2.1.5. Өлеңнің мазмұнын біліп, жаттап алыңыз.

Анам маған: - Үлкенді сыйла, - деген,

Сол сөз маған ізгілік құйған ерен.

Үлкендерден ауысқан кішілікті,

Үлкендердің өзіне сыйға берем.

Атамнан қалған мұра – ізеттілік,

Арымды соған қойған күзеттіріп.

Адалдық – менің сәби Айбарым ғой,

Маңдайынан жүргені жүз өптіріп.

Мұқағали Мақатаев

2.1.6. Сұраққа жауап жазыңыз. «Сый, құрмет, ізеттілік» дегенді қалай түсінесіз?

2.1.7. Берілген фразеологиялық тіркестерді ұғып алыңыз.

Сөзін жерге тастамау – айтқанды тыңдау, талапты орындау.

Сөзінің жаны бар – айтқан сөзі шындық.

Сөзі түйеден түскендей – дөрекі сөйлейтін адам.

2.1.8. Мәтінді оқып, мағынасын ұғып алыңыз.

Отбасын әлеуметтік қорғау

Әлеуметтік қорғау дегеніміз – адамдарға қолайсыз жағдай туғанда (қартаю, денсаулығының кемуі, асыраушысынан айырылу, жұмыссыздық т.б.), олардың өмір сүруіне қажетті жағдай жасайтын жүйе.

Халықаралық тәжірибені талдай келе, әлеуметтік қорғаудың басты элементтері болып саналатын:

1) мемлекеттік жәрдемақы;

2) міндетті әлеуметтік сақтандыру;

3) жинақтаушы зейнетақы қоры;

4) әлеуметтік жәрдем.

Қазақстанда нарықтық экономика кезеңі аяқталып келеді. Экономикалық қатынастардағы өзгерістер әлеуметтік қорғаудың неғұрлым қолайлы жүйесін талап

етеді.

2.1.9. Төменде берілген сөздермен және сөз тіркестерімен сөйлемдер құраңыз.

Қорғау, асыраушысыз, жұмыссыздық, өмір сүру, жәрдемақы, сақтандыру, зейнетақы, нарықтық экономика.

2.1.10. Сұрақтарға жауап беріңіз.

1. Менің анам 58 жасынан бері зейнетақы алады, ал сіздің анаңыз ше?

2. Біздің қаламызда жұмыссыздық көбейіп келеді, ал сіздерде ше?

3. Қалада өмір сүру қымбат, ал ауылда қалай?

4. Асыраушысынан айырылған отбасына мемлекет жағдай жасай ма?

2.1.11. Газеттерден қала немесе ауыл тұрғындарының әлеуметтік жағдайы жайлы материал тауып, талқылаңыз.

2.1.12. «Әлеуметтік» деген сөзбен жасалған тіркестерге назар аударыңыз, олармен сөйлемдер құраңыз.

Әлеуметтік жағдай Әлеуметтік теңсіздік

Әлеуметтік қорғау Әлеуметтік мәселе

Әлеуметтік сақтандыру Әлеуметтік жәрдем

Әлеуметтік топ Әлеуметтік орта

2.1.13.Мәтінді оқып, мазмұнын ұғып алыңыз.

Жаңа дәстүр, жаңа салт

Неке-отбасылық қатынастар «Неке және отбасы туралы» Заңмен реттеледі. Оның ұстанымдары мыналар:

• әйел мен еркектің неке одағының еркін болуы;

• жұбайлардың отбасындағы құқығының тең болуы;

• отбасының әрекетіне басқа адамның араласпауы;

• отбасыішілік мәселелерді өзара келісім нәтижесінде шешу;

• отбасындағы бала тәрбиесінің басымдығы, оларды дамыту және оларға жағдай жасау.

Некелесу – жастардың өздері шешетін аса жауапты мәселе. Олар бірін-бірі жете білісіп, түсінісудің нәтижесінде бас қосуға шешім қабылдайды. Ата-аналарымен ақылдасады. Бұл дұрыс та. Өйткені өмір тәжірибесі аз жастардың некелесу мәселесінің бүге-шігесін объективті түрде анықтау әрқашан дұрыс нәтиже береді.

Сол сияқты құда түсу, қыз ұзату және үйлену тойларының жаңа түрлері бар. Жаңа мазмұнды жар-жар болсын, беташар болсын, негізінен, жастардың еңбектегі табыстарын, олардың жағымды қасиеттерін мадақтауға арналады.

Х. Арғынбаев.