- •1.Гісторыя – навука, якая вывучае ўсю сукупнасць з’яў грамадскага жыцця на працягу існавання грмадства.
- •2.Старажытны перыяд гіст.Бел. Падзяляецца на 3 перыяды:
- •3.Экан.Развіццё бел.Зямель. 9-12ст. – фарміраванне феад.Адносін. Існавала 2 формы
- •5. Барацьба насельніцтва беларускіх зямель супраць крыжакоў і манголаў у xiiIст
- •6. Культура беларускіх зямель у IX – XIII стст.
- •7. Утварэнне Вялікага княства Літоўскага і ўваходжанне ў яго склад беларускіх зямель.
- •8. Унутрыпалітычнае развіццё вкл у канцы XIV-першай паловеXvi ст.
- •9. Знешняя палітыка вкл у канцы XIV-першай паловеXvi ст
- •10. Сацыяльна-эканамічнае развіццё беларускіх зямель у складзе вкл у XIV- першай палове XVI ст.
- •12. Утварэнне Рэчы Паспалітай. Вкл у палітычнай сістэме рп.
- •13. Рэлігія і царква на Беларусі ў XIV- XVI ст.
- •14)Палітычнае і эканамічнае развіцце Беларусі у др.Пал. XVI- xviIстст..
- •15)Эканамічны і палітычны стан Беларусі ў xviіі ст.
- •17. Падзелы Рэчы Паспалітай. Уваходжанне беларускіх зямель у склад Расійскай імперыі
- •18. Сацыяльна-эканамічнае развіццё Беларусі ў кан. Xviіі ст. – першай палове хіх ст
- •19. Беларусь у вайне 1812 г.
- •20. Грамадска-палітычны рух на Беларусі ў першай пал. Хіх ст.
- •21. Паўстанне 1830-1831 гг. На Беларусі і яго вынікі
- •22. Адмена прыгоннага права на Беларусі
- •23. Паўстанне 1863-1864 гг. На Беларусі і яго вынікі.
- •24. Буржуазныя рэформы другой пал. Хіх – пач. Хх ст. На тэрыторыі Беларусі
- •25. Сацыяльна –эканамічнае развіццё беларускіх зямель у другой пал. Хіх ст
- •26.Грамадска-палітычны рух на Беларусі ў другой пал. Хіх ст
- •28. Рэвалюцыя 1905 -1907 гг.
- •29.Беларусь у гады Першай сусветнай вайны.
- •31.Беларускі нацыянальна-вызваленчы рух. Абвяшчэнне бнр.
- •33.Развіццё эканомікі бсср у перыяд нэПа.
- •34.Індустрыялізацыя і калектывізацыя ў бсср.
- •35.Грамадска-палітычнае жыццё бсср у 1921 – 1939 гг.
- •36.Заходняя Беларусь пад уладай Польшчы (1921 -1939 гг.).
- •37.Абвастрэнне супярэчнасцяў паміж вядучымі краінамі свету і пачатак Другой сусветнай вайны.
- •38.Пачатак Вялікай Айчыннай вайны. Ваенныя дзеянні на тэрыторыі Беларусі ў чэрвені –жніўні 1941 г.
- •39.Акупацыйны рэжым на тэрыторыі бсср у гады Вялікай Айчыннай вайны.
- •40.Падпольны і партызанскі рух на тэрыторыі Беларусі ў гады Вялікай Айчыннай вайны.
- •41.Вызваленне Беларусі. Вынікі Вялікай Айчыннай вайны.
- •42. Бсср у першае пасляваеннае дзесяцігоддзе (1944-1955 гг.). Шляхі і метады аднаўлення эканомікі.
- •43.Развіццё прамысловасці і сельскай гаспадаркі бсср ў 1955 г. – 1980-х гг. Хх ст.
- •45.Сацыяльна-эканамічныя і палітычныя рэформы 1985 -1991 гг. Ў бсср.
- •46.Беларуская савецкая культура (40-80 гг. Хх ст.)
- •47.Абвяшчэнне незалежнасці Рэспублікі Белаусь. Сацыяльна-эканамічныя і палітычныя рэформы першай пал. 90-х г. Хх ст.
- •48.Асаблівасці грамадска-палітычнага і эканамічнага развіцця Белаурсі ў 1995 – 2008 гг.
- •49.Рэспубліка Беларусь на міжнароднай арэне (1991 -2008 гг.).
- •50.Адукацыя, навука, культура Беларусі на сучасным этапе (1991 – 2008 гг.).
12. Утварэнне Рэчы Паспалітай. Вкл у палітычнай сістэме рп.
Новая дзяржава з назвай Рэч Паспалітая, што ў пера-кладзе з польскай азначае рэспубліка, утварылася ў 1569 г. Гэта дзяржава ўяўляла сабой саюз ВКЛ і Польскага каралеў-ства. Папярэдняй спробай падобнага саюза гісторыкамі лічыцца Крэўскае пагадненне 1385 г.
Прычыны, якія прывялі да заключэння дзяржаўнай уніі ВКЛ з Польшчай, заключаліся ў наступным:
— цяжкае знешнепалітычнае становішча ВКЛ у сувязі з Лівонскай вайной 1558—1583 гг., якую вёў за выхад да Бал- тыйскага мора маскоўскі цар Іван IV. Ён лічыў беларускія землі сваёй вотчынай і імкнуўся вярнуць іх у склад Маскоў- скай дзяржавы;
— імкненне пануючага саслоўя — шляхты ВКЛ — да на- быцця шляхецкіх вольнасцей, якімі валодала шляхецкае са- слоўе ў самой Польшчы. Да голасу шматлікай шляхты (дроб ных і сярэдніх феадалаў) на пасяджэннях сойма ВКЛ ніхто не прыслухоўваўся. Такога не было ў суседняй Польшчы, дзе шляхецкія правы (вольнасці) дазвалялі шляхце актыўна ўдзельнічаць у палітыцы;
— жаданне шматлікай (прыкладна ў 2 разы па колькасці болыпай, чым у ВКЛ) польскай шляхты падпарадкаваць ВКЛ у якасці багатага прыдатка да Польшчы і атрымаць для сябе новыя землі і пасады;
— разлік кіраўніцтва каталіцкай царквы праз Польш- чу — краіну, дзе пануючае становішча займала каталіцтва, пашырыць уплыў каталіцызму на ўсход — на беларускія, ук- раінскія, рускія землі.
У 1569 г. адбыўся Люблінскг сойм, які працягваўся 6 месяцаў. На сойме польскай шляхце ўдалося дабіцца ад Жыгімонта Аўгуста — караля Польшчы і вялікага князя літоўскага — значных тэрытарыяльных уступак. Шэраг найбагацейшых зямель ВКЛ быў уключаны ў склад Польш чы, у выніку чаго тэрыторыя ВКЛ значна зменшылася.
ВКЛ вымушана было прыняць многія з польскіх умоў аб'яднання дзвюх дзяржаў. Вышэйшым агульным органам улады станавіўся сойм, які мог збірацца толькі на тэрыторыі Польшчы (асобных соймаў як для Польшчы, так і для ВКЛ не прадугледжвалася). Кіраўнік саюза дзяржаў, якога маглі выбіраць феадалы Польшчы і ВКЛ, таксама быў агульным. Напрыклад, кароль Рэчы Паспалітай Стафан Баторый быў прызнаны шляхтай ВКЛ таксама і вялікім князем. Асоб-нымі ў ВКЛ і Польшчы захоўваліся:
— адміністрацыйны апарат (дзяржаўныя пасады);
— заканадаўства (у ВКЛ яно было прадстаўлена Стату там 1588 г.);
— судовая арганізацыя (вышэйшым судовым органам у ВКЛ з'яўляўся з 1581 г. Галоўны трибунал);
— войска (яго асновай у XVI ст. у ВКЛ з'яўлялася пас- палітае рушанне — усеагульнае апалчэнне, што складалася са шляхты і жаўнераў — ваеннаабавязаных мужчын, якіх вы- стаўляў са сваіх зямельных уладанняў кожны шляхціц);
— тытул (захоўваліся афіцыйныя назвы дзяржаў пры існаванні агульнай назвы Рэч Паспалітая);
— пячатка з сімвалам дзяржавы (у ВКЛ — выява «Па- гоні», у Польшчы — выява «Арла»);
— мова афіцыйнага справаводства (старабеларуская — у ВКЛ, польская і лацінская — у Польшчы).
Вынікі Люблінскай уніі заключаліся ў тым, што ВКЛ разам з Польшчай утварылі агульную Рэч Паспалітую. Та кое аб'яднанне дзвюх суседніх краін называецца федэрацы- яй — дзяржавай, што складаецца з самастойных дзяржаўных утварэнняў, аб'яднаных на пэўных умовах у адзіную краіну. У складзе гэтай шляхецкай шматнацыянальнай дзяржавы ВКЛ існавала да канца XVIII ст.
Вынікамі Люблінскай уніі засталася нездаволена большая частка магнатаў ВКЛ, якім трэба было дзяліць палітыч-ную ўладу з палякамі. Да таго ж, згодна з уніяй польская шляхта мела права атрымліваць зямельныя ўладанні ў межах ВКЛ, а шляхта ВКЛ практычна страціла такое права ў тых раёнах, якія былі далучаны да Польскага каралеўства. Антыпольскія настроі ўвасобіліся ў барацьбе за захаванне элементаў самастойнасці ВКЛ. У 1581 г. быў створаны Га-лоўны трибунал — вышэйшы судовы орган для ВКЛ. У 1588 г. з удзелам канцлера ВКЛ Льва Сапегі быў падрыхтаваны і выдадзены Статут ВКЛ. У ім было занатавана, што займаць дзяржаўныя пасады і атрымліваць землі ў Вялікім княстве маглі толькі грамадзяне ВКЛ.
Вынікі Люблінскай уніі выявіл іся ўпаланізацыі — апачяч-ванні шляхты ВКЛ праз далучэнне яе да польскіх шляхецкіх вольнасцей. У 1696 г. шляхце ВКЛ, як і польскай шляхце, было нададзена права поўнага кантролю за дзейнасцю караля, што значна абмяжоўвала яго ўладу і давала шляхце магчымасць не падпарадкоўвацца каралю. Усё афіцыйнае справаводства ў Рэчы Паспалітай было пераведзена на польскую мову, якая набыла статус дзяржаўнай.