43. Шашырау ағындарының жаралуы және негізгі ерекшеліктері.

Пайдалы қазбалар кенорындарының литохимиялық шашырау ағындарының жаралуы құрлық бетінде тірі күштің әсерінен және судың еріткіш қасиетінің әсерінен болады.

Биік таулы аудандарда шашырау алаңдарының жаралуында қорымтастар (осыпи), тас құлаулары және тасты ағындар маңызды рөлді атқарады.

Желдің тасушы күші сирек жағдайларда, нақты литохимиялық шашырау ағындарын жаратуға мүмкіндігі болмайды.

44. Биогеохимиялық шашырау ореолдары.

Биогеохимиялық шаршырау ореолдары көптеген таужыныстар үшін нақты шаршылау индекаторлары бар болып табылады, жалпы бұл әдіс жеке пайдалы қазба кенденесі және кеноынның химиялық элементтердіңбиогендік окумуляциясымен байланысты, биогеохимиялық аномалияларды анықтауға негізделген. Биогеохимиялық аномалияларды анықтау үшін міндетті түрде өсімдіктердегі элемнттердің мөлшеріне әсер ететін, пайдалы қазба кенденесін қоспағанда әсер ететін процестер мен факторларды білу қажет. Көптеген зерттеулер барлық факторларды 3 топқа біріктіруді көрсетіп отыр: 1-ші топ) бұл топқа сынамаланатын өсімдіктердің биологиялық немесе биохимиялық ерекшеліктеріне тәуелді факторлар жатады; 2-ші топ) нақты ауданның ландшавты геохимиялық картасын құрастыру кезіндегі нақты ескерілетін климаттық жағдайларымен анықталатын факторлар жатады; 3-ші топ) бұл топ факторлары ландшавты геохимиялық ерекшеліктерімен байланысты болып табылады.

45. Гидрохимиялық шашырау ореолдары.

Гидрогехимилық шаршырау ореолдары арқылы перспективті гидрогеохимиялық аномалия бойынша кенді белдемге ие пайдалы қазба кенорындарын іздеу кезінде судағы индекатор-элементтер болып табылатын микрокомпоненттер мөлшерлері ескеріледі. Әдетте олардың мөлшері 10 мкг/л-ден аспайды. Жерасты және жер үсті континентік суларға барлық элементтер негізінен таужыныстардан, топырақтардан және аздаған мөлшерде атмосфералық тасмалданумен әкелінеді. Таужыныстар мен топырақтардың әркелкілігіне қарамастан олармен байлансты сулардағы көпшілік микрокомпонентер мөлшері айтарлықтай ауытқуларда болайды. Дегенмен бірқатар факторлардың әсерінен микрокомпоненттердің суға түсуі, оның мөлшерін бірден арттыруы мүмкін. Солардың негізгілері мыналар: қышқыл суда мынадай элементтердің концентрациясы жоғары: Cu, Zn, Ni, Co, Cd, Pb, U, As, Mn, Au, аса сілтілі – B, F, W, Mo, Y, Nb, La, Ge.

46. Атмохимиялық шашырау ореолдары.

Атмохимиялық іздеу әдісі негізінен таужыныстардағы, топырақтардағы газды ореолдарды және пайдалы қазба кенорындарының үстінгі бөлігінде орналасқан атмосфералық топырақ қабаттарын зерттеуге негізделген. Туынды газды ореолдарының жаралу факторларының ерекшеліктеріне байланысты 3 топқа бөлуге болады. 1) Бұл біріншіден мұнай және газ кенорындарының үстіндегі ореолдар. Осы ореолдарды анықтау негізінеде атмохимиялық іздеу әдістері дами бастады. 2) Олардың қалыптасуы негізінен сульфидті кенорындардың газды қабаттардың құрамдарының өзгеруіне негізделген. Бұл процесте кеорындардың және көптеген карбонaтты кенорынлардың қышқылдану кезінде атмосферадан О₂ жұтылуы және H₂S, CO₂ бөлінуі. 3) Бұл ореолдардың қалыптасуы негізінен радиоактивті элементтердің ядролық ыдырауына негізделген.