Қазақ тілі

4-тапсырма. Берілген жалғаулықтарды түрлеріне қарай ажыратыңыз

Дегенмен, әрі, да, немесе, де, әйткенде, та, мен, алайда, әйткенмен, сонда да, я, не, болмаса, біресе, сөйтсе де, әлде, және, өйткені, бен,себебі, неге десең, әйтпегенде, бірақ, ал, әйтсе де, егер, егер де, онда сөйткенмен, те, онда да.

5-тапсырма. «Мемлекетіміздің тілі» мәтініндегі сөйлемдерді «себебі, өйткені, бірақ, сондықтан, яғни» жалғаулықтарын қою арқылы сөйлем құраңыз.

6-тапсырма. Төмендегі берілген қанатты сөздерді естеріңізде сақтаңыз.

Тіл өнері – дертпен тең.

Абай

Тіл – адамның адамдық қасиетінің зоры.

А.Байтұрсынұлы

Тіл – адам жанының тілмашы.

М.Жұмабаев

Өз тілін өзі білмеген ел – ел болмайды.

Х. Досмұхамедұлы

Тіл қаруы – сөз, сөз қаруы – ой.

Ғ.Мұстафин

Өз тілін сезбеген бала – ана сүтін татпаған жетіммен тең.

Б.Момышұлы

Ұлтты күшейтудің бірінші тетігі – тіл.

Н.Назарбаев

7-тапсырма. Мәндес сөздерді сәйкестендіріңіз.

1. Болмыс халық

2. Абырой өркендеу

3. Өйткені бітім

4. Ұлт себебі

5. Мұрат сапар

6. Қазына мәртебе

7. Даму байлық

8. Жол ақиқат

Он үшінші сабақ (3-сағат)

1-тапсырма. Мәтінді оқып, мазмұндаңыз.

Ұлттық тіл

Қазақ тілі –қазақ халқының ұлттық тілі. Халқымыздың өткен тарихы, әдет ғұрыптары, салт-дәстүрлері бізге тіл арқылы жетіп, ұрпақтан- ұрпаққа тарайды. Қазақ тілі түркі тілдерінің қыпшақ тобына жатады. Ұлттық тіліміздің негізі – көне түркі тілі болып табылады.

Қазақ тілінің жеке ұлттық тіл ретінде қалыптасуы ХҮ ғасырдан жеке мемлекет болып шығуынан басталады.Одан бергі уақытта ұлттық тіл ретінде бірнеше даму кезеңдерден өтті. Ұлттық тіліміздің дамуына билер, шешендер, ақын-жыраулар шығармалары әсер етті. ХХ ғасырда ғылым мен техниканың дамуы – тілімізді жаңа атаулармен байыта түсті.

Қазақ тілі 1989 жылы мемлекеттік мәртебе алды. Ол енді толық мағынасында республикада білім, техниканы үйрену тілі, мәдениет пен ғылымды дамыту тілі болып отыр. Қазақ тілін өркендетудің мемлекеттік бағдарламасы жасалған. Біздің елімізде қазақ тілін оқып-үйрену, білу – Қазақстан Республикасының әрбір азаматының борышы.

1-тапсырма. Төмендегі сөздер мен сөз тіркестерінің қазақша баламасын табыңыз.

Из поколения в поколение –

средство общения -

основа -

древний -

наше культурное наследие -

отдельный-

с тех времен -

стадии развития -

в полном смысле –

2-тапсырма. Екі қатарды сәйкестендіріңіз.

1. Піл көтермегенді зәр де тамады.

2. Өнер алды ой түпсіз

3. Тілден бал да тамады көңіл қатты

4. Тіл буынсыз тіл көтереді

5. Тіл тәтті тіл мыңды жайратар

6. Өткір тіл -дарын тіл ғұмырлық

7. Қылыш бірді жайратар қызыл тіл

8. Сөз бір күндік ұзын тіл –жауың

3-тапсырма. Берілген сөйлемдерге «ал, ендеше, немесе, және, әрі, себебі» жалғаулықтарын қойып, сөйлем құрастырыңыз.

Қазақ тілі –қазақ халқының ұлттық тілі. Халқымыздың өткен тарихы, әдет ғұрыптары, салт-дәстүрлері бізге тіл арқылы жетіп, ұрпақтан- ұрпаққа тарайды. Қазақ тілі түркі тілдерінің қыпшақ тобына жатады. Ұлттық тіліміздің негізі – көне түркі тілі болып табылады.

Қазақ тілінің жеке ұлттық тіл ретінде қалыптасуы ХҮ ғасырдан жеке мемлекет болып шығуынан басталады.Одан бергі уақытта ұлттық тіл ретінде бірнеше даму кезеңдерден өтті. Ұлттық тіліміздің дамуына билер, шешендер, ақын-жыраулар шығармалары әсер етті. ХХ ғасырда ғылым мен техниканың дамуы – тілімізді жаңа атаулармен байыта түсті.

4-тапсырма. Мақал мәтелдерді аяқтап жазыңыз.

Шешеннің тілі ...

Басқа пәле тілден ...

Өнер алды ... ...

Тіл қылыштан ...

Тілде тиек жоқ, ... ... ...