
- •Екі деңгейлі иммунологиялық тексеру
- •23.1. Ілкілік иммундық тапшылықты бағалау.
- •23.2. Гуморальдық иммунитеттің бұзылуын бағалау.
- •23.3 Жасушалық иммунитеттің бұзылуын бағалау.
- •23.4 Туа болған және жүре дамитын комплемент компоненттерінің тапшылығы
- •23.5 Фагоцитоз жүйесінің бұзылуы.
- •24. Иммундық статусты тексеру картасы
- •Нейтрофильді гранулоциттер жүйесі
- •Лимфоциттердің қызметінің белсенділігі
- •25. Иммунитет бұзылыстарын емдеу.
- •Иммунитетті ширату
- •25. 2. Иммунитет белсендіретін препараттардың жіктемесі
- •1. Табиғи қорғаныс факторлары:
- •2. Моноциттер/макрофагтар ширатушылары:
- •25.3. Иммунотропты препараттардың сипаттары
- •26. Цитокиндердің емдік әсерлері
- •27. Иммунитет тежейтін препараттар және цитостатиктер.
- •28. Спецификалық (телімді) иммунотерапия және иммунопрофилактика
- •28.1. Спецификалық (телімді) иммунопрофилактиканы жүргізудің қағидалары
- •29. Аллергия мен иммунитет механизмдерінің бірлестігі
- •29.1. Аллергиялық реакциялардың этиологиясы мен патогенезі
- •29.2. Гиперсезімталдық реакциялары
- •(П. Джеллу және Кумбс 1964)
- •Гиперсезімталдықтың анафилакциялық реакциясының түрі.
- •29.3. Гистамин және антигистаминдік преператтар
- •30. Аллергоздардың диагностикасы
- •31. Аллергиялық ауруларды емдеу қағидалары
- •IV тарау. Аллергоздар
- •32. Поллиноздар
- •33. Тағамдық аллергия
- •34 Микоздық аллергия
- •35. Дәрілік аллергия
- •Дәрі асқынуларының патогенездік жіктелуі (е.С. Белозеров, 1989)
- •Дәрілік аллергия
- •Токсикалық реакциялары:
- •3. Дәрі асқынуларының клиникасы
- •36. ЖӘндіктік аллергия
- •37. Гельминттік аллергия
- •38. Вакциналық және сарысулық аллергиясы
- •39. Аллергиялық риниттер
- •Аллергиялық синуситтер.
- •40. Құлақтың аллергиялық аурулары
- •41. Бронх демікпесі
- •42. Студенттердің білімін тексеруге арналған тест тапсырмалары
- •Жалпы және клиникалық иммунология тақырыптарынан тест тапсырмаларының дұрыс жауаптары
- •Клиникалық аллергология тақырыбынан тест тапсырмалары
- •1. Аллергия – бұл:
- •2. Аллергологиялық кабинеттің негізгі міндеттеріне не кірмейді?
- •3. Атопия-бұл:
- •4. Гаптен - бұл:
- •Клиникалық аллергология тақырыптары бойынша тест тапсырмаларының дұрыс жауаптары
- •43 Тұжырым
- •Айырмашылығы
- •43. Иммунологиялық терминдердің қысқаша түсіндірме сөзігі
- •Әдебиеттер
Екі деңгейлі иммунологиялық тексеру
Бірінші деңгей торшалық және гуморальдық иммунитеттің және фагоцитоз звеносының дөрекі ақаулығын анықтайды. Ол үшін лейкоциттерді, лимфоциттерді, Е-және ЕАС-РОК, сарысу глобулиндерін - G,A,M; фагоцитозды, лейкоциттердің белсенділігін тексереді.
Екінші деңгейде күрделі, ақпаратты көрсеткіштерді тексереді: Т-хелпер мен Т-супрессорлардың санын, лейкоциттердің кенеттік миграциясын және ФГА қосылғандағы миграцияның тежелуі;
Кон-А сынамасындағы Т-лимфоциттердің супрессорлық белсенділігі; туберкулиннің, грибті антигенге, ДНХБ және аллергендерге тері сынамасы; РБТЛ сияқты митогендерге Т-және В-лимфоциттердің көбею белсенділігі; В-лимфоциттер, үстіндегі әр түрлі иммуноглобулиндер класстары, В-лимфоциттер дақылындағы иммуноглобулиндер синтезі; лейкоциттер миграцияларын тежейтін - тіке жүрмейтін тесті; лимфоциттердің хелперлік әсерінің белсенділігі, К-және НК-торшаларының қызметтік қабілеті; иммундық жүйенің өте маңызды медиаторлары, оның ішінде интерлейкиндер; иммундық комплекстердің бар-жоғын біліп, олардың молекулярлық салмағын анықтау; комплементтің әр түрлі компоненттерінің қатысы; фагоциттердің барлық функциялары тексеріледі.
Үш этапты иммунологиялық бақылау схемасы. Бірінші этапты сұрақтар арқылы тұқым қуалаушылық ерекшелігін, әртүрлі ксенобиологиялық факторлардың деңгейін, инфекциялық, аллергиялық, аутоиммундық және лимфопролиферативті патологияларды ескере отырып біріншілік қауіпті топтарды анықтайды.
Екініші этапта иммундық жүйенің анық өзгерістері анықталып патологиялары дамитын қауіпті топтар іріктеледі. Сілемейдегі ІgА, қан сарысуының бактерицидтігін, жұтқыншақ микробтарын, бадамша безінің гипо-және гипертрофиясын, лимфа түйіндерінің шошуын, тері және шырышты қабықтарының бүтіндігін, нейтрофильдердің салыстырмалы және жалпы санын, R-белогының деңгейін тексереді.
Үшінші этапта иммунды жүйесінің бір звеносының ақауы анықталып, соған дәл нәтиже беретін, иммунитет қалыптайтын ем таңдаланады.
Ол үшін Т-В-лимфоциттерінің және олардың субпопуляцияларының саны, табиғи киллерлердің деңгейі және олардың белсенділігі бағаланады, РБТЛ реакциясы ФГА - мен қойылады, иммуноглобулиндер, НСТ-тест және HLA антигендер жүйесінің құрылысы тексеріледі, иммуномодуляторларға сезімталдығы анықталады.
13-кесте. Иммунограмманың негізгі көрсеткіштері
Көрсеткіштер |
Белгісі |
Қасиеттері |
Лейкоциттер |
Лей |
Иммундық жұмысқа қатысты торшалар |
Лимфоциттер |
Л |
Бөгде антигендерге иммундық жүйенің арнайы жауабын жүргізеді |
Моноциттер |
М |
Антиген ұсынатын, моноцитарлы фагоцитоз жүйесінің негізгі торшасы |
Нейтрофильдер |
П |
Бөгде клеткаларды жояды немесе фагоцитоз арқылы агрегация құрайды. |
Т-лимфоциттері |
Т |
Торшалық иммунитетті қамтамасыз етеді. |
В-лимфоциттері |
В |
Антиденелер шығаратын плазмалық торшаларға жауапты. |
О-лимфоциттері |
НК, К |
Табиғи киллерлер |
Т-хелперлері |
Тх |
Т-лимфоциттердің субпопуляциясының, АТ-лердің құрылуын белсендіреді |
Т-супрессорлар |
Тс |
Т-лимфоциттердің субпопулясының реттеу–шісі, иммундық жауапты басады, цитоток–сикалық белсенді торшаларды іске қосады. |
Нейтрофильдердің адгезиялық белсенділігі |
Ан |
Нейтрофильдердің өз үстіне заттарды жабыстыруы, фагоцитоздың 1-кезеңі |
Нейтрофильдердің фагоцитоздық белсенділігі |
Фн |
Нейтрофильдердің бөлшекті заттарды жұтуы, фагоцитоздың 2-кезеңі |
14-кесте. Қалыпты қан көрсеткіштері (Е.П. Шувалова, 2001)
Қан клеткалары |
||||
Клеткалар |
В 1 мкл, % |
Функциялары |
||
Лейкоциттер |
4500-7000 (100%) |
|
||
Нейтрофильдер |
4000 (65%) |
Іріңді микробтарға қарсы |
||
Эозинофилдер |
200-400 (4%) |
Гельминттерге қарсы |
||
Лимфоциттер |
1500-2000 (25%) |
Торшалық иммунитет |
||
СД3 (Т-жалпы) |
800-1200 |
|
||
СД4 (Т-х) |
500-900 |
В-торшаларды белсендіреді |
||
СД8 (Т-с) |
400-600 |
В-торшаларды басу |
||
СД6 (NK) |
170-400 |
Мутанттарды жою |
||
СД20 (В-кл) |
200-400 |
Lg синтезі |
||
СД25 (рец) ИЛ-2 |
200-550 |
|
||
- HLA-II |
340-720 |
|
||
Сарысу иммуноглобулиндері |
||||
lgG |
8-12г/л |
Кеш шығады, ұсақ дисперслі |
||
lgM |
0,5-1,9 г/л |
Ерте шығады, үлкен дисперслі |
||
lgA |
1,4-4,2 |
|
||
lgE |
20-100 КЕ/л |
Аллергия көрсетеді |
||
ЦИК, шарты өлшем |
20-80 |
|
||
ЦИТОКИНДЕР |
||||
|
Кенеттен |
белсенген |
Сарысуда |
|
ИЛ-1В |
30-50 |
1000-5000 |
0-50 |
|
ИЛ-2 |
0-0,5 |
10-25 |
|
|
ИЛ-4 |
30-50 |
1000-5000 |
0-50 |
|
ФНО |
30-50 |
500-3000 |
0-50 |
|
ИФН-а |
30-50 |
1000-5000 |
0-50 |
|
ФАГОЦИТОЗ |
||||
|
Кенеттен |
белсенген |
Белсену индексі |
|
НСТ-тест.ед.млн.кл |
70-120 |
150-200 |
1,2-2 |
|
Фагоцитоз, % |
48-88 |
|
|
|
Фагоцитоз индексі |
1,3-3 |
|
|
|
Адгезия, % |
40-55 |
70-80 |
|
|
Бласт трансформация реакциясы |
||||
|
ФГА |
PWM |
||
РБТЛ |
20-100 |
5-20 |
||
КОМПЛЕМЕНТ |
||||
С1g |
100-250 |
|||
С3 |
700-1800 |
|||
С4 |
200-500 |
|||
С5а |
0,01-0,03 |
|||