Системы обыкновенных дифференциальных уравнений
.pdf0 S eJ2 xK0
14243
( Здесь n2 решений)
= (S1; S2; K; Sn )
Тогда
0 |
|
|
0 |
0 |
K 0 |
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
K K K K K K |
|
|
|
|||||||
0 |
|
|
0 |
0 |
K 0 |
0 |
|
|
|
|
|
1 |
|
|
0 |
0 |
K 0 |
0 |
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
1 |
0 |
K 0 |
0 |
|
|
|
|
|
x2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
1 |
K 0 |
0 |
|
λ |
x |
. |
|
2! |
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
e 2 |
|
|||
|
K K K K K K |
|
|
|
|||||||
xn2 −1 |
K K K x |
1 |
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
(n2 − |
1)! |
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
0 |
|
|
0 |
0 |
K 0 |
0 |
|
|
|
|
|
|
K K K K K K |
|
|
|
|||||||
0 |
|
|
0 |
0 |
K 0 |
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
2 |
|
|
|
|
|
|
x |
n2 −1 |
|
eλ2x =γ |
|
(x) eλ2x , |
|
|
|
ψ |
n1+1 |
(x) = S |
|
+S |
x +S |
|
|
+K+S |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
(n |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
n1+1 |
|
n1+2 |
|
n1+3 |
2! |
|
|
|
n1+n2 |
|
|
−1)! |
|
2 |
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
n2 −2 |
|
eλ2x =γ′(x) eλ2x , |
|
|
|
|
|||||
ψ |
n1+2 |
(x) = S |
|
+S |
|
x +K+S |
|
|
|
|
|
|
(6 |
2 |
) |
|||||||||||||
|
|
|
|
(n |
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
n1+2 |
n1+3 |
|
|
n1+n2 |
|
−2)! |
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
ψ |
n +n |
|
(x) =S |
|
|
eλ2x =γ(n2 −1)(x) eλ2x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
n +n |
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
1 |
2 |
|
|
1 |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
((62 ) – вторая группа решений), и так далее.
Для j = m : |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
K |
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
0 |
|
|
|
|
0 |
|
|
||
|
|
|
1 |
|
|
|||||
|
0 |
|
= (S ; S |
; K; S |
|
|
x |
|||
S |
|
) |
|
|||||||
|
K |
1 2 |
n |
|
|
x2 |
||||
|
J |
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2! |
|
|
|||||
e |
m |
|
|
|
|
|
||||
14243 |
|
|
|
|
K |
|||||
( Здесь nm решений) |
|
|
|
|||||||
|
|
|
xnm −1 |
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(nm −1)! |
откуда
0 |
0 |
K 0 |
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
K K K K K |
|
|
|
||||
0 |
0 |
K 0 |
0 |
|
|
|
|
0 |
0 |
K 0 |
0 |
|
|
|
|
1 |
0 |
K 0 |
0 |
|
e |
λmx |
, |
|
|
|
|
|
|
||
x |
1 |
K 0 |
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
K K K K K |
|
|
|
||||
K K K x |
1 |
|
|
|
|
||
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
91
ψn1+K+nm−1 +1( x) = γm( x) eλmx ,
ψn1+K+nm−1 +2 (x) = γ′m( x) eλmx ,
|
|
. . . . . . . . . . |
|
|
|
||||
|
|
ψn ( x) = γ(mnm −1) ( x) eλmx . |
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
x |
nm −1 |
|
Здесь γm( x) = Sn +K+n |
|
+1 |
+ Sn +K+n |
|
+2 x +K+ Sn |
|
; |
||
|
|
|
|
||||||
|
1 |
m−1 |
|
1 |
m−1 |
|
(nm −1)! |
группа решений.
(6m )
(6m ) – m-я
§14. Линейные неоднородные системы с постоянными коэффициентами
Пусть имеется система |
|
|
||||
|
|
|
|
dY |
= A Y + F( x), |
(1) |
где A = {ai j } |
|
|
|
dx |
||
|
|
|
|
|
||
( i, j = |
|
; ai j – постоянные вещественные числа); Y ( x) , |
F( x) – |
|||
1, n |
вектор-функции. Считаем, что F( x) C((a, b)).
В качестве фундаментальной матрицы решений линейной однородной системы, соответствующей нашей неоднородной системе, берем матрицу-функцию
Φ( x) = eAx . |
(2) |
Общее решение линейной неоднородной системы записывается, как мы знаем, в виде
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
Y = Φ(x) C +Φ(x) ∫Φ−1(t)F(t) dt . |
|
(3) |
||||
Поэтому будем иметь |
|
|
|
x0 |
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
x |
|
|
|
|
x |
|
Y = eAx C +eAx ∫(eAt )−1 F(t) dt Y = eAx C +eAx ∫e−At F(t) dt |
|
|||||||
|
|
x0 |
|
|
|
|
x0 |
|
|
|
x |
|
|
|
x |
|
|
|
|
Y = eAx C + ∫eAx e−At F(t) dt = eAx C + ∫eA( x −t ) F(t) dt . |
(4) |
|||||
|
|
x0 |
|
|
|
x0 |
|
|
Замечание. Если дано начальное условие |
|
|
||||||
|
|
|
Y |
|
x =x0 |
=Y0 , |
|
(5) |
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|||
где x |
0 |
– любое из (a, b) , Y |
– любой из Rn , то решение задачи Коши (1) – (5) |
|||||
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
дается формулой |
|
|
|
x |
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Y = eA( x −x0 ) Y0 + ∫eA( x −t ) F(t) dt . |
|
(6) |
||||
|
|
|
|
|
|
x0 |
|
|
92
В самом деле, подставив начальные данные (5) в (4), получим Y = eAx0 |
C |
0 |
|
C = e−Ax0 Y0 . Подставив это выражение для вектора C в (4), получим (6).
Формула (6) называется общим решением линейной неоднородной системы
(1) в форме Коши.
ГЛАВА 3. ЛИНЕЙНЫЕ ОДНОРОДНЫЕ СИСТЕМЫ ОБЫКНОВЕННЫХ ДИФФЕРЕНЦИАЛЬНЫХ УРАВНЕНИЙ С ПЕРИОДИЧЕСКИМИ КОЭФФИЦИЕНТАМИ
§1. Логарифмы матриц
Определение. Пусть A – квадратная матрица порядка n. Матрицу B называ-
ют логарифмом матрицы A и пишут B = ln A , если A = eB . Справедливы следующие утверждения:
1. если A = diag[A1, A2 , K, Am ] и если существуют Bj = ln Aj , j =1, m, то существует B = ln A , причем B = ln A = diag[ln A1, ln A2 , K, ln Am ];
2. если A = SJS −1 ( det S ≠ 0 ) и если существует ln J , то существует ln A,
причем ln A = S ln J S −1 ;
3. если матрицы A и B коммутируют, т.е. A B = B A , и если существуют ln A и ln B , то существует ln ( A B) , причем ln ( A B) = ln A +ln B .
Теорема. Пусть A – неособенная квадратная матрица порядка n. Тогда B = ln A существует.
Пусть J – жорданова форма матрицы A. Тогда A = S J S −1 ( det S ≠ 0 ). Мы докажем, что ln A существует, если покажем, что существует ln J (см. утверждение 2).
I. Рассмотрим сначала случай, когда J = diag[λ1, λ2 , K, λn ]. Отметим, что λ j ≠ 0 ( j =1, n ), ибо собственные числа матриц A и J совпадают, а матрица A – неособенная. Следовательно, ln λ j ( j =1, n ) существуют, а значит, существует ln J (см. утверждение 1), причем
ln J = diag[ln λ1,ln λ2 , K, ln λn ].
II. Рассмотрим теперь |
более общий случай, а именно случай, когда |
||
J = diag[J1, J2 , K, Jm ], где |
J j ( j = |
|
) – клетки Жордана. Мы докажем, что |
1, m |
|||
ln J существует и что |
|
|
|
ln J = diag[ln J1,ln J2 , K, ln Jm ],
если докажем существование ln J j для любого j =1, m. Имеем
|
λj |
0 |
0 |
K 0 |
0 |
|
|
||
|
|
1 |
λj |
0 |
K 0 |
0 |
|
|
|
|
|
|
|
||||||
J |
= |
0 |
1 |
λ |
j |
K 0 |
0 |
|
= |
j |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
K K K K K |
K |
|
|||||
|
|
0 |
0 |
0 |
K 1 |
|
|
|
|
|
|
λj |
|
|
1 |
0 |
0 |
K 0 |
0 |
|
0 |
0 |
0 |
|
K 0 0 |
|
||||
|
0 |
1 |
0 |
K 0 |
0 |
|
|
|
1 |
0 |
0 |
|
K 0 0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
0 |
0 |
1 |
K 0 |
0 |
|
+ |
|
0 |
1 |
0 |
|
K 0 0 |
|
= |
|
= λj |
|
|
|
|
||||||||||||
|
K K K K K K |
|
K K K K K K |
|
||||||||||||
|
0 |
0 |
0 |
K 0 |
1 |
|
|
|
0 |
0 |
0 |
|
K 1 0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
1444442444443 |
|
1444442444443 |
|
|||||||||||||
|
|
|
=Enj |
(обозначение) |
|
|
|
=Bn j |
(обозначение) |
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
+ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
= λ j En j + Bn j = λ j En j En j |
λ j |
Bn j . |
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Отметим, что матрица λ j En j |
|
коммутирует с любой матрицей, в частности, она |
|||||||||||||||||||
коммутирует с матрицей |
E |
n j |
+ |
1 |
B |
|
. По пункту I: |
ln (λ |
j |
E |
n j |
) существует. |
|||||||||
λ |
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
j |
|
n j |
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Следовательно, существование ln J j |
|
будет доказано, если показать, что суще- |
|||||||||||||||||||
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ствует |
|
+ |
|
Bn j |
|
, |
|
|
|
|
|
ибо |
в |
этом |
случае |
||||||
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
ln En j |
λ j |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
+ |
|
|
|
|
Bn j |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
ln J j = ln (λ j En j ) +ln En j |
λ j |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Убедимся, что имеет место равенство
ln En j
+1
λj
|
|
Bn j |
|
= |
|
|
||
Bn j |
λ j |
|
|
|
+(−1)n j −2
− |
1 |
|
B2 |
+ |
1 |
B3 |
− |
1 |
B4 |
+K+ |
|
2 |
|
3 |
4 |
||||||||
|
|
n j |
|
n j |
|
n j |
|
||||
|
2λ j |
|
|
|
3λ j |
|
|
4λ j |
|
(1) |
|
|
|
1 |
|
|
Bn j −1 +K. |
|
|||||
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
(n j −1) λnjj −1 n j |
|
|
|
|
|
|
|
B |
|
|
Обозначим через |
|
n j |
|
сумму ряда, стоящего в правой части (1). Равенство |
|
||||
S |
|
|
||
|
|
λ j |
|
(1) будет установлено, если удастся показать, что ряд, стоящий в правой части
94
|
|
Bn j |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
S |
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
(1), сходится и что e |
|
λ j |
= E |
n j |
+ |
B |
. |
|
|
|
|
|||||
|
|
|
λ |
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
j |
n j |
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Имеем |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
0 |
0 |
K 0 |
0 |
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
0 |
0 |
K 0 |
0 |
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
0 |
0 |
K 0 |
0 |
0 |
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
, |
||||||
|
|
|
Bn j |
= |
|
0 |
|
1 |
0 |
K 0 0 |
0 |
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
K K K K K K K |
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
0 |
0 |
K 1 |
0 |
0 |
|
|
|
|
0 |
0 |
0 |
K 0 |
0 |
0 |
0 |
|
|
|
|
0 |
0 |
0 |
K 0 |
0 |
0 |
0 |
|
|
|
|
0 |
0 |
0 |
K 0 0 0 |
0 |
|
|
||
B3 |
= |
|
, K, Bn j = 0 . |
|||||||
n j |
|
1 |
0 |
0 |
K 0 |
0 |
0 |
0 |
|
n j |
|
|
|
|
|||||||
|
|
K K K K K K K K |
|
|||||||
|
|
0 |
0 |
0 |
K 1 |
0 |
0 |
0 |
|
|
Следовательно, в ряде (1) член (−1)n j −2 |
1 |
Bn j −1 |
– последний, отлич- |
|
|||
|
(n j −1) λnjj −1 n j |
|
ный от нулевой матрицы. Значит, ряд, стоящий в правой части (1), сходится. Принимая во внимание выражения для Bn j , Bn2j , Bn3 j , K , легко находим, что
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
0 |
|
0 K |
0 |
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
0 |
|
0 K |
0 |
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
λ j |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
− |
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 0 K 0 |
||||||||||||||
|
B |
|
|
|
2λ2j |
|
|
|
|
λ j |
|
|
|||||||||||||||||||||||
S |
|
n j |
|
= |
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
1 |
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
λ j |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
− |
|
|
|
0 K |
0 |
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
3λ3j |
|
|
|
|
2λ2j |
|
λ j |
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
K |
|
|
|
|
|
|
|
K |
|
|
K K K K |
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
(−1)n j −2 |
|
|
|
|
K K K K − |
1 |
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n j |
−1 |
|
|
2 |
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
(n j −1) λ j |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2λ j |
|||||||||||
Имеем, далее, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
B |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n j |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
k |
|
|||||
|
|
|
|
|
|
S |
|
|
|
|
|
|
∞ |
|
|
1 |
|
|
|
|
|
B |
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
λ j |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
e |
|
|
|
|
= ∑ |
|
|
|
|
|
|
n j |
|
= |
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
k ! |
S |
λ j |
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
k = |
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
0 |
|
|
0 |
0 |
|
|
|
|||
|
|
|
|
0 |
0 |
|
|
|
|||
0 |
0 |
. |
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
K K |
|||
1 |
0 |
|
|
|
|
||
λ j |
|||
|
|
95
|
|
B |
|
0 |
|
1 |
|
|
B |
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
B |
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
B |
|
( n j −1) |
|
||||||||||||||||||||||||||||
= S |
|
|
n j |
|
|
|
+ |
S |
|
|
|
|
|
n j |
|
|
|
+ |
|
|
|
n j |
|
|
|
|
+K+ |
|
|
|
|
|
|
|
|
n j |
|
|
|
|
+0 , |
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
λ |
|
|
|
1! |
|
|
λ |
|
|
|
|
2! |
S |
λ |
|
|
|
|
(n |
|
−1)! |
S |
λ |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
j |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
j |
|
|
|
|
|
|
|
j |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
j |
|
|
j |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
ибо |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
k |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
B |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
S |
|
|
|
n j |
|
|
|
|
= 0 для k = n j , n j |
+1, K . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
λ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
j |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
B |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
У матрицы |
S |
|
|
n j |
|
чисто нулевые первая строка и последний столбец; у мат- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
λ j |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
B |
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
n j |
|
чисто нулевые две первые строки и два последних столбца, и |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
рицы S |
λ |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
j |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
B |
|
|
n j |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
т. д. У матрицы S |
|
|
n j |
|
|
|
|
|
|
уже все элементы равны нулю. После простых, но |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
λ |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
j |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
трудоемких вычислений устанавливается, что |
|
|
|
|
|
|
|
( n j −1) |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
1 |
|
|
|
B |
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
B |
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
B |
|
|
|
|
B |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
S |
|
|
|
n j |
|
|
+ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n j |
|
+K+ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n j |
|
|
|
|
= |
|
n j |
. |
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
1! |
|
|
λ |
|
|
|
2! |
S |
λ |
|
|
|
(n |
|
|
−1)! |
S |
λ |
|
|
|
|
|
λ |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
j |
|
|
|
|
|
|
|
j |
|
|
|
|
|
|
|
j |
|
|
|
j |
|
|
|
|
|
|
|
j |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
B |
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
Так как S |
|
|
n j |
|
|
|
|
= En j |
, то получаем |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
λ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
j |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Bn |
j |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
B |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
S |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
e |
|
λ j |
= En |
|
+ |
|
n j |
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
j |
|
λ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
j |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Таким образом, приходим к выводу, что соотношение (1) верно. Следовательно,
|
|
B |
|
|
|
|
|
+ |
n j |
|
существует, а значит, существует ln J j ( j =1, m). |
||
|
||||||
ln En j |
|
|
||||
|
|
λ j |
|
|
|
§2. Линейные однородные системы обыкновенных дифференциальных уравнений с периодическими коэффициентами
Пусть имеется система
dY |
= A( x) Y , |
(1) |
|
dx |
|||
|
|
96
y |
|
|
y1 |
|
, A(x) – матрица-функция размера (n × n) , периодическая с |
где x R , Y = 2 |
|
|
K |
|
|
|
|
|
yn |
|
|
периодом ω, т.е. A(x +ω) ≡ A( x), x (−∞, +∞) . Отметим, что
A(x +ω) ≡ A( x), x (−∞, +∞) ai j ( x +ω) ≡ ai j ( x), x (−∞, +∞) , i, j =1, n .
Теорема 1. Любая фундаментальная матрица Φ( x) решений системы (1)
представима в виде |
|
Φ( x) = p( x) exR , |
(2) |
где p( x) – периодическая квадратная матрица порядка n с тем же периодом ω, а R – постоянная квадратная матрица порядка n.
Пусть Φ( x) = (ϕ1( x),ϕ2 (x), K, ϕn ( x)) |
– произвольная ф. м. р. с. (1) |
||
Каждая вектор-функция Y = ϕ j (x) , j = |
|
|
– решение системы (1). Покажем, |
1, n |
что
Φ( x +ω) = (ϕ1( x +ω),ϕ2 (x +ω), K, ϕn (x +ω))
–тоже ф. м. р. с. (1).
В самом |
деле, так как |
Y = ϕ j (x) |
– решение |
системы (1), то |
ϕ′j (x +ω) ≡ A( x +ω) ϕ j ( x +ω) , |
x (−∞, +∞) . У нас A(x) |
– периодическая с |
||
периодом ω |
A(x +ω) ≡ A( x), x (−∞, +∞) . Поэтому предыдущее соотно- |
|||
шение запишется в виде: |
|
|
|
|
|
ϕ′j (x +ω) ≡ A(x) ϕ j (x +ω), |
x (−∞, +∞) . |
||
Последнее означает, что вектор-функция Y = ϕ j ( x +ω) |
– решение системы |
|||
(1). Таким образом, если мы составим матрицу |
|
|
||
|
Φ( x +ω) = (ϕ1( x +ω),ϕ2 (x +ω), K, ϕn (x +ω)), |
то ее столбцы являются решениями системы (1). Значит Φ( x +ω) – матрица
решений системы (1).
По условию, ϕ1( x), ϕ2 ( x), K, ϕn ( x) – линейно независимые в промежутке
(−∞, +∞) |
ϕ1( x +ω), ϕ2 ( x +ω), K, ϕn ( x +ω) – линейно независимые в |
(−∞, +∞) |
Φ( x +ω) – ф. м. р. с. (1). Итак, имеем: Φ( x) и Φ( x +ω) – две |
фундаментальные матрицы решений системы (1). Но тогда, как мы знаем, существует неособенная постоянная матрица C такая, что Φ( x +ω) = Φ(x) C .
Матрицу C называют матрицей монодромии.
Так как C – неособенная матрица, то существует ln C . Введем в рассмотре-
ние матрицу R = |
1 |
ln C C = eωR . Положим далее |
|
ω |
|
||
|
p(x) = Φ( x) e−xR . |
|
|
|
|
(3) |
97
Из (3) находим Φ( x) = p( x) exR . Остается показать теперь, что матрица p( x) – периодическая с периодом ω. Имеем
p(x +ω)(=3) Φ(x +ω) e−( x +ω) R = Φ( x) C e−ωR e−xR ,
ибо матрицы −ωR и −xR коммутируют.
Так как Ce−ωR = eωR e−ωR = e0 = E , то получаем
p(x +ω) = Φ(x) e−xR (=2) p( x) , x (−∞, +∞) .
Значит, матрица p( x) – периодическая с периодом ω. Заметим еще, что из (3) следует:
1)матрица p( x) – неособенная, ибо det p(x) ≠ 0 .
2)матрица p( x) – непрерывно дифференцируемая.
§3. Мультипликаторы |
|
||
Пусть имеется линейная однородная система |
|
||
|
dY |
= A( x) Y , |
(1) |
|
|
||
|
dx |
|
|
где A(x) – периодическая матрица-функция с периодом ω. Пусть Φ1( x) |
– ка- |
кая-нибудь ф. м. р. с. (1). Выше было показано, что Φ1( x +ω) – тоже ф. м. р. с.
(1). Но тогда
Φ1( x + ω) = Φ1( x) C1 |
(2) |
( C1 – матрица монодромии, det C1 ≠ 0 ). Пусть Φ( x) – некоторая другая ф. м. р. с. (1). Тогда и Φ( x +ω) – тоже ф. м. с. р. (1), причем
Φ( x + ω) = Φ( x) C |
(3) |
(C – матрица монодромии, det C ≠ 0 ).
Найдем связь между матрицами C1 и C. У нас Φ1( x) и Φ( x) – ф. м. р. с. (1). Поэтому существует неособенная постоянная матрица T такая, что
|
Φ1( x) = Φ( x) T |
|
(4) |
|
(2) |
= Φ1( x) C1 |
(4) |
|
Φ1( x + ω) = Φ( x + ω) T Φ( x + ω) T |
|
|
|
(4) |
|
|
|
Φ( x + ω) T = Φ( x) T C1 . |
|
|
Умножим обе части последнего равенства на матрицу T −1 справа. Получим |
|||
|
Φ( x +ω) = Φ( x) T C T −1 . |
|
(5) |
|
1 |
|
|
Но, с другой стороны, мы имеем (см. (3)) |
|
|
|
|
Φ( x +ω) = Φ( x) C . |
|
|
Так как матрица C – единственная, то из (5) и (3) следует, что |
|
||
|
C = T C T −1. |
|
(6) |
|
1 |
|
|
98
Последнее означает, что матрицы C и C1 – подобные.
Общий вывод: все матрицы монодромии для данной системы (1) являются подобными.
Известно, что собственные числа подобных матриц одни и те же. Следова-
тельно, справедливо утверждение: собственные числа любой из матриц монодромии для данной системы (1) не зависят от выбора ф. м. р. с. (1).
Определение. Пусть µ1, µ2 , K, µm – собственные числа матрицы монодромии C. Эти числа называются мультипликаторами системы (1).
У нас R = ω1 ln C . Пусть λ1, λ2 , K, λm – собственные числа матрицы R. Яс-
но, что λ j = ω1 ln µ j . Числа λ1, λ2 , K, λm называются характеристическими
показателями системы (1). Заметим, что:
1) если Re λj < 0 , то для соответствующего мультипликатора µ j будет
µj <1;
2)если Re λj > 0 , то µj >1.
§4. Структура фундаментальной матрицы решений линейной однородной системы с периодическими коэффициентами
Было показано, что ф. м. р. с. |
|
||
|
dY |
= A( x) Y , |
(1) |
|
|
||
|
dx |
|
|
где A(x +ω) ≡ A( x), x (−∞, +∞) , представима в виде |
|
||
Φ( x) = p( x) exR . |
(2) |
В (2) p( x) – периодическая с периодом ω, неособенная, непрерывно дифферен-
цируемая квадратная матрица порядка n; R = ω1 ln C (C – матрица монодромии).
Пусть J – жорданова форма матрицы R. Значит, существует матрица S такая, что R = S J S −1 . Имеем
Φ( x) = p( x) exR = p( x) eSJxS −1 = p( x) S eJx S −1 .
Умножив обе части последнего матричного равенства на S справа, получим
Φ( x ) S = p( x ) S eJx = p* ( x )eJx . |
||||
124 |
43 |
124 |
43 |
|
=Ψ( x ) |
|
=p* ( x ) (обозначение) |
||
Отметим, что Ψ( x) = Φ( x) S |
является ф. м. р. с. (1), а p*( x) – матрица, обла- |
дающая теми же свойствами, что и p( x) ( p*( x) – периодическая с периодом ω, неособенная, непрерывно дифференцируемая).
99
Итак, |
|
Ψ(x) = p*( x) eJx . |
(3) |
Если выясним структуру матрицы Ψ( x) , то тем самым узнаем структуру ф.
м. р. с. (1). |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Имеем |
|
0 K 0 |
|
|
e |
|
|
0 |
||||
e |
J1x |
J1x |
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
0 |
eJ2 x |
K 0 |
|
|
0 |
0 |
|
|||||
Ψ( x ) = p* ( x ) K K K K |
= p* ( x ) K ;K; p* ( x ) K |
. |
||||||||||
|
|
|
|
J m x |
|
|
|
|
|
|
J m x |
|
|
0 |
K e |
|
|
|
|||||||
0 |
|
|
|
0 |
|
e |
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
123 |
123 |
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
n1 столбцов |
nm столбцов |
Каждой клетке Жордана J j ( j =1, m) соответствует группа решений, входящих
в матрицу Ψ( x) . Выпишем эти группы решений в явном виде. Первая группа ( j =1):
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
0 |
0 K 0 |
0 |
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
1 |
0 K 0 |
0 |
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
J1x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Kn −1 |
K K K K K |
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
e |
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x 1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
λ |
|
||||||||
p*( x) |
|
|
|
|
= |
(p1, p2 |
, K, pn ) |
|
|
|
|
|
|
|
K K K x 1 |
|
e 1 |
|
|
|||||||||||||
K |
(n |
|
|
−1)! |
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
1442443 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
* |
1 |
0 |
|
|
0 0 K 0 0 |
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
=p (x) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
(здесь n1 |
|
|
решений) |
|
|
|
|
|
K K K K K K |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
0 |
0 K 0 |
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
x |
n1−1 |
eλ1x , |
||||||
|
ψ |
1 |
(x) = p ( x) + p (x) x + p ( x) |
|
+K+ p |
n |
(x) |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
2 |
|
3 |
|
|
|
2! |
|
|
|
|
|
|
(n1 |
−1)! |
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
n1−2 |
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
ψ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
2 |
( x) = |
p (x) + p ( x) x +K+ p |
n |
( x) |
|
|
|
eλ1x , |
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
3 |
|
|
|
|
|
|
(n1 −2)! |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
λ1x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(x) = pn1 (x) e |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
ψn1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
Отметим, |
что |
|
|
p1(x), |
p2 ( x), K, pn1(x) |
– |
периодические вектор-функции с пе- |
риодом ω.
Вторая группа решений ( j = 2 ):
100