Пішіні және жоғары бетіндегі құрылғы қозғалысы бойынша дәнді сұрыптау

Фракциядағы дән қосылысын ауыру негізінде қосылыстардың тию үлкендігінде бөлгіш бетке тиюімен анықталады. Үйкелу коэффициентінің әртүрлілігін араласпа ғана емес, сонымен қоса толық құнды емес дән мәдениеті де бөлінеді.

Толық құнды дән фракцияларын сепарирлеуге болады, бірақ та оны пішіні бойынша бөлу қажет.

Сепарирлеуде болады қозғалмалы және қозғалмайтын иілу бетінде жүзеге асады, ал әртүрлі фракционды қасиеттегі материалдан жасалады. Ең қарапайым жұмысшы орган болып винтті сырғанақ, ол домалақ және тегіс, доғалша дәндіөсіру үшін пайдаланылады. Винтті иілу жазықтықта виканың тұқымдары үлкен жылдамдығы және инерциясына ие болады. Тұқымдар бір-бірінің арасында араласпа ағыны пайда болады, ол ағындар жабындар арқасында іліп алып, оны әртүрлі қабылдау құрылғыларына жібереді.

Көптеген араласпа өсімдігінің тұқымы негізгі мәдениеттегі тұқымы фракционнды қасиетпен өзгешеленеді. Осындай араласпалар фракционды сепараторларда өзгешеленеді.

Матаны иілу сырғанау бұрышы былай алады, ал жұмсақ тұқымның үйкелу бұрышы өте жоғары болуы , ал қатты дән үйкелу бұрышы төмен болу керек. Осы себептен тегіс емес тұқым матаның жоғарысын, ал тегістері сырғанайды немесе төменге құлайды.

Матаны тұқымды тазалау горкасы ОСГ-0,2А 2-суретте көрсетілген. Тазартылатын дән жіңішке қабатпен төменгі екі полотенге құлайды.

Оның жұмысшы беті мақталы қағазды матадан жасалады, ол кленкаға жабыстырылады, ол тегіс емес араласпа өсімдігін ұстап алып, жоғары қарай алып кетеді. Негізгі мәдениеттегі тұқымдар тағы да төменге сырғанап, горканың иілу көмегімен полотноға көлденң қарай қозғалып және одан қарама қарсы жақта төгіледі.

Горка өте жақсы жұмыс істейді, егерде полотноның үстінде өте жұқа дән түссе, ол өте үлкен емес өнімділігін білдіреді. Дән қосылысын эффективтілігін бөліну үшін көп секциялы горкалар қолданылады, олар орналасады. Ол секциялар бірінен кейін бірі және параллельді жұмыс істейді. Бірінші жағдайда тазартудың сапасы жақсарады, екіншісінде өнімділігі жоғарылайды.

Электормагнитті құрылғыларда дәнді сепарирлеу.

Клювер, люцерна, лень сияқты тұқымдарда ауалы- торлы және тренерлі құрылғыларда зиянды арамшөптерден: повилика, плевея, васлек сырғымалы горчак, жолкескен, смолевкадан айыру өте қиын. Осы тұқымдарды магниттеу әдісімен электромагнитті дәнтазалау машинасында өңдейді.

Тұқым араласпаларын өте көп көлемде емес магнитті ұнтақта алдын- ала өңдейді, олар тегіс емес бетіне араласпаларға жақсы жабысады және тегіс мәдениетті өсімдік бетіне жабыспайды. Тұқым дайындалған араласпаларын айналмалы электромагнитті машина барабанының бетіне түседі, ол магнитті ұнтағы бар тұқымдарды таритады және жол бөлігін ұстайды. Осы себептен барабан беті бірінші сырғиды және машинадан негізгі мәдениеттегі толыққұнды тұқым түседі, сосын зақымданған салааралық фракциялары және азғана негізгі мәдениеттегі өңделген дән, жартылай зиянды өсімдік тұқымдары машинадан шығарылады. Салааралық фракцияларды мүмкіндігі бойынша қайтадан өңдейді.

Қолданылатын магнитті ұнтақ араласпаларда тұрады, онда 80% темірдің тотығы және 20% бардан құралады. Тұқым массасы ұнтақ шығымына қарағанда 1-2,5%. Араласпа арасында арамшөп қосындысы бар өсімдік тұқымдары болса, онда магнитті ұнтақ нашар жабысады, сондықтан қосылыстарды алдын- ала ылғалдандырып, сосын ұнтақпен араластырады. 3-суретке қараңыз.

Электросепарирование. Дәндік араласпалардың үлкен әртүрлі қослыстары физика механикалық қасиеті (өлшемі, тығыздығы, ылғалдылығы) әртүрлі электрлі энергиясы өтеді, алынған заряд үлкендігін, диэлектрлі қасиетінің өзгешелігіне бейімделеді. Осы өзгешеліктер электрлі қасиеті бойынша сепарациялауды жүзеге асырады.

Электросепарациялау үрдісінің мақсаты мынаған негізделеді, ол электросепаратор туғызатын электрлі аймақ әсерінен болады, араласпа қосылысындағы әртүрлі үлкендіктегі заряд туғызады және әртүрлі күшпен жұмысшы бетінде ұстап тұрады. Электросепаратордың жұмысшы органы ретінде айналмалы барабан қолданылады. Барабан бетіндегі бөлшектердің бөлінуі барабанмен бірінші тию орнының әртүрлі жоғалуы болады, осы себептен әртурлі электрлі қасиеттегі фракциялар бөлінеді.

Осы бағыттағы зерттеулер көрсетті, осы кезекте егуге дайындалған тұқымдық фракциялар электросепараттандырылуы нәтижесінде толыққұнды тұқымдық биологиялық қасиеттілігі шығарылады. Осы себепте, осы әдіс арқылы тұқымдық материалдың сұрыптау сапасы жоғарылайды.

СД-1 (кг/сағ). Бір барабанды диэлектрлі тұқым сепаратор өнімділігі 150 кг/сағ, ол кішкентай партиядағы тұқымдық көкөністік, жемдік шөптерді және басқада мәдениетті электрофизикалық қасиеті бойынша сұрыптауға раналған. Ол егілу сапасына байланысты: аудан энергиясы лабораториялық және егістік шығымдылығы, өсу күші, тығыздығы, 1000 дәннің массасы және т.б жатады. Тұқымдық масса 30% ылғалдылықпен тиелу құрылғысындағы бункерге түседі, сосын жіңішке қабатпен барабанның жіңішке бетіне ұзына бойына жайылуы тиі. Тұқымдық массаны бөлу бір негіздегі емес элекртлі желіде жүзеге асады. Тұқымның диэлектрлі қасиеті негізінде сепараторлау урдісінде үш фракция алынады. Жұмысшы органдағы жүктелуді реттеу фракциядан бөлінетін тұқым санымен жүзеге асады.

СД-2 үшюарабанды тұқымдық диэлектрлі сепаратор өнімділігі 500 кг/сағ, ол үлкен мәдениеттегі тұқымды сұрыптау негізінде жұмысты механикаландыруға арналған. Онда бірінен кейін бірі орналасқан үш барабаны болады, ол бірінен соң бірі жұмыс істейді. Белгіленген бірінші барабандағы негізгі толыққұнды тұқым массасы бірінші екігші, сосын үшінші барабанға түседі, онда қосымша толыққұнды емес тұқым мен қоқымдар фракциялары шығарылады. Барабанның әр жұмысы жұмысшы органдағыжүктелу өзгерісімен реттеледі. Сепаратор үнемді, оның қуаттылығы 1,5кВт. Жұмысшы барабан диаметрі 400мин, айналу жиілігі 32 айн/мин.