- •Қысқартылған сөздер тізімі
- •I тарау. Жалпы иммунология
- •1. Иммунология пәні, мақсаты мен міндеттері
- •1.1 Иммунологияның даму тарихы
- •Иммунология - адам организмінің ішкі тұрақтылығының өзгерістерін тексеретін ғылым болып қалыптасты.
- •1.2. Иммунитет туралы ұғым
- •1.3. Табиғи иммунитет жүйесі.
- •Иммундық жүйе
- •2.1. Жасушалық иммунитет жүйесі
- •3. Антигендер мен антиденелер
- •3.1. Антигендер түрлерi, сипаттамалары
- •3.2. Антиденелер - иммуноглобулиндер
- •4. Иммунды қабілетті жасушалар
- •5. Цитокиндер – иммунитет жүйесінің реттеуштері
- •Лимфоциттердің простагландин синтездейтін қабілеті жоқ.
- •6. Иммундық жауап және иммундық торшалардың өзара байланыстары
- •6.1. Иммундық жауап
- •6.2. Иммундық жасушалардың өзара байланыстары
- •Макрофаг
- •6.3. Апоптоз
- •7. Антиидиотиптер, антиидиотиптік торап
- •Комплемент жүйесі
- •Комплемент жүйесінің альтернативтік жолмен белсенуі
- •Комплемент жүйесінің компоненттерінің комплекстері және биологиялық белсенді бөлшектері
- •9. Сілемейлі қабық қорғанысы
- •10. Иммундық комплекстер
- •11. Гистосәйкестік жүйесі
- •12. Иммунологиялық толеранттылық
- •13. Иммундық тапшылықтар
- •13.1. Ілкі және салдарлық иммундық тапшылықтар (ит) жіктелуі
- •V. Зат алмасудағы тұқым қуалайтын аномалия
- •Vі. Комплемент жүйесінің тапшылығы
- •Vіі. Фагоцитоздың тапшылығы
- •Vііі. Жергілікті иммунитет патологиясы
- •13.2. Ілкі иммундық тапшылықтар (іит)
- •13.3. Антиденелер өндірілуінің ақаулары.
- •3. Жалпы вариабельды иммунды тапшылығы (жви).
- •Тимомаға байланысты иммундық дефицит.
- •13.5. Ілкі жасушалық иммундық тапшылықтар
- •Айырша без гипоплазиясы (Ди Джордж аномалиясы)
- •13.6. Өзге ақауларға байланысты иммундық тапшылықтар
- •Комплемент жүйесінің тапшылығы.
- •13.7 Ілкі иммундық тапшылықтың жұқпалы асқынулары
- •14. Салдарлық иммундық тапшылықтар (сит)
- •14.1. Салдарлық иммундық тапшылықтарының даму жағдайлары
- •14.2. Салдарлық иммундық тапшылықтың жіктелуі
- •1. Құрама (комбинированные) сит
- •3. Лимфокиндер мен оның рецепторлары тапшылығының синдромдары.
- •3.2. Пангипогаммаглобулинемия.
- •III. Аралас иммундық тапшылығы
- •I. Комплемент жүйесінің тапшылығы
- •II. Фагоцитоз тапшылығы
- •15. Иммундық тапшылықтар түрлері
- •16. Жұқпалы аурулардағы иммундық тапшылықтар
- •16.1. Аитв-жұқпасы
- •Аитв-жұқпасының клиникалық жіктемесі (в.И. Покровский, 1989)
- •16.2. Өзге жұқпалы ауруларда болатын иммундық өзгерістер
- •1. Бауыр аурулары және иммундық тапшылық.
- •(А.Г. Коломиец және басқалар, 1992)
- •3. Бактериальды инфекциялардың салдарлық иммундық тапшылықтар
- •17. Қатерлі өспелер және иммундық тапшылық жағдайлар
- •17. 1. Ісік иммунологиясы
- •Эмбриондық ісік антигендері
- •18. Зат алмасуы бұзылғандағы салдарлық иммундық тапшылықтар.
- •19. Көз ауруларындағы иммундық тапшылықтар.
- •20. Хирургиялық операциялардан және жарақаттардан кейінгі иммундық бұзылыстар
- •21. Фертильділіктің иммунологиясы
- •21.1. Жүктіліктің иммунопатологиясы.
- •21.2. Иммунологиялық факторлардың бедеулік дамуындағы рөлі.
- •22. Аутоиммунды бұзылыстар
- •Иммундық статусты бағалау
- •1. Инфекциялық синдром
- •2. Аллергиялық синдром
- •3. Аутоиммунды синдром.
- •4. Иммундық торшалардың көбею синдромы
- •Екі деңгейлі иммунологиялық тексеру
- •23.1. Ілкілік иммундық тапшылықты бағалау.
- •23.2. Гуморальдық иммунитеттің бұзылуын бағалау.
- •23.3 Жасушалық иммунитеттің бұзылуын бағалау.
- •23.4 Туа болған және жүре дамитын комплемент компоненттерінің тапшылығы
- •23.5 Фагоцитоз жүйесінің бұзылуы.
- •24. Иммундық статусты тексеру картасы
- •Нейтрофильді гранулоциттер жүйесі
- •Лимфоциттердің қызметінің белсенділігі
- •25. Иммунитет бұзылыстарын емдеу.
- •Иммунитетті ширату
- •25. 2. Иммунитет белсендіретін препараттардың жіктемесі
- •1. Табиғи қорғаныс факторлары:
- •2. Моноциттер/макрофагтар ширатушылары:
- •25.3. Иммунотропты препараттардың сипаттары
- •26. Цитокиндердің емдік әсерлері
- •27. Иммунитет тежейтін препараттар және цитостатиктер.
- •28. Спецификалық (телімді) иммунотерапия және иммунопрофилактика
- •28.1. Спецификалық (телімді) иммунопрофилактиканы жүргізудің қағидалары
- •29. Аллергия мен иммунитет механизмдерінің бірлестігі
- •29.1. Аллергиялық реакциялардың этиологиясы мен патогенезі
- •29.2. Гиперсезімталдық реакциялары
- •(П. Джеллу және Кумбс 1964)
- •Гиперсезімталдықтың анафилакциялық реакциясының түрі.
- •29.3. Гистамин және антигистаминдік преператтар
- •30. Аллергоздардың диагностикасы
- •31. Аллергиялық ауруларды емдеу қағидалары
- •IV тарау. Аллергоздар
- •32. Поллиноздар
- •33. Тағамдық аллергия
- •34 Микоздық аллергия
- •35. Дәрілік аллергия
- •Дәрі асқынуларының патогенездік жіктелуі (е.С. Белозеров, 1989)
- •Дәрілік аллергия
- •Токсикалық реакциялары:
- •3. Дәрі асқынуларының клиникасы
- •36. ЖӘндіктік аллергия
- •37. Гельминттік аллергия
- •38. Вакциналық және сарысулық аллергиясы
- •39. Аллергиялық риниттер
- •Аллергиялық синуситтер.
- •40. Құлақтың аллергиялық аурулары
- •41. Бронх демікпесі
- •42. Студенттердің білімін тексеруге арналған тест тапсырмалары
- •Жалпы және клиникалық иммунология тақырыптарынан тест тапсырмаларының дұрыс жауаптары
- •Клиникалық аллергология тақырыбынан тест тапсырмалары
- •1. Аллергия – бұл:
- •2. Аллергологиялық кабинеттің негізгі міндеттеріне не кірмейді?
- •3. Атопия-бұл:
- •4. Гаптен - бұл:
- •Клиникалық аллергология тақырыптары бойынша тест тапсырмаларының дұрыс жауаптары
- •43 Тұжырым
- •Айырмашылығы
- •43. Иммунологиялық терминдердің қысқаша түсіндірме сөзігі
- •Әдебиеттер
Иммунология - адам организмінің ішкі тұрақтылығының өзгерістерін тексеретін ғылым болып қалыптасты.
Иммунология жеке пән ретінде ХХ ғасырдың екінші жартысында дамыды. Бұрын иммунология тек жұқпалы аурулардың иммунитетін зерттеп келді.
Иммунитет сөзінің мағынасы да өзгерді. Иммунитет организмнің ауру қоздыратын және қоздырмайтын агенттерге, генетикалық мәліметі бөтен заттарға төзімділігі. Мұндай агенттерге бактериялар, вирустар, қарапайым-дар, ақуыздар, бөгде клеткалар мен тіндер, өзгерген аутоантигендер, кейбір өсімдіктер мен жануарлардан алынған улы заттектер және басқалар жатады.
Иммунитет - иммунды жүйемен биологиялық белсенді агенттердің арасындағы қарым-қатынас. Оның мақсаты - организмнің ішкі орта (гомеостаз) тұрақтылығын сақтау, соның нәтижесінде әртүрлі иммунитет феномендерін қалыптастыру:
Иммунологиялық толеранттылық (төзімділік) – организмнің антигендерге (әсіресе өз денесінен пайда болған антигендерге) иммундық жүйенің қарсы болмауы (анергия).
Жұқпаға қарсы иммунитет – организмнің жұқпалы аурулардың қоздырғышын қабылдамауы.
Иммундық жад - ерекше қасиет, иммундық жүйе бір рет кездескен антигенді «есте сақтайды», егер онымен екінші рет кездессе, оған қарсы антиденелерді жылдам түзу және сезімталдығы күшейген лимфоциттерді көбейту арқылы жауап береді.
Сөйтіп, антиген туралы есте қалатын ақпарат организмнің лимфоретикул жүйесі арқылы іске асады. Ол жауап организм реактивтілігін көтеріп, сенсибилизация берсе, оны оң иммунды реакция дейміз, ал иммундық реакция басылса, (иммунодепрессия, теріс реакция), иммунологиялық толеранттық, төзімділік- иммунологиялық салдану туады. ХХ ғасырдың екінші жартысында иммунологиялық толеранттық эксперимент арқылы тексерілді.
Бернет 1959 ж клоналды-селекциялық теорияны дамытты. Әрбір антигенде алдын-ала жоспарлаған антидене құрайтын клеткалар түзіледі. Иммунологияның ХХ ғасырдағы жаңалықтары:
- иммунды глобулиндердің химиялық құрамы белгілі болды;
- лимфоидты клеткаларды өсіру (дақылы) игерілді;
- айырша бездің иммунды жүйенің орталық ағзасы екені анықталды;
- қызыл жілік миындағы бағаналы – дің клеткаларынан иммундық клеткалардың түзілетіні анықталды;
- Т- және В-лимфоциттер зерттелді;
- клеткалар кооперациясы және антиденелердің түзілуі, олардың атқаратын қызметтері анықталды;
- трансплантациялық иммунитет зерттеліп, лейкоцитердің антигендері арқылы гистосәйкестігі анықталды, ағзаларды алмастырылып қондыру жетістіктеріне жеткізді. Мысалы: бүйректі алмастыру т.б.
Осы жетістіктердің арқасында иммунитетке жаңа тұрғыдан қарап, гомеостаздық сипаты анықталып, оның негізгі қызметі клеткалардың кенеттен пайда болған мутациясына қарсы бағытталған деген ұғым қалыптасты. Ал антимикробтық иммунитет – иммунды үрдістің жеке бір түрі деп танылды. Сонымен, жұқпаға қатысы жоқ иммунология дамып, оның биологиялық иммунды генетикалық механизмі жасушалық және молекулалық деңгейде тексерілді.
Иммунологияны 4 бөлімге бөліп зерттеп, тексереді:
1. Иммунитет немесе адаптивтік иммунитетте қандай антиген болмасын бейімделген иммунологиялық жауап береді.
2. Иммунды химияда - антиген мен антиденелердің химиялық құрылысы тексеріліп, оның сипаттамасы беріледі.
3. Иммунды патология - әр түрлі аллергиялық үрдістерде тіндерде болатын өзгерістерді тексереді.
4. Иммунды биология - әртүрлі биологиялық сауалдарды қамтып, иммунды жүйенің белсенді деңгейін, өзара қарым-қатынасын, әртүрлі ортада болатын өзгерістерді (мысалы, экологиялық жағдайды) ескеріп тексереді.