- •Операторлық есептеу
- •С. Торайғыров атындағы пму Ғылыми кеңесі ұсынған
- •1 Лаплас түрлендіруі
- •1.1 Түпнұсқа және бейне. Лаплас интегралы.
- •Осы теоремадан бейнесінің мынадай қасиетін алуға болады.
- •1 Мысал
- •2 Лаплас түрлендіруінің қасиеттері
- •5 Мысал
- •6 Мысал
- •7 Мысал
- •8 Мысал
- •9 Мысал
- •10 Мысал
- •11 Мысал
- •12 Мысал
- •13 Мысал
- •14 Мысал
- •15 Мысал
- •16 Мысал
- •17 Мысал
- •18 Мысал
- •19 Мысал
- •Түпнұсқа мен бейнелер кестесі
- •Жауаптары
- •23 Мысал
- •26 Мысал
- •27 Мысал
- •4.2 Сызықтық дифференциалдық теңдеуді Дюамель интегралын пайдаланып шешу
- •28 Мысал
- •4.3 Коэффициенттері тұрақты сызықтық дифференциалдық теңдеулер жүйесін операторлық әдіспен шешу
- •29 Мысал
- •4.5 Операторлық есептеуді электр тізбегін зерттеуге пайдалану
- •32 Мысал
- •4.6 Есептер
- •Мұндағы -кіретін кернеу,-шығатын кернеу.
- •Жауаптары
- •Пайдаланылған әдебиет
- •Мазмұны
2 Лаплас түрлендіруінің қасиеттері
Теорема 2.1 Түрлендірудің сызықтылығы
Егер функциялары түпнұсқалар, ал олардың бейнелері тиісіншежәнешамалары t-мен р-ға тәуелсіз болса, онда мына арақатынастар орындалады:
(17)
Шынында да, (1.1) формулаға сәйкес
Егер интегралыфункциялары үшінжарты жазықтығында жинақталса, ондаинтегралыжарты жазықтығында жинақталады.
5 Мысал
функцияларының бейнесін табу керек.
Мұндағы ω-нақты немесе комплекс сан.
Шешуі
Комплекс айнымалының функциясының теориясынан белгілі формулаларды жазайық:
Бейненің сызықтылығын және (9) формуласын пайдаланып керекті сәйкестіктерді аламыз.
6 Мысал
функцияларының бейнесін табу керек.
Мұндағы ω, φ-кез-келген нақты немесе комплекс сандар.
Шешуі
Белгілі формулаларды жазайық:
Бейненің сызықтылығын және (18), (19) формулаларды пайдаланып мына сәйкестіктерді аламыз:
Теорема 2.2 Түпнұсқаны дифференциалдау
Егер өсу көрсеткіші болатынфункциясы мен оныңтуындысы түпнұсқалар, алфункциясытүпнұсқасының бейнесі болса, онда мынадай сәйкестік орындалады:
Дербес жағдайда, егер болса, онда
(25)
Дәлелдеу үшін интегралын бөліктеп интегралдаймыз:
Ал болғандықтан
бағалауын аламыз.
Сондықтан болады дасәйкестігін аламыз.
Бұл қасиетті жалпылауға болады.
Егер өсу көрсеткіші болатынтуындылары түпнұсқа болса, онда мынадай сәйкестіктер алуға болады:
(26)
Дербес жағдайда, егер болса, онда
(27)
7 Мысал
функциясының бейнесін табу керек.
Шешуі
болсын дейік. Сонда
Бірақ болғандықтан
Сонымен
Осыдан аламыз.
Осы нәтижені теңдігі арқылы да алуға болады.
Теорема 2.3 Түпнұсқаны интегралдау
Егер -түпнұсқа, алоның бейнесі болса, онда
Дәлелдеу үшін деп белгілейік те, түпнұсқаны дифференциалдау теоремасын пайдаланайық. Сондаалынады.
Егер сәйкестігін белгілесекдеп жазуға болады. Мұндаекендігі ескерілген. Алболғандықтансәйкестігі шығады. Осыданяғни
(29)
8 Мысал
функциясының бейнесін табу керек.
Шешуі
(9) формуланы пайдаланамыз
Түпнұсқаны интегралдау формуласы бойынша берілген функцияның бейнесін табамыз.
Теорема 2.4 Ұқсастық теоремасы
Егер -түпнұсқа, алоның бейнесі болса, онда
Мұндағы α-кез-келген сан. Шынында да анықтама бойынша
Интегралды ауыстыруын қолданып түрлендіреміз. Сонда мынадай нәтиже аламыз:
9 Мысал
функцияларының бейнелерін табу керек.
Шешуі
Ұқсастық теоремасын, яғни (30) формуланы пайдаланып, берілген функциялардың бейнелерін табамыз:
Терема 2.5 Кешеуілдеу теоремасы
Егер және-түпнұсқа болса, онда
Дәлелдеу
Мына интегралындаауыстыруын қолданып түрлендіреміз. Сонда
Мұнда болғандаболғандықтантеңдігі орындалады.
Осыдан шығады да, теорема дәлелденеді.
“Кешеуілдеу” терминінің мағынасына тоқталайық.
0 t 0 (τ,0) t
2.1 сурет 2.2 сурет
2.1 суретте функциясының графигі. Ал 2.2 суреттефункциясының графигі.функциясының графигіне қарағанда t осінің оң бағыты бойынша τ шамасына жылжытылған. Осыданфункциясымен сипатталатын құбылысфункциясымен сипатталатын құбылысқа қарағанда τ уақытқа кештеу басталатындығы көрінеді.