- •Гісторыя беларусі (у кантэксце сусветных цывілізацый)
- •Мэты і задачы дысцыпліны.
- •Размеркаванне вучэбнага часу па тэмах і відах курса
- •Тэмы лекцый, іх змест
- •Тэматыка кантрольных работ
- •Тэматыка і планы кантрольных работ тэма 1. Першабытнае грамадства на тэрыторыі Беларусі (100 – 35 тыс. Г. Да н.Э. – V ст. Н.Э.)
- •Тэма 2. Сацыяльна-эканамічнае і палітычнае развіццё Полацкага княства /iх – першая палова хiii ст./
- •Тэма 3. Утварэнне вкл.
- •Тэма 4. Развіццё і ўмацаванне феадальнай гаспадаркі на Беларусі ў хiii – першай палове хvi ст.
- •Тэма 5. Грошы і грашова-крэдытныя адносіны на тэрыторыі Беларусі ў хiii – хvi ст.
- •Тэма 6. Культура Беларусі хiv – хv вв.
- •Тэма 7. Вкл ў палітычнай сістэме Рэчы Паспалітый. /2-я палова хvi – 1-я палова хvii стст/.
- •Тэма 8. Культура Беларусі ў хvi – хviii стст.
- •Тэма 9. Сацыяльна-эканамічна становішча Беларусі ў другой палове хvii – першай палове хviii стст.
- •Тэма 10. Падзелы Рэчы Паспалітай. Далучэнне беларускіх зямель да Расійскай Імперыі /хviii ст./.
- •Тэма 11. Сацыяльна-эканамічнае развиццё Беларусі ў першай палове хiх ст. Крызіс феадальна-прыгоннага ладу.
- •Тэма 13. Прамысловае развіццё Беларусі ў канцы хiх – пачатку хх стст.
- •Тэма 18. Грамадска-палітычнае жыццё Беларусі ў 20-30 гг.
- •Тэма 20. Калектываізацыя сельскай гаспадаркі і яе вынікі.
- •Тэма 21. Заходняя Беларусь пад уладай Польшчы /1921 – 1939/.
- •Тэма 22. Беларусь у гады Вялікай Айчыннай вайны /1941 – 1945 гг./
- •Тэма 23. Аднаўленне і развіццё народнай гаспадаркі Беларусі ў пасляваенны перыяд /1945 – 1950/.
- •Тэма 24. Стан народнай гаспадаркі Беларусі ў перыяд спроб эканамічных рэформаў /50 – 80 гг./.
- •Прыкладныя пытанні да экзаменаў.
- •Літаратура
- •1. Прадмет, задачы і функцыі гістарычнай навукі. Крыніцы вывучэння гісторыі Беларусі.
- •2. Асноўныя канцэпцыі гістарычнага працэсу. Цывілізацыя і фармацыя.
- •3. Цывілізацыі старажытнай гісторыі.
- •Пытанні для самакантролю.
- •2. Старажытнаруская дзяржава ў іх-хііі стст. Полацкае княства.
- •Пытанні да самакантролю.
- •3. Барацьба ўсходніх славян з крыжакамі і мангола-татарамі.
- •1. Сацыяльна-эканамічныя і палітычныя перадумовы утварэння вкл.
- •Пытанні для самакантролю
- •2. Дынастычная барацьба ў 70-90-х гадах хiVст. Крэўская ўнія і яе вынікі. Грунвальдская бітва і яе значэнне.
- •Пытанні для самакантролю.
- •3. Знешняя палітыка вкл у хiv - хvIст. Лівонская вайна. Утварэнне Рэчы Паспалітай.
- •Пытанні для самакантролю.
- •1. Каталіцкая царква і яе роля ў сацыяльна-палітычным і духоўным жыцці традыцыйнай цывілізацыі.
- •2. Цывілізацыйнае развіццё краін Заходняй Еўропы ў XIII-XV стст.
- •3. Еўрапейскі Рэнесанс, яго змест і сутнасць.
- •4. Еўрапейская Рэфармацыя.
- •Пытанні для самакантролю.
- •5. Рэнесанс у Беларусі і яго асаблівасці.
- •6. Рэфармацыя ў Беларусі.
- •Пытанні для самакантролю
- •7. Фарміраванне беларускай народнасці ў другой палове XIII- першай палове XVII стст.
- •8. Этнічная свядомасць насельніцтва Беларусі ў другой палове XIII - першай палове XVII ст. Этымалогія “Белай Русі”.
- •Пытанні для самакантролю.
- •1.. Эканамічныя і палітычныя перамены ў Еўропе XVI-XVII стст. “Новы час”, станаўленне капіталізму.
- •Пытанні для самакантролю.
- •2. Статут 1588 г. Дзяржаўна-прававое становішча вкл у складзе Рэчы Паспалітай.
- •Пытанні для самакантроля.
- •3. Знешняя палітыка Рэчы Паспалітай у пачатку XVII ст. Узаемаадносіны з Расіяй.
- •4. Казацка-сялянская вайна 1648-1651 гг.
- •5. Трынаццацігадовая вайна і яе вынікі (1654-1667 гг).
- •6. Палітычны крызіс Рэчы Паспалітай і яго наступствы.
- •7. Падзелы Рэчы Паспалітай і ўключэнне зямель ў склад Расіі.
- •Пытанні для самакантролю.
- •8. Пачатак прамысловага перавароту ў Заходняй Еўропе.
- •Пытанні для самакантролю.
- •9. Еўрапейская Асвета і яе ідэі.
- •Пытанні для самакантроля.
- •1. Эканамічнае і палітычнае развіццё Расіі ў канцы XVIII – першай палове XIX ст. (асаблівасці цывілізацыйнага развіцця).
- •Пытанні для самакантролю.
- •2. Сацыяльна-эканамічная палітыка самадзяржаўя ў Беларусі ў канцы XVIII – першай палове XIX ст.
- •Пытанне для самакантролю.
- •3. Вайна 1812 г. І Беларусь.
- •Пытані для самакантролю
- •4. Грамадска–палітычнае жыццё ў Беларусі ў першай палове хіх ст.
- •Пытанні для самакантролю.
- •1 Палітычная мадэрнізацыя краін Заходней Еўропы. Асноўныя напрамкі мадэрнізацыі і яе змест.
- •Пытанні для самакантролю.
- •2. Аграрная рэформа 1861 г. У Беларусі.
- •3. Земская, гарадская, судовая і іншыя рэформы 60-70 г.Г. Хіх ст.
- •Пытанні для самакантролю.
- •4. Сельская гаспадарка Беларусі ў парэформенны перыяд (60-90-я гг. XIX ст.).
- •Пытанне для самакантролю.
- •5. Прамысловасць Беларусі ў парэформенны перыяд (60-90-я гг. XIX ст.).
- •6. Паўстанне 1863-64 гг. У Беларусі.
- •Пытанні для самакантролю.
- •Лекция 10. Палітычнае і сацыяльна-эканамічнае развіццё беларусі ў пачатку хХст. (1900-1913гг.)
- •1. Прычыны і вынікі буржуазна-дэмакратычнай рэвалюцыі
- •1905-1907Гг.
- •2. Сацыяльна-эканамічнае развіццё Беларусі ў 1900-1913гг.
- •1. Першая сусветная вайна і Беларусь.
- •2. Прычыны Лютаўскай буржуазна-дэмакратычнай рэвалюцыі. Асаблівасці рэвалюцыі на Беларусі.
- •3. Альтэрнатывы грамадска-палітычнага развіцця ад лютага да кастрычніка 1917 г.
- •Лекцыя 12. Кастрычніцкая рэвалюцыя на беларусі. Нацыянальна – дзяржаўнае будаўніцтва (1917-1920гг.)
- •1. Кастрычніцкія падзеі на Беларусі. Устанаўленне Савецкай улады.
- •2. Утварэнне бсср
- •3. Сацыяльна-эканамічныя пераўтварэнні.
- •/ 1921 – 1939 Гг./
- •5. Заходняя Беларусь пад уладай Польшчы (1921-1939гг.)
- •Лекцыя 15. Беларусь у перыяд другой сусветнай вайны (1939 -1945гг.)
- •1.Перадваенны сусветны крызіс і пачатак другой сусветнай вайны.
- •2.Напад Германіі на ссср. Антыфашысцкая барацьба на тэрыторыі Беларусі.
- •3. Антіфашысцкая барацьба на тэрыторіі Беларусі.
- •4.Вызваленне Беларусі ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў.
- •2.Сацыяльна – эканамічнае развіццё Беларусі
- •4.Развіццё адукацыі, навукі, культуры
- •5.Беларусь на міжнароднай арэне.
Пытанні для самакантролю.
Якія прычыны абумовілі першы падзел Рэчы Паспалітай?
Чаму адбыліся другі і трэці падзелы Рэчы Паспалітай?
Па якіх прычынах паўстанне Т.Касцюшкі пацярпела паражэнне?
8. Пачатак прамысловага перавароту ў Заходняй Еўропе.
Прамысловая рэвалюцыя, яе змест і сутнасць.
У апошнія трэці ХVIII ст. магчымасці мануфактуры былі вычарпаны. Каб забяспечыць далейшае развіццё эканомікі патрэбны былі новыя тэхналогіі. Развіццё тэхналагічнага працэсу было звязана з вынаходніцтвам і ўкаранэннем у вытворчасць новага абсталявання. Творцамі новай тэхнікі сталі звычайныя прадпрымальныя майстры з ліку ткачоў, механікаў і металургаў.
Удасканаленне тэхналагічнага працэсу пачалося ў лёгкай прамысловсці. Лідэрам гэтай прамысловай галіны была Англія, якая паклала пачатак прамысловаму перавароту. У 1733 г. англійскі майстар Джон Кей, які працаваў ткачом і механікам, вынайшоў імклівы лятучы бегунок. Дзякуючы вынаходніцтву, прадукцыйнасць працы і вытворчасць тканіны выраслі ў два разы. У выніку прамысловасць пачала адчуваць недахоп пражы. У 1765 г. англійскі ткач і плотнік Джэймс Харгрывс вынайшоў механічную пралку, якую ён назваў «Джэнні». Гэтая пралка забяспечыла рост прадукцыйнасці працы ў 18-20 разоў. Затым у 1784 г. англійскія майстры стварылі механічны ткацкі станок, які забяспечыў рост прадукцыйнасці працы і вытворчасць тканіны ў 40 разоў. У гэтым жа годзе механік і вынаходнік Джэймс Уатт вынайшоў паравую машыну. Гэтае вынаходніцтва дазволіла стварыць прынцыповы новы рухавік не толькі для фабрык і заводаў, але і для транспарту.
Вельмі хутка ў Англіі, Францыі, іншых краінах пачалася вытворчасць паравых рухавікоў, якія стваралі аснову новага тэхналагічнага працэсу. У 1800 г. у краінах Заходняй Еўропы працавала 1000 паравых машын, на базе якіх ствараліся фабрыкі і заводы.
Тэхналагічны пераварот ахапіў і цяжкую прамысловасць. У 1784 г. Генры Корт стварыў пудынгавую печ, якая ўдасканаліла вытворчасць сталі. Доменныя печы, якія працавалі на коксе, паклалі пачатак рэвалюцыі ў металургіі.
Для мадэрнізацыі эканомікі быў неабходны сучасны транспарт. Рэвалюцыйныя перамены адбыліся і ў гэтай галіне. У 1807 г. Роберт Фултан пабудаваў у ЗША першы параход, а ў 1814 г. Д.Стэфенсон пабудаваў першы паравоз. У 1825 г. англічане пабудавалі першую чыгунку, у Германіі чыгункі пачалі будавацца ў 1835 г., а ў Расіі – у 1837 г.
Такім чынам, у канцы XVIII – першай палове XIX стст. у краінах Заходняй Еўропы адбылася прамысловая рэвалюцыя. Сутнасць гэтай рэвалюцыі была ў наступным:
1.У тэхналагічных адносінах адбыўся пераход ад мануфактурнай да фабрычна-завадской вытворчасці, заснаванай на машынах і механізмах новага тыпу;
2.Калі ва ўмовах мануфактуры галоўную ролю адыгрываў чалавек, то ва ўмовах фабрыкі чалавек стаў прыдаткам рабочай машыны;
3.Прадукцыйнасць працы цяпер залежыла ад ступені эксплуатацыі рабочай сілы;
4.У грамадстве сфарміраваліся асноўныя сацыяльныя групы насельніцтва індустрыяльнай цывілізацыі: вышэйшы, сярэдні і рабочы клас.
Пытанні для самакантролю.
1. У чым заключалася сутнасць прамысловай рэвалюцыі ў канцы XVIII – першай палове XIX стст.?