17. Царква и рэлигия у канцы 16-першай палове 17стст

Месца царквы ўВКЛ вызначалася існаваннем 2 канфесій хрысціянства:Праваслаўнай веры і Каталіцкай.У 20-я -30-я гг. У ВКЛ усталявалася рэлігійная талерантнасць(верацярпімасць).Узніклі брацтвы-нац-а-рэлігійн-ыя арг-ыі правас-га насельніцтва.Езуіты-члены таварыства І.Х.,якія праз пашырэнне асветы імкнуліся замацаваць пазіцыі каталіцкай царквы.Заснаваныя імі школы ,давалі высокі ўзровень адукацыі(Пполацк,Гародня,Мінск).Рэфармацыя-шырокі грамадска-палітычны рух,накіраваны супраць усеўладдзя каталіцкай царквы.Прадстаўніком рэф-га руху на Б.вобразна называюць”бацькам Рэф-ыі ў ВКЛ”стаў Р.Чорны.(1515-1565,мянушка Чорны-валасы.)Ён садзейнічаў заснаванню друкарні ў Нясвіжы

18. Казацка-сялянская вайна 1648-1651гг. Вайна рп и Расии 1654-1667гг: прычыны,ход, выники для беларуси

В 1648 - 1651 гг. в Беларуси казацко-крестьянская война, которая разверн. в связи с нач. восст. под рук-вом гетмана Б. Хмельницкого на Украине. В освобод. войне укр. народа Б.Хмель-ницкий и его старшины, стремясь создать собств. гос-во, планировали включ. в него земель юго-востока Б. -Поднепровья и Полесья. Летом 1648 г. юг и восток Б. были охвач. борьбой казацко-крестьянских отрядов против шляхты, купцов, магнатов и католич. духовенства. Казацкие отряды Криво-шапки, Гаркуши, Головацкого имели в своем составе много белорусов, в 1-ую очередь выходцев из беднейшего кр-ва и мещанства. Из-за полонизации верхов феод. общ-ва это освободит. антишляхетское движение в Б., также как и на Укр, имело явную анти-польскую направленность. В 1648 г. казацко-крестьянское войско разбило под Речицей хоругви Вел. княж. под командованием Воловича, под местеч-ком Горволь - отряд во главе со страж-ником Мирским. Восставшие заняли Гомель, Лоев, Брест, Бобруйск, и др. города и местечки на юге и юго-востоке Б. Жители этих городов почти не оказывали сопротивл. восставшим. Шляхта, католич. и унитарное дух-во бежали вглубь княж. На борьбу с восставшими король направил 14-тыс войско, имевшее артиллерию. Отряду Мирского удалось взять Пинск. Более 3тыс мещан, их жен и детей были убиты. Затем войска Вел. княж. взяли Брест, Старый Быхов, Слуцк. В Турове все жители, не успевшие отойти вместе с казацко-крестьянскими отрядами, были убиты. Новые бедствия на Б. обруш. в ходе войны Рос. с рп в 1654 - 1667 гг. В октябре 1653 г. Земский собор дал согласие принять Укр. под власть Рос. В 1654 г. в Б. вошло 100-тыс. войско царя Алексея Михайловича при поддержке казацких отрядов И. Золоторенко.

19. Дзяржауна-палитычны крызис у рп у другой палове 17-першай палове18стст. Беларусь у пауночнай вайне(1700-1721гг)

Першы выток палітычнага крызісу Рэчы Паспалітай — Люблінская унія — гэта пачатак канца, згубы ня толькі Вялікага Княства Літоўскага, але і Польшчы як самастойных, незалежных дзяржаваў. Другім вытокам стаў палітычны лад Рэчы Паспалітай, які падрываў асновы дзяржаўнасьці. Трэцім вытокам палітычнага крызісу зьявілася рэлігійная палітыка. Берасьцейская унія ня дала жаданых вынікаў. Чацьверты выток палітычнага крызісу — спалучэньне нацыянальнага і рэлігійнага прыгнёту з фэадальным. Хмяльніччына нанесла заўважны ўрон палітычнай моцы Рэчы Паспалітай. Пяты выток паглыбленьня палітычнага крызісу — барацьба паміж магнатамі за ўладу. У другой палове XVII стагодзьдзя ў Вялікім Княстве Літоўскім асноўнымі супернікамі былі Радзівілы, Пацы і Сапегі. У 1768 годзе сойм (пад націскам расейскіх войскаў) прыняў пастанову аб ураўнаваньні ў правах праваслаўных і пратэстантаў з католікамі.

Паўночная вайна (1700-1721 гг.) вялася кааліцыяй еўрапейскіх дзяржаў – Расіяй, Саксоніяй, Даніяй (так званы Паўночны саюз) супраць Швецыі. У ходзе вайны Расія імкнулася забяспечыць сабе выхад да Балтыйскага мора, ІІрэтэндуючы на тэрыторыі Карэліі і Інгрыі. Кароль Аўгуст II разлічваў далучыць да сваіх уладанняў Эстляндыю і Ліфляндыю і тым самым умацаваць сваё становішча ў Рэчы Паспалітай. Пад час вайны тэатрам ваенных дзеянняў становіцца тэрыторыя, якая прасціралася з поўначы на поўдзень на 600 – 650 і з захаду на ўсход на 360 – 800 вёрст і закранала частку тэрыторыі Літвы, Польшчы, Украіны і амаль усю Беларусь [2, c. 211].Ваенныя дзеянні сіламі Саксоніі распачаў Аўгуст II. У лютым 1700 г. саксонскі корпус у 10 тыс. чалавек уварваўся ў Лівонію каб знянацку захапіць Рыгу, але гэтыя разлікі не спраўдзіліся, бо армія не мела артылерыі, без якой аблога Рыгі была бесперспектыўнай.Рэч Паспалітая ў гэты час перажывала глыбокі ўнутрыпалітычны крызіс. Грамадства падзялілася на праціўнікаў і прыхільнікаў шведаў. У ВКЛ на бок шведаў перайшлі Сапегі і Патоцкія, якія разам з ворагам руйнавалі гарады і вёскі. Агінскія і Вішнявецкія шукалі падтрымкі ў рускай арміі. Тэрыторыя Беларусі часта станавілася полем баёў. Першае сутыкненне адбылося ў пачатку 1706 г. каля Гародні, дзе шведы блакіравалі і ледзь не знішчылі 60-тысячную расійскую армію фельдмаршала Г. Агільві. Асобныя шведскія атрады пераходзілі на левы бераг Нёмана і рабілі глыбокія рэйды па тылах расійскай арміі, перашкаджаючы падвозу прадуктаў харчавання да Гародні. Гарады і маёнткі прыхільнікаў Аўгуста II мэтанакіравана разбураліся і спусташаліся. Найбольш пацярпелі ўладанні канцлера ВКЛ Караля Станіслава Радзівіла і князёў Вішнявецкіх. Былі спалены Карэлічы, Нягневічы, Мір, Свержань, Клецк. Шведы разрабавалі Наваградак і канчаткова разбурылі яго замак, са Слуцка спагналі значную кантрыбуцыю. Пасля кароткіх аблог захапілі і зруйнавалі Ляхавічы і Нясвіж. У красавіку 1706 г. у бітве каля Клецка шведы разграмілі 5-тысячны расійскі атрад Няплюева [3, c. 30].У канцы сакавіка 1706 г. расійская армія пакінула Гародню і, не ўступаючы ў сутычкі са шведамі, пачала адыходзіць да Берасця, а потым па поўначы Украіны да Кіева. Каб адрэзаць шляхі адыходу Агільві, шведскі кароль з асноўнымі сіламі рушыў праз Палессе ў напрамку да Пінска. Не здолеўшы знішчыць расійскую армію, Карл XII уварваўся ў Саксонію, дзе пасля шэрага ваенных перамог прымусіў Аўгуста II падпісаць Альтранштацкі мірны дагавор у верасні 1706 г. (паблізу Лейпцыга). Аўгуст II адмовіўся ад польскай кароны на карысць Станіслава Ляшчынскага, ад саюзу з Расіяй, згадзіўся адклікаць саксонцаў з рускай арміі і выдаць Карлу XII усіх рускіх, якія знаходзіліся ў саксонскай арміі, аддаць шведам польскія крэпасці Кракаў і Тыкоцін і г.д.У 1708 г., на тэрыторыі Беларусі зноў разгарнуліся актыўныя баявыя дзеянні. Бедствы насельніцтва Беларусі падчас ваеннага ліхалецця. Чарговая вайна прынесла жыхарам беларускіх зямель велізарныя страты. Утрыманне шматтысячных армій Расіі і Швецыі цалкам забяспечвалася за кошт пабораў з мясцовага насельніцтва. Пры несвоечасовай выплаце накіроўваліся ўзброеныя атрады для “экзекуцыі” – прымусовага спагнання.