14 Сабақ

СОӨЖ тапсырмалары

ОН БЕСІНШІ САБАҚ (1-сағат)

Лексикалық тақырып: Ұлттық мәдениет

Грамматикалық тақырып: Қос сөз және біріккен сөздер

Сөздік

дамыған – развитый

өңір – край

бұған куә – свидетельство тому

қорған – курган

әсем безендірілді – красочно оформлен

ортағасырлық қалалар – средневековые города

ықпал – влияние

мекендеген – обитавшие

өнер туындысы – произведение искусства

кесене – мавзолей

көне замандардан басталады – начинается с древних эпох

қолданбалы өнер – прикладное искусство

әр түкпірінде – в разных уголках

айрықша – особенно

қазіргі заманға сай – современный

деңгей – уровень

Қос сөз және біріккен сөздер

Біріккен сөздер (слитные слова)– это один из видов сложных слов, состоящих из сочетания двух корней, являющихся названием нового предмета или явления:алғысөз – предисловие, баспасөз – пресса, төлқұжат – паспорт, жанармай – топливо, күнтізбе – календарь, сенімхат – доверенность, қолхат – расписка, тілашар – разговорник.

Қос сөздер (парные слова)– образуются путем двукратного повторения одинаковых, близких по значению слов или начального слога корневых слов и делятся на два вида:

1. Қайталама қос сөздер (парно-повторные):қайта-қайта (снова и снова ), әрең-әрең (еле-еле); өзімен-өзі (сам по себе), бетпе-бет (лицом к лицу);бару-бармау (пойти, не пойти).

2. Қосарлама қос сөздер (собственно-парные слова):әке-шеше (родители, букв: отец и мать,), көрші-қолаң (соседи), бала-шаға (домочадцы), келін-кепшік (снохи, невесты).

Лексика-грамматикалық тапсырмалар

1-тапсырма. Тірек сөздер мен сөз тіркестерін есте сақтаңыз.

Мәдениет, көне қалалар, археологиялық қазбалар, кесене, саз өнері, қолданбалы өнер, жаңа деңгей.

2-тапсырма.Төменде берілген сөздер мен сөз тіркестері арқылы сөйлем құрыңыз.

Мәдениет, ұлттық сана, өркениет, ғылым, білім, әдебиет, сәулет, дәстүр, мүсін, тарихи кешендер, сәулет мәдениеті.

3-тапсырма. Сөз тіркестерін жасаңыз.

Мәдениет Мәдени

4-тапсырма. Біріккен сөздер мен қос сөздерді екі бағанға бөліп жазыңыз.

Әке-шеше, күнбағыс, күнтізбе, бала-шаға, түйеқұс, темірқазық, әп-әдемі, қозықұйрық, қайта-қайта, сарыала, итмұрын, бүгін, биыл, оқта-текте

5-тапсырма. «Мәдениет», «Мәдени», «Мәдениетті» сөздерінің бір- бірінен айырмашылығын түсіндіріп,олармен сөйлем құрыңыз.

6-тапсырма. Төмендегі сұрақтарға жауап жазыңыз.

1. Мәдениетті адам қандай болу керек деп ойлайсыз?

2. Мәдениетті адамның бойында қандай қасиеттер болу керек?

­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­

7-тапсырма. Мәтіннен есім сөздерді тауып, олардың сөйлемдегі қызметін айтыңыз.

8-тапсырма. Сөзжұмбақты шешіңіз.

М

Ә

Д

Е

Н

И

Е

Т

1. Ата-бабадан қалған зат

2. Сөз өнері

3. Сауда орны

4. Тәуелсіздік сөзінің синонимі

5. Францияда өткен жарыс

6. Әнші, әртіс

7. Дербес сөзінің синонимі

8. Мәдениет орны.