Зерттеу нәтижелерін жұртшылыққа жеткізу

Социологиялық зерттеу нәтижелері жабық сипатта болмаса, оларды жұртшылыққа жеткізу қажет. Сонымен бірге бұқаралық ақпарат құралдары пайдалануы мүмкін әрі тиіс.

Соңғы кездері баспа, электронды сияқты әр түрлі бұқаралық ақпарат құралдары социологиялық сұраудың нәтижелерін пайдалануға талпынады. Әдетте, БАҚ социологиялық сұрауларды дәлел келтірудің немесе иллюстрацияның белгілі бір құралы ретінде пайдаланады. Кейбір БАҚ социологиялық сұрау көмегімен өзінің рейтингін көтереді. Адамдар әдетте сұрау нәтижелерін қызығушылықпен түсіне отырып, көптеген БАҚ-дың өздері социологиялық зерттеудің жүргізілуіне тапсырыс жасайды. Мұндай тәжірибе қазақстандық бұқаралық ақпарат құралдарында бар. 90-жылдары “Гиллер институты” деген атпен белгілі қоғамдық пікірді зерттеу орталығы “Караван” газетінің құрылтайшыларымен құрылғаны белгілі. Караван газеті өзінің беттерінде осы институттың зерттеу нәтижелерін апта сайын жариялап отырды (мысал, мақала фрагментінің көшірмесі).

“Панорама” газеті құрамына кәсіби социологтар кіретін сарапшылар тобы (VІP Problem тобы) бірнеше жылдар бойы сараптамалық сұраулардың нәтижелерін жариялайтын айдарды жүргізуде (мысал, мақала фрагментінің көшірмесі).

Хабар агенттігі талдамалық бағдарламаларында, сондай-ақ жаңалықтар топтамасында “КОМКОН-2 Еуразия” зерттеу компаниясы жүргізген социологиялық зерттеудің нәтижелерін жиі пайдаланады.

2002 жылы “Казахстанская правда” республикалық апталық газеті елдің әлеуметтік-экономикалық, қоғамдық-саяси өмірінің ең өзекті мәселелері, сыртқы саясат мәселелері және т.б. бойынша сараптамалық сұраулар өткізу “Социоөлшеу” жөніндегі жобасының бастамасы болды. Бұл жобаны “Казахстанская правда” газетінің саясат бөлімі “ЦЕССИ-Қазақстан” салыстырмалы әлеуметтік зерттеулер институтымен бірлесе жүзеге асырады.

Жоғарыда аталған жағдайлардың барлығында социологиялық зерттеулердің нәтижелері туралы есептердің өзі олардың тапсырыс берушілері болған басылымдар материалдары түрінде болады.

Сонымен бірге, өткізілген социологиялық зерттеу туралы есепте баяндалған нәтижелер БАҚ-тағы тиісті басылымдар арқасында қалың жұртшылыққа жеткізілетіні жөнінде мысалдар көп (мысал, мақала көшірмесі).

Осымен қатар, барлық белгілі социологиялық компаниялар өз зерттеулерінің нәтижелерін (тапсырыс берушінің келісілуімен) өз сайттарында жариялайды, бұл ақпаратты олар әрдайым жаңартып отырады. Социологиялық зерттеу нәтижелері берілген социологиялық орталықтар шығаратын электрондық жаршылар да бар. Қазақстанда осы бірегей тәжірибе социологиялық және маркетингтік қызмет көрсету нарығында белгілі “БРИФ” Агенттігімен енгізілген. Көптеген мемлекеттік және мемлекеттік емес ұйымдар “Караван” жаршысын алады (мысал, мақала көшірмесі).

Мазмұны

КІРІСПЕ 5

І бөлім. СОЦИОЛОГИЯНЫҢ ҰҒЫМДЫҚ АППАРАТЫ 9

1-тарау. СОЦИОЛОГИЯ ҒЫЛЫМЫ 9

Социологияның объектісі мен пәні 9

Социологиялық білімнің құрылымы 14

Социологияның функциялары 17

2-тарау. СОЦИОЛОГИЯ ҒЫЛЫМЫНЫҢ НЕГІЗГІ КАТЕГОРИЯЛАРЫ МЕН ҰҒЫМДАРЫ 21

Социологияның категориялары мен ұғымдарын жіктеу 21

Қоғам жүйе ретінде 22

Әлеуметтік іс-әрекеттер, өзара іс-қимылдар 25

және қарым-қатынастар 25

Қоғам құрылымындағы тұлға 28

Әлеуметтік мәртебелер және рөлдер 31

Әлеуметтік стратификация 34

Әлеуметтік топтар 40

Әлеуметтік институт 43

Әлеуметтік ұйымдар 48

3-ТАРАУ. ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ СОЦИОЛОГИЯ ҒЫЛЫМЫ 54

Қазақстанда социологиялық көзқарастардың 54

қалыптасу негіздері 54

Қазақстанда социология ғылымының қалыптасуы 61

(ретроспективті шолу) 61

Қазақстанда қазіргі заманғы социология ғылымы 63

дамуының негізгі бағыттары 63

ІІ бөлім. СОЦИОЛОГИЯ ҒЫЛЫМЫНЫҢ ҚАЛЫПТАСУЫ ЖӘНЕ ДАМУЫ 78

1-тарау. КЛАССИКАЛЫҚ ӘЛЕУМЕТТІК ТЕОРИЯ ПРОТОСОЦИОЛОГИЯ РЕТІНДЕ 78

Әлеуметтік білім эволюциясы 78

Социологиялық ойдың дамуын кезеңге бөлу 78

Ежелгі Шығыс пен Ежелгі Греция мемлекеттеріндегі 81

әлеуметтік ілімдер 81

Ежелгі Қытайдағы әлеуметтік ілімдер 81

Орта ғасырлардағы әлеуметтік таным 88

Жаңа дәуірдің социологиялық ойлары 93

Ағылшын ағартушылығы 95

Француз ағартушылығы 97

Неміс ағартушылығы 104

Қорытынды 106

2-тарау. КЛАССИКАЛЫҚ СОЦИОЛОГИЯ ТАРИХЫ: 109

ИДЕЯЛАРЫ, ТЕОРИЯЛАРЫ ЖӘНЕ ӨКІЛДЕРІ 109

Огюст Конт 109

Джон Стюарт Милль 117

Карл Маркс 119

Герберт Спенсер 124

Вильфредо Парето 130

Фердинанд Теннис 138

Эмиль Дюркгейм 141

Гаэтано Моска 150

Георг Зиммель 154

Макс Вебер 159

3-тарау. ҚАЗІРГІ ЗАМАН СОЦИОЛОГИЯСЫНЫҢ ТЕОРИЯЛАРЫ МЕН ТҰЖЫРЫМДАМАЛАРЫ 168

Жаһанданудың қазіргі теориялары 168

Рональд Робертсонның мәдени центристік теориясы 170

Энтони Гидденстің жаһандану теориясы 170

Эммануил Валлерстайнның әлем-жүйе теориясы 171

Мануэль Кастельс: ақпараттық экономика 173

және жаһандану процесі 173

“Қайраткер - құрылым” теориялары қазіргі қоғамды зерттеудің құралы ретінде 177

Маргарет Арчердің морфогенез теориясы 177

Энтони Гидденстің құрылымдық теориясы 180

Қызмет және құрылым: Джеффри Александердің жаңа функционализмі 181

Жаңа институционализм теориясы 182

Нил Флигстайнның жаңа институционализм теориясының сараптамасы 182

ІІІ бөлім. ОРТА ДЕҢГЕЙ ТЕОРИЯСЫ 187

1-тарау. ЭКОНОМИКАЛЫҚ СОЦИОЛОГИЯ 190

Экономикалық социология пәні 190

Экономикалық социологияның тарихи дамуы 192

Экономикалық социологияның негізгі категориялары 194

Нарық социологиясы 198

Кәсіпкерлік социологиясы 201

Шаруашылық ұйым социологиясы 204

Еңбек нарығы және жұмыспен қамту порблемасының 206

социологиясы 206

2-тарау. САЯСИ СОЦИОЛОГИЯ 214

Саяси социологияның пайда болуы мен дамуы 215

Саясаттану және саяси-әлеуметтік пікір алысулардың айырмашылығы 216

Саяси социологияның зерттеу объектісі мен пәні 217

Саяси социологияның субъектісін түсіну 217

Саяси социологияның әдістері және заңдылықтары 217

Институттар - саяси социологияның орталық 218

категориясы ретінде 218

Билікке түсінік беру 219

Саяси социологиядағы мемлекет категориясы 222

Азаматтық қоғам және оның институттары 223

Саяси социологияны анықтаудағы тұлғаның орны 226

Саяси жетекшілік 227

Қоғамдық пікірдің саяси социологиясы 228

3-тарау. ҒЫЛЫМ, БІЛІМ ЖӘНЕ МӘДЕНИЕТ СОЦИОЛОГИЯСЫ 233

Ғылым социологиясы 233

Білім беру социологиясы 237

Мәдениет социологиясы 240

4-тарау. ДІН СОЦИОЛОГИЯСЫ 245

Дін социологиясының қалыптасуы мен дамуы 245

Дін және қоғам. Діннің әлеуметтік функциялары 248

Діни ұйымдар мен діни индивид типологиясы 254

5-тарау. ЭТНОСОЦИОЛОГИЯ 258

Этникалылықтың теориялық мәселелері 258

Этносаралық қатынастар 266

Қазақстандағы этносаралық қатынастарды 269

социологиялық зерттеу 269

Этносоциологиялық зерттеу методологиясы 271

6-тарау. ЖАНЖАЛДАР СОЦИОЛОГИЯСЫ 282

Әлеуметтік жанжал табиғаты 282

Жанжалды жіктеу 286

Саяси жанжалдың өзіне тән ерекшелігі 287

Жанжалдар динамикасы және оларды реттеу әдістері 288

Жанжал қоғам мен тұлғаның әлеуметтік әрекеттесуінің 290

түрі ретінде 290

ІV бөлім. СОЦИОЛОГИЯЛЫҚ ЗЕРТТЕУДІҢ МЕТОДОЛОГИЯСЫ 296

МЕН ӘДІСТЕРІ 296

1-тарау. СОЦИОЛОГИЯЛЫҚ ЗЕРТТЕУДІҢ 296

МЕТОДОЛОГИЯСЫ МЕН ЛОГИКАСЫ 296

Ғылыми және социологиялық зерттеудің методологиясы 296

мен логикасы 296

Социологиялық зерттеудің кезеңдері 301

Социологиялық зерттеудің бағдарламасы 301

Социологиялық зерттеудің іріктеуін құрау. 305

Іріктеу жиынтығы 305

Сипатты есептеу 305

Квоталық және кездейсоқ зерттеу әдістері 306

Іріктеу жиынтығы элементтерінің құрылымы 306

2-тарау. СОЦИОЛОГИЯЛЫҚ ЗЕРТТЕУЛЕРДІҢ ТҮРЛЕРІ, БАҒЫТТАРЫ МЕН ӘДІСТЕРІ 311

Социологиялық зерттеулерді жіктеу 311

Сандық және сапалық әдістер: бәсекелестік пен серіктестік 315

Формализмге негізделген сұрау 318

Формализмге негізделмеген сұхбат 322

Фокус-топ 323

Бақылау 324

Социологиялық және маркетингтік ақпарат жинаудың 325

халықаралық ережелері 325

3-тарау. ЗЕРТТЕУДІҢ ҚҰРАЛДАРЫН ҚҰРАСТЫРУ 327

Формализмге негізделген сұрақнама 327

Фокус-топтың гайды 331

22.Ядов В.А. Стратегия социологического исследования. - М., 1998 332

4-ТАРАУ. СОЦИОЛОГИЯЛЫҚ МӘЛІМЕТТЕРМЕН ЖҰМЫС ІСТЕУГЕ АРНАЛҒАН БАҒДАРЛАМАЛЫҚ ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ 333

10.0.5. нұсқасындағы SPSS статистикалық мәліметтер 333

жинаудың, талдаудың көпфункционалдық кешені 333

Frequencies 335

OK 335

Cancel 335

Help 335

Untitled – SPSS Data Editor 335

5-тарау. СОЦИОЛОГИЯЛЫҚ ЗЕРТТЕУДІҢ МӘЛІМЕТТЕРІН ТАЛДАУ 340

Мәліметтерді талдау кезеңдері 340

Зерттеу нәтижелерін ұсыну 343

Зерттеу нәтижелерін жұртшылыққа жеткізу 344

1 Кестеде ҚР ЖАК бекiткен барлық докторлық диссертациялар келтiрiлген.

2 Диссертация қазақ тiлiнде қорғалған.

3Кiтаптың IV бөлiмiн қараңыз — “Социологиялыє зерттеудiң әдiстемесi мен әдiстерi”

348