9. Аг-кк на беларускіх землях у дасавецкі перыяд.

Першыя праклады звароту айчынных заканадаўцаў да пытання зберажэння спадчыны можна знайсці яшчэ ў Статуце ВКЛ 1588 г., які прадпісваў“вольнасці і звычаі захоўваць”. Інтарэс праяўлялі царкоўныя і дзярж дзеячы. Станіслаў Аўгуст Панятоўскі перапісваўся з памешчыкамі, якія праводзілі арх работы ў сваіх маентках. Сітуацыя не вельмі змянілася з уключэннем Беларусі ў склад Расіі (ахоўнага заканадаўства не існавала). У 19 ст. праходзіла збіранне звестак пра архіт помнікі паліцыіяй, якая аднеслася да задання халатна. У Полацку паліцыя знайшла толькі адзін помнік: так званы “Домік Пятра І”. У Навагрудку па загадзе губернатара разбіралі замак для машчэння вуліц. У сувязі з будаўніцтвам Брэсцкай крэпасці быў знішчаны гістарычны цэнтр Брэста. У Любчы і Гальшанах замкі разбіраліся па рашэнні саміх гаспадароў. Імператарская археалагічная камісія (1859). Работа па зберажэнні помнікаў увогуле ажыццяўлялася адным чалавекам П.Прышчэпавым. Хаця і ѐн аказаўся не паслядоўным, менавіта з яго згоды былі знішчаны старажытныя касцѐлы ў Друі, Глыбокім. Праводзіліся і першыя рэстаўр і кансерв работы на помніках Беларусі. За ўсімі такімі работамі стаяла ІАК (Лідзе рэстаўрацыя замка, Каложская царква у Гродна, Камянецкая вежа). У пачатку ХХ ст. праграма Сталыпіна - перадаваў ахову помнікаў у рукі Міністэрства ўнутранных спраў, але так і не быў прыняты Дзярж Думай.

10. Аг-кк у бсср і ссср ад усталявання савецкай улады да 1941 г.

Фармавалася дадзеная сфера права празразвіццёўстаноў і арганізацый, закліканых вывучаць культуру і гісторыю свайго краю. У рамках краязнаўчых гурткоў і грамадскіх арганізацый. Задача перад даследчыкамі: выяўленне і ўлік манументальных помнікаў, прадметаў даўніны і мастацтва. Пасля рэвалюцыі, бальшавікі пачалі паступовае наступленне на непралетарскую кул-ру. Аб’яўленая У.Леніным “вайна палацам” прывяла да знішчэння многіх понікаў архітэктуры і мастацтва.Разбураліся цэрквы. У 1921(у выніку дзейнасці музейнай камісіі Наркомасветы) - адкрыццѐ Бел дзярж музея і яго аддзяленняў у Гомелі, Магілѐве і Віцебску, у фонд якога былі перададзены ўсі сабраныя экспанаты. 1923 г. быў зацверджаны склад навукова-экспертнай камісіі, якая павінна была выяўляць на тэрыторыі рэспублікі помнікі старажытнасці і мастацтва, ставіць іх на ўлік, стварыць сістэму аховы. 1922 г - Інстытут бел кул-ры – займаўся выяўленнем і зберажэннем немат (духоўнай) культуры, прадметаў народнай творчасці. У 1925 г. быў утвораны аддзел старажытнабеларускага мастацтва, які забяспечваў выкананне ўрадавага дэкрэту аб ахове помнікаў. Найважнейшым момантам у развіцці пасьлярэвалюцыйнай археалогіі стала ўстанова пры гэтым Інстытуце гісторыка-археалагічнай секцыі.

АГ-КК у БССР і СССР у 1944-1991 гг. ПасляВАвадносіны да помнікаў змяніліся. Асноўны акцэнт рабіўся на ўслаўленне подзвігу народа ў вайне. Большасць ахоўваемых аб’ектаў былі як раз понікамі часоў вайны. Менавіта на гэтай тэматыцы спачатку была сканцэнтравана дзейнасць Бел дабраахвотнага таварыства аховы помнікаў гіст і культ, створанага ў 1960-х. Пытанні аховы помнікаў былі перададзены ад органаў адукацыі і архітэктуры Мін культуры. Пытанні аховы і выкарыстання помнікаў ўпершыню атрымалі Канст замацаванне ў арт. 68 Канстытуцыі СССР 1977 (грамадзянін абавязан клапаціцца аб захав помнікаў). Закон СССР «Аб ахове і выкарыстанні помнікаў гісторыі і культуры" 1976 (большасць яго палажэнняў знайшла адлюстраванне ў бел заканад.). Закон размежаваў кампетэнцыю саюзных, рэспубліканскіх,

мясцовых органаў у гэтай сферы. класіфікацыю помнікаў па відах: п гіст, п археал, п архіт і горадабудаўніцтва, п маст, дакум п. Закон БССР «Аб ахове помнікаў культуры» ад 26 снежня 1969 г. – першы бел закон па ахове - (ўлік, ахова, рэстаўрацыя, выкарыстанне і прапаганда). Пасля Закона БССР «Аб ахове і выкарыстанні помнікаў гісторыі і культуры» страціў сілу названы вышэй Закон, з 1978 па лістапад 1992 г, некаторые палажэнні дзейнічалі да 1993г. Розніца складалася ў класіфікацыі помнікаў па відах: 5 відах: тыя, што былі + дакум помнікі. У 80-я нарматыўныя акты па гэтых пытаннях прымаліся перш за ўсѐ на агульнасаюзнай узроўні. Органы мясцовага самакіравання нярэдка не рэагуюць належным чынам на факты безадказнага стаўлення да выкарыстання і змесце помнікаў, не праяўляюць належнай клопату аб рамонце і добраўпарадкаванні прылеглай да іх тэрыторыі.