1.Гісторыя – навука, якая вывучае ўсю сукупнасць з’яў грамадскага жыцця на працягу існавання грмадства.

Важнейшымі функцыямі гісторыі з’яўляюцца:

1. Пазнавальная – збіранне канкрэтных фактаў, іх сістэматызацыя і разгляд;

2. Практычная – вывучэнне паздей з пункту погляда іх уздзеяння на сучаснасць4

3. Выхаваўчая – выхаванне на аснове гістарычных матэрыялаў патрыятычных, ідэалагічных, маральных каштоўнасцей.

У вывучэнні гіст. існуе 2 падыходы:

1. Фармацыйны (К. Маркс)

Паводле теорыі Маркса : “гісторыя чалавецтва – змена 5 асноўных грмадска-эканамічных фармацый (першабытна-абшчынная, рабаўладальніцкая, феадальная, капіталістычная, камуністычная).

Для кожнай фармацыі характ.наяўнасць 2 класаў, пераход ад адной фармацыі да другой, ажыццяўляецца ў выніку сацыяльнай рэвалюцыі.

Недахопы фармацыйнага падыходу:

1. Адналінейнасць гістар.развіцця

2. Абсалютызацыя класавай барацьбы і насілля

3. Рашаючае значэнне надавалася аб’ектыўным фактам; чалавеку адводзілася другасная роля

2. Цывілізацыйны падыход. Заснавальнікамі можна лічыць франц. філосафаў-асветнікаў Русо, Дзідро.

Канчаткова гэты падыход сфарміраваўся ў канцы XIX – пачатку XX ст.

У XX ст. найбольш папулярным з’яўляецца канцэпцыя А. Тойнбі. Сусветная гісторыя разглядаецца ім як сукупнасць цывілізацый (13) – гэта канкрэтныя грамадствы, лакалізаваныя ў прасторы і часе. Вылучаюць некалькі стадый, якія праходзяць цывілізацыі: аграрна-традыцыйная, індустрыальная, постіндустрыальная.

Вывучэнне гісторыі Беларусі абумоўленае неабходнасцю шырокай гуманітарнай падрыхтоўкі будучых спецыялістаў і мае мэту сфармаваць у студэнтаў гістарычнае сазнанне, цэласнае паданне аб заканамернасцях і асаблівасцях эвалюцыі чалавечага грамадства, зразумець месца айчыннай гісторыі ў сусветным гістарычным працэсе, а, значыць, і ўкладанне беларускага народа ў сусветную цывілізацыю.

Чалавечае грамадства на тэрыторыі Беларусі прайшло шэраг этапаў свайго развіцця.

1 Старажытнае грамадства. Яго храналагічныя рамкі - 40 тыс.гадоў да н.э. - V у. н.э.

2 Сярэднявечнае - канец V-XV стст. Перыяд больш вядомы як развіццё феадалізму.

3 Новы час - XVI-XX стст. Ахоплівае перыяд крызісу феадалізму, станаўленне і заняпад буржуазнага грамадства.

4 Найноўшы час - з 1918 года.

У сучаснай класіфікацыі вылучаюць перыяд з моманту станаўлення сучаснай дзяржавы - Рэспубліка Беларусь.

2.Старажытны перыяд гіст.Бел. Падзяляецца на 3 перыяды:

а) каменны век (палеаліт(древній), мезаліт(сярэдні), неаліт(новы)) б) Бронзавы век в) Жалезны век

Чалавек з’явіўся на тэр.Бел. у эпоху палеаліта (100 – 40 тыс.годдан.э.)калявёсакАблідавічы,Клеевічы,Святілавічызнойдзеныапрацаваныякамяні.У1926г.археолагПалекарплвіч знайшоў 2 палеалітычныя стаянкі в. Бердыш (Чачэвіцкі раён) 23 тыс.год да н.э.; в. Юравічы 26 тыс.год да н.э. Насельніцтва нешматлікае, не больш чым 100 чал. Умовы для жыцця цяжкія, клімат арктычны; раслінасць, хар.для аркт.тундры. Асноўны занятак – загоннае калектыўнае паляванне. Існавала ранерадавая абшчына, у склад якой уваходзілі ўсе сваякі по маці.

Поўнае засяленне чал-м тэр.Бел. адбылося ў мезаліце. Вядома каля 120 мезаліт.стаянак. Агульная колькасць насельніцтва 4,5 – 6 тыс.чал. У гэты перыяд пачалі шырока выкарыстоўвацца лук і стрэлы. Таму асноўны занятак – індывід.паляванне.Кам.век завярш.эпохай неаліту. На тэр.Бел. у гэты час выяўлена каля 500 паселшчаў. Агульная колькасць насельніцтва 27-36 тыс.чал. З’явіўся гліняны посуд у эпоху неаліту, вострадоннае, ручной лепкі; прадзенне і ткацтва.рыбалоустваУ неаліце адбылася неалітычная Да нас дайшло больш чым за 10 тыс.выяў эпохі палеаліта. Гэта гравіроўкі на касці, малюнкі са сцэнамі палявання, статуэткі жанчын. Першымі рэлігійнымі вераваннямі з’яўляліся анімізм(вера ў духаў і душы),татэмізм (вера ў роднасць паміж чал.і жывёлай або раслінай),фетышызм(пакланеннепрадметам,якімнадаваласязвышнатуральныяякасці).Унеаліцекультпродкаў. Бронз.век на тэр.Бел. пачаўся на мяжы 3-2 тысячагоддзя да н.э. На тэр.Бел. больш доўгі час захоўваліся каменныя прылады працы. Прычына: аддалёнасць ад стараж.цэнтраў металургіі.Бронзавых рэчаў знойдзена мала(шылы, сякеры, наканечнікі коп’яў, упрыгожванні). Медзь і бронза паступалі з Прыкарпацця, Скандынавіі, Каўказа. З пач.бронз.веку на тэр.Бел. пачынаюць пранікаць індаеўрапейцы. Першыя індаеўр-ы з’явіліся ў басейне ракі Прыпяць і адносіліся да паўночнай групы балтскага адгаленавання. Балты првнеслі з сабой1плужнае земляробства(малюнкі плугу гэтага часу знойдзены ў Клецкім раёне)2новы тып пасяленныў – умацаваныя гарадзішчы3пакланенне агню і сонцу(трупаспаленне пачалось з гэтага часу)4шнуравы арнамент5эканаміч.і сац.няроўнасць.Жалезны век на тэр.Бел. пачаўся ў 7 ст.да н.э.Жалеза на тэр.Бел.выраблялася з балотнай руды сырадутнымУ гэты перыяд завяршаецца працэс асіміляцыі індаеўр-мі карэннага насельніцтва Бел.Найбольш стараж.звесткі пра славян вядомых пад назвай “венеды” адносіцца да 1-2ст.н.э. З 6ст.у пісьм.крыніцах сустрак назва “славяне”(ад слова “слова”, “слаўныя”). Славяне вядомы пад назвамі “анты”, а таксама “склавены”. У 2-4 ст.у выніку перасялення германскага племені гтаў, цэласнасць тэр.славян была парушана. Адбылося падзяленне на паўднёвых, усходніх і зах.славян. Паступова славяне распадаюцца на больш дробныя пляменныя групоўкі. У8-9ст.адбываецца працэс распаду агульнаславянскай мовы. Прыход славян на тэр.Бел. адбыўся на мяжы 6-7ст. У 8ст.пачынаецца масавае рассяленне славян. Тер-ю Бел.занялі 3 усходнеслав.плямёны: 1)крывічы(поўнач Бел.; з’яўляліся адным з буйнейшых слав.плямёнаў; падзяляліся на полацкіх і пскоўска-смаленскіх крывмчоў). 2)дрыгавічы(паўднёв. і цэнтр.частка Бел.; з’яўляліся адным з найбольш развітых усходнеслав.плямёнаў; “другавіты”). 3)радзімічы(усходн.частка Бел. Былі цесна звязаны з зах.славянамі, якія пражывалі на тэр.Польшчы. У іх культуры прысутнічае самаявялік.колькасць балтскіх элементаў).

Крывічы, дрыгавічы, радзімічы ўяўлялі сабой буйныя племяныя саюзы, аб’яднаныя адзінымі тэрытарыяльнымі, адміністр., экан.і паліт.сувязямі. Гэта былі пачатковыя дзярж.утрварэнні, якія ў летапісі названы княжанямі. У 8ст.славяне жылі яшчэ родав.абшчынамі. Існавала рабства і гандаль рабамі. Гал.занятак – земляробства. Асноўн.с/г культуры – жыта, проса, ячмень, лён.Існавала сац. расслаенне. Выяўляліся 3 групы: племеная знаць, свабодныя абшчыннікі, рабы. Існавала асобая паліт.арганзацыя “Ваенная дэмакратыя”. Гал.пытанні вырашаў народны сход, які складаўся з мужчын, здойных насіць зброю.