12 «Радуга» тұрғын үй кешенің пайдалану

Тұрғын үй кешенінің тораптарын пайдалану нәтижесі келесі: қызмет көрсеті және өндеуші зауыттың техникалық паспорттарында номиналды параметрлерді қадағалауға ұсыныстар күнделікті бақылау. Егер электрлік тораптың құрылымдық бөлігі сол жерде орындалса, онда қаланы электрмен жобалаған кездегі есептік көрсеткіштерін және техникалық берілгендерін міндетті түрде ескеру керек.

Қызмет көрсету кезінде, оперативті сөндіріп‑қосу және жабдықтардың жұмыс параметрлерін бақылауынан басқа, оларға ағымдық пайдалану жұмыстары да жүргізілуі керек. Оларға жататын жұмыстар: дәлізді және қызметтік бөлмелерді жинау, тұрақты бөгетке дейінгі жабық тарату құрылғысы (ЖТҚ) іштерін, басқару қалқандары іштерін, оның ішінде релелік, өлшеу және басқа да аппаратура панельдерін жинау.

Оперативті‑жұмысшы персоналы бар болғанда, олардың қызмет көрсеті жұмыстарына ағымдық пайдалану тәртібі бойынша келесі жұмыстар жатады: магнитті қосқыштарды, іске қосу кнопкаларын, АВМ, рубильниктерді, реостаттарды, контактілер мен қалқан сыртында орналасқан жағдайдағы іске қосу аппаратураларын жөндеу; жеке электрқабылдағыштарын, басқару блоктарын, сақтандырғыытарды ауыстыру, жарықтандыру сымдарын жөндеу және бір жақты қоректенуі бар электрқондырғыларындағы жөндеу жұмыстар. Бірақ, жоғарыда айтылған бойынша жөндеу жұмыстарына электржабдықтардың жоспарлы ескертілген жөндеу графиктерін құрастыру керек. Жүргізілетін жұмыс көлемі мен периодтылығының негізі ретінде пайдалануға жасалынған өндеуші зауыттың шығарған паспорттары алынады. Сондықтан бұндай жұмыстарды жиі атқаруға тыйым салынады. Жиі атқаруға рұқат беріледі, егер оның іске қосылу жиілігінің жүктемесіне байланысты, процесстегі саймандардың тез тозуына әсер ететін қоршаған орта және басқа да факторлардың әсеріне байланысты болса.

Алдын ала жоспарлы жөндеу (ААЖЖ) жүйесі өзара байланысқан ережелер мен нормалардың жиынтығы. Ол элкетржабдықтардың алғашқы сапасын ұстап және сақтап тұратын, жұмыстың тоқтамауын қамтамасыз ететін, пайдаланудың берілген жағдайлары үшін электржабдықтарын жөндеу және техникалық қызмет көрсету бойынша жұмыстарды өткізудің тәртіптері мен ұйымдастырушылығын анықтайды.

ААЖЖ – электржабдықтарды жөндеу, техникалық қызмет көрсету және дайындықты жоспарлауды келесі негіздерде жүзеге асырады: 1) структур жұмысшы цикл, жөндеу жқмыстарының құрамы, электржабдықтардың құрылымдық ерекшеліктері мен оның пайдалану шарттары арқылы еңбек көлемділігі мен жөндеудің ұзақтылығы нормалары; 2) пайдалану және жөндеу персоналы ішінен жауапты адамдарға электржабдықтарды бекіту, олар жабдықтың тоқтамау жұмыс істеуіне және техникалық жағдайына жауапты болады; 3) пайдалану персоналы техникалық пайдаланудың және қауіпсіз қызмет көрсету ережелерін қатаң түрде сақтау керек; 4) техникалық қызмет көрстеу және жөндеу жұмыстарын атқаруға қажетті сөндірулер мен электржабдықтарды дайындау бекітілген кестеге сәйкес жүргізілуі керек; 5) техникалық пайдалану және жөндеу кезінде анықталған электржабдықтардың ақаулары туралы ақпаратты уақытылы және дұрыс жеткізіп отыру.

ААЖЖ кестесі бойынша келесі жұмыс түрлері қарастырылады: а) техникалық қызмет көрсету (ТҚК); б) жоспарлы жөндеу; в) ағымдық жөндеу (АЖ), и қазу жұмыстары (ҚЖ).

Техникалық қызмет көрсету – электржабдықтардың және тораптардың жұмыс қабілеттілігін немесе дұрыстығын ұстап тұру үшін атқарылатын жұмыс жиынтығы .

Электржабдықтардың және тораптардың техникалық қызмет көрсету қарастырады:

- барлауларды өткізу;

- олардың дұрыстығын тұрақты қадағалау;

- жұмыстың режимдерін бақылау;

- келесі жоспарлы жөндеуге қалдыруға болмайтын ақауларды тауып алу және жою;

- реттеу, тазарту, үрлеу және майлау.

Техникалық қызмет көрсету кезінде, жоғарыда айтылған жұмыстардан басқа, дефектерді табу үшін және соған байланысты жөндеу жұмыстарын ұйымдастыруға байланысты электржабдықтың жарым жартылай ашылуы жүргізіледі.

Жөндеу – электр тораптардың және электржабдықтардың жұмыс қабілеттіліктерін немесе дұрыстығын қайта қалпына келтіруге және ұстап тұруға арналған жұмыс жиынтығы.

Нормалық құжатта қарастырылған және жоспарлы түрде орындалатын жөндеу, жоспарлы жөндеу деп аталады.

Ағымдық жөндеу пайдалану үдерісі кезіндегі жасалынатын жөндеу. Ол электржабдықтардың және электр тораптардың жұмыс қабілеттілігін қамтамасыз етеді, яғни жеке бөліктерді қайта қалпына келтіру және айырбастау, сонымен қатар оларды реттеу.

Күрделі жөндеу – электржабдықтардың қорларын қайта қалпына келтіруге жақын немесе толық қалпына келетін дұрыстығын келтіру мақсатында немесе оларды айырбастау және оларды реттеу жұмыстарын қамтамасыз етеді.

Жоспарлы емес жөндеу – орындалу нормалық құжатта қарастырылған, бірақ жоспарлы емес түрде орындалатын жөндеу.

Қайта қалпына келтіретін жөндеу – сұрапыл апат және басқа да себептерге байланысты зақымдалған электржабдықтарын жөндеу.

Жөндеу нормативтері – жөндеу циклы және оның ұзақтылығы: периодтылығы, еңбеккөлемдігі және техникалық қызмет көрсету ұзақтылығы.

Жөндеу циклы – электржабдықтарды пайдаланудың ең аз қайталанатын периоды, сол уақытта белгілі реттілік бойынша орнатылған техникалық қызмет көрсетудің және нормативтік құжатта қарастырылған жөндеудің түрлері жүзеге асырылады.

Жұмыс циклының құрылымы – орнатылған техникалық қызмет көрсету түрлерінің және барлық жұмыс циклы кезіндегі жөндеулердің алмасу сұлбасы.

Атқарым – электржабдықтардың немесе электрлік тораптардың жқмыс көлемі мен ұзақтылығы.

Техникалық қызмет көрсету периодтылығы – бір түрдегі екі тізбектей өткізілетін техникалық қызмет көрсету арасындағы уақыт немесе атқарым.

Жұмыс циклы, техникалық қызмет көрсету периодтылығы және жөндеу электржабдықтың құрылымдық ерекшеліктеріне, оның жұмыс және жүктеме жағдайына байланысты болады. [19].

Электржабдықтың технологиялық пайдалануына жұмсалған еңбек шығының есептеу келесі формула бойынша анықталады [18]:

Техникалық қызмет көрсету

мұндағы n – жабдықтар саны (дана, километр), n_то-техникалық қызмет көрсету периодтылығы, g_то – техникалық қызмет көрсетудің бір реттік еңбеккөлемділігі (адам·сағат);

ағымдық жөндеу

мұндағы n – жабдықтар саны (дана, километр), n_то-техникалық қызмет көрсету периодтылығы, g_то – техникалық қызмет көрсетудің бір реттік еңбеккөлемділігі (адам·сағат). Есептеулер нәтижесі кесте 16 келтірілген.

Техникалық қызмет көрсету және ағымдық жөндеудің жылдық график есептеулері кесте 17 келтірілген. Кесте 17 және кесте 18 берілгендері бойынша техникалық қызмет көрсету және ағымдық жөндеудің жылдық графиктері тұрғызылды.

Қорытынды

Берілген дипломдық жобада «Радуга» тұрғын үй кешенінің электрлік жүктеме есептеулері жүргізілді, жүктеме графиктері тұрғызылды және сол бойынша әр қайсының қуаты 630 кВА болатын екі трансформатор таңдалды. [2] сәйкес бір трансформатор істен шыққан уақыттағы авариялық жағдайларына талдау жасалды және жұмыста қалған екінші трансформатор 1-2 категориялы тұтынушыларды қоректендіруін қамтамасыз етеді. Кабельдің қимасы мен маркасы таңдалды, қысқа тұйықталу токтары есептелінді.Қысқа тұйықталу токтары негізінде қорғаныс аппараттары таңдалды, олар әр түрлі тораптағы қалыпты емес режимдерді ескертіп оытрады. Нысанның тұтынушылар категориясына байланысты электрмен жабдықтау сұлбасы анықталды. Ол сапалы және үзіліссіз қоректендіруді қамтамасыз етеді. Еңбекті қорғау және техника қауіпсіздігі бойынша ортақ сұрақтары қарастырылды. Өртке қарсықауіпсіздік шаралары бойыншаон тқрт этажды тұрғын үй кешенінің түтінге қарсы қорғаныс жобасы құрастырылды. Ол ғимаратта өрттің пайда болуына жол бермейді. Қуаты әр түрлі трансформаторларды салыстыру арқасында тұрғын үй кешенін электрмен жабдықтауда экономикалық тиімді трансформатор таңдалды. Жобаның арнайы бөлімінде ғимараттың жабыны үшін мұзданудан қарсы жүйесі қолданылды. Ол жабынның жұмыс мерзімінің ұзақтылығын қамтамасыз ете қоймай, ғимарат шатырында орналасқан жабдықтардың да жұмыс мерзімін мерзімінің ұзақтылығын қамтамасыз етеді.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

1 Козлов В.А., Билик Н.И., Файбисович Д.Л. Электроснабжение городов. Справочник по проектированию. –Л.: Энергоатомиздат, 1986-400с.

2 Правила устройства электроустановок Республики Казахстан. Астана-2004. 593с.

3 Қалалық пәтерлердің және жоғары жабдықталған үйлердің электрлік жүктемелерін есептеу туралы нұсқаулық. ҚР РДС 4.04-11-2004. Астана-2004.

4 Тұрғын үй және қоғамдық ғимараттардың электржабдықтары. Жобалау ережелері ҚР СН 4.04.23-2004.

5 Электрлік жарықтандыруды жобалау үшін анықтамалық кітап. под.ред. Г.М. Кнорринга. Л., «Энергия», 1976-384с.

6 Самсонов В.С. Экономика предприятий энергетического комплекса: Жоғарғы оқу орындарына арналған оқулық-2-ші баспа.-М.: Высш. Шк., 2003-416с.

7 Липкин Б.Ю. Электроснабжение промышленных предприятий и установок: Электротехникалық мамандықтар бойынша арнайы орта білім беру орындарында оқитындарға арналған оқулық. 4-ші баспа., өңд. - М.: Высш., 1990-366с.

8. Федоров А.А., Старкова Л.Е. Учебное пособие для курсового и дипломного проектирования по электроснабжению промышленных предприятий: Жоғарғы оқу орындарына арналған оқулық.-М.: Энергоатомиздат, 1987-368с.

9 Инструкция по эксплуатации трансформаторов/Сост. Н.П. Фуфурин. М.: Энергия, 1988.

10 Электротехнический справочник/ Под редакцией П.Г. Грудинского, Г.Н. Петрова. М.: Энергия – 1985-400с.

11 Будзко И.А., Зуль Н.М. Электроснабжение сельского хозяйства. М.: Агропромиздат, 1990-496с.

12 Рожков Л.Д., Козулин В.С. Электрооборудования станций и подстанций: Техникумдарға арналған оқулық. 2-ші баспа, өңд. -М.: энергия, 1980-600с.

13 Луковников В.А., Шкрабак В.С. Еңбекті қорғау. – М.: Колос, 1991-288с.

14 Конюхов Е.А. Электроснабжение объектов: Орта білім орындарына арналған оқулық – 2-ші баспа, - М.: «Академия», 1980 - 600с.

15 Справочник по проектированию электроснабжения промышленных предприятий: Электрооборудования и автоматизация. Федорова А.А., Сербинского Г.В. – 2-ші баспа, өңд. - М.: Энергоиздат, 1981 – 624с.

16 Электрическая часть электростанций и подстанций: Справочные материалы для курсового и дипломного проектирования. Неклепаева Б.Н. 2-ші баспа, өңд. -М.: Энергия, 1972 – 366с.

17 Электржабдықтарының бағалары. АҚ «Кентауский трансформаторный завод» www.kaztransformator.kz.

Кесте Г2 – Сақтандырғышты таңдау ВРУ 1.

желі	Сақтандырғыш маркасы			Кабельді тексеру.	Кабель маркасы
		,А	,кА	,А
1	2	3	4	5	6
Л-1	ПН2-100	31,5≥0,55	50≥0,411	32≥31,5	ПВ15(1х50)
Л-2	ПН2-100	31,5≥10,6	50≥0,290	36≥31,5	5(1х50)
Л-3	ПН2-100	31,5≥0,55	50≥0,376	32≥31,5	5(1х50)
Л-4	ПН2-100	31,5≥1,6	50≥0,418	32≥31,5	5(1х50)
Л-5	ПН2-100	31,5≥0,55	50≥0,411	32≥31,5	ВВГ 5х6
Л-6	ПН2-100	31,5≥10,6	50≥0,290	36≥31,5	ПВ1-5(1х4)
Л-31	ПН2-100	31,5≥0,55	50≥0,376	32≥31,5	ВВГ 5х4
Л-32	ПН2-100	31,5≥10,6	50≥0,290	36≥31,5	ВВГ 5х4

Кесте Г2 – Сақтандырғышты таңдау ВРУ 2.

желі	Сақтандырғыш маркасы			Кабельді тексеру.	Кабель маркасы
		,А	,кА	,А
1	2	3	4	5	6
Л-1	ПН2-100	31,5≥0,55	50≥0,411	32≥31,5	ПВ15(1х50)
Л-2	ПН2-100	31,5≥10,6	50≥0,290	36≥31,5	5(1х50)
Л-3	ПН2-100	31,5≥0,55	50≥0,376	32≥31,5	5(1х50)
Л-22	ПН2-100	31,5≥1,6	50≥0,418	32≥31,5	ВВГ 5х4
Л-23	ПН2-100	31,5≥0,55	50≥0,411	32≥31,5	ВВГ 5х4

Таблица Г3 - Автомат таңдау ЩСВ-1.

№ линии	Автоматтың маркасы			Кабельді тексеру.	Кабель маркасы
		, А	, кА	, А
1	2	3	4	5	6
С-1	ВА 101-1	31,5≥12,2	25≥0,33	65≥39,4	ВВГ 3х2,5
С-2	ВА 101-1	50≥34,5	25≥0,614	120≥62,5	ВВГ 3х2,5
С-3	ВА 101-1	12≥3,95	25≥0,048	23≥15	ВВГ 3х2,5
С-4	ВА 101-1	12≥5,1	40≥0,066	23≥15	ВВГ 3х2,5
С-5	ВА 101-1	12≥4,54	40≥0,649	23≥15	ВВГ 3х1,5
С-6	ВА 101-1	12≥16,2	50≥0,055	40≥15	ВВГ 3х1,5
С-7	ВА 101-1	12≥4,54	50≥0,637	23≥15	ВВГ 3х1,5
С-8	ВА 101-1	12≥3,2	25≥0,528	40≥15	ВВГ 3х1,5

Таблица Г3 - Автомат таңдау ЩСВ-2.

№ линии	Автоматтың маркасы			Кабельді тексеру.	Кабель маркасы
		, А	, кА	, А
1	2	3	4	5	6
С-1	ВА 101-1	31,5≥12,2	25≥0,33	65≥39,4	ВВГ 3х2,5
С-2	ВА 101-1	50≥34,5	25≥0,614	120≥62,5	ВВГ 3х2,5
С-3	ВА 101-1	12≥3,95	25≥0,048	23≥15	ВВГ 3х2,5
С-4	ВА 101-1	12≥5,1	40≥0,066	23≥15	ВВГ 3х1,5
С-5	ВА 101-1	12≥4,54	40≥0,649	23≥15	ВВГ 3х1,5
С-6	ВА 101-1	12≥16,2	50≥0,055	40≥15	ВВГ 3х1,5

Таблица Г3 – Автомат таңдау РУ-АВР-1

№ линии	Марка автомата			Проверка кабеля к ав.	Марка кабеля
		, А	, кА	, А	ПВ1
1	2	3	4	5	6
А-1	ВА 101-3	31,5≥12,2	25≥0,33	65≥39,4	ВВГ 5х1,5
А-2	ВА 101-3	50≥34,5	25≥0,614	120≥62,5	ВВГ 5х6
А-3	ВА 101-3	12≥3,95	25≥0,048	23≥15	ВВГ 5х6
А-4	ВА 101-3	12≥5,1	40≥0,066	23≥15	ВВГ 5х6
А-5	ВА 101-3	12≥4,54	40≥0,649	23≥15	ВВГ 5х6
А-6	ВА 101-1	12≥16,2	50≥0,055	40≥15	ВВГ 5х10
А-7	ВА 101-1	12≥4,54	50≥0,637	23≥15	ВВГ 5х10
А-8	ВА 101-1	12≥3,2	25≥0,528	40≥15	ВВГ 5х10
А-9	ВА 101-1	12≥5,1	40≥0,066	23≥15	ВВГ 5х10
А-10	ВА 101-1	12≥4,54	40≥0,649	23≥15	ВВГ 5х1,5
А-11	ВА 101-1	12≥16,2	50≥0,055	40≥15	ВВГ 5х1,5
А-12	ВА 101-1	12≥4,54	50≥0,637	23≥15	ВВГ 5х2,5

Таблица Г3 – Автомат таңдау РУ-АВР-2

№ линии	Марка автомата			Проверка кабеля к ав.	Марка кабеля
		, А	, кА	, А	ПВ1
1	2	3	4	5	6
А-1	ВА 101-3	31,5≥12,2	25≥0,33	65≥39,4	ВВГ 5х6
А-2	ВА 101-3	50≥34,5	25≥0,614	120≥62,5	ВВГ 5х6
А-3	ВА 101-3	12≥3,95	25≥0,048	23≥15	ВВГ 5х6
А-4	ВА 101-1	12≥5,1	40≥0,066	23≥15	ВВГ 5х10
А-5	ВА 101-1	12≥4,54	40≥0,649	23≥15	ВВГ 5х10
А-6	ВА 101-1	12≥16,2	50≥0,055	40≥15	ВВГ 5х10
А-7	ВА 101-1	12≥4,54	50≥0,637	23≥15	ВВГ 5х1,5
А-8	ВА 101-1	12≥3,2	25≥0,528	40≥15	ВВГ 5х1,5

14