14 Тәжірбиелік сабақ Тақырыбы: Дезинсекция жүргізу әдістері

Сабақтың мақсаты: Инсектицидті ерітінділер мен шыбындарға арналған улы алдамыштарды дайындауды үйрену.

Қолданылатын құралдар мен материалдар: хлорофос, гидропульт, респираторлар, Петри аяқшалары, таразы, колбалар, сабын, резеңке қолғап.

Ұсынылатын әдебиеттер тізімі:

1. Мырзабеков Ж.Б., Ибрагимов П. Ш. «Ветеринариялық гигиена», Алматы, 2005.

2. Поляков А.А. « Ветеринарная дезинфекция», Москва, 1986.

3. В.Н. Жуленко., М.И.Рабинович., Г.А.Таланов «Ветаринарная токсикология», Москва, 2004.

Сабақтың мазмұны және орындалу тәртібі:

Шыбындармен күресу шараларын инфекциялық ауруларды алдын алуға бағытталған кешенді жоспар бойынша жүргізіледі. Шыбындардың ішке енуін алдын алу үшін терезелер мен вентиляциялық қуыстарды тесігінің көлемі 2×1,2 металл торлармен жабады. Қанатталған шыбындарды жою үшін бөлмелерде өндірісте шығарылатын жабысқақ қағаздың беттерін қолданады немесе оларды Муксид, Фумитокс, Клеецид, т.б. желімдерден шаруашылықта дайындайды.

Қанатталған шыбындармен күресудің механикалық әдістеріне қағаздан басқа, шыбынұстағыштар мен шыбынөлтіргіштер қолданылады.

Шыбындарды жою үшін сонымен қатар алдамыштарды пайдалануға болады.

Алдамыштарды дайындау үшін 0,05%белсенді әсер етуші заты бар хлорофостың жұмысшы ерітіндісіне 2% қант қосып, 20мл Петри аяқшаларына құйып шығады. Бөлменің ішінде аяқшаларды 1 ыдысты 10-20 м² еден ауданына есептеп қояды.

Алдамыштарды дайындап, бөлменің ішіне қойған кезде, сонымен қатар инсектицидтерді шашқан кезінде міндетті түрде респираторды киіп, терезелерді ашып, механикалық ауа алмасуды қосу керек. Дезинсекцияны аяқтағаннан кейін қолды жылы сумен жуу қажет.

Хлорофос мөлшерін есептеуді (Х) келесі формула бойынша жүргізеді:

Х= А×В/С

Мұндағы:

А- дайындалатын ерітінді мөлшері, мл;

В- жұмысшы ерітіндінің концентрациясы,%;

С- хлорофостағы белсенді әсер ететін заттың мөлшері,%

Мысалы: 40 мл 0,05% ерітінді дайындау үшін, 2% ерітіндіден:

Х= 40*0,05/2 = 1мл 2% хлорофос ерітіндісін және 39мл су алу қажет.

15 Тәжірбиелік сабақ Тақырыбы: Азықтың қауіпсіздігін анықтау

Сабақтың мақсаты: Мал азықтарының санитариялық жағдайы және зерттеу әдістерін игеру

Бақылау сұрақтары:

Азыққа қойылатын талаптар?

Қандай азық түрлерін білесіз?

Азықты зерттеу әдістері?

Сабақтың мазмұны

Азықтың сапасын бағалау оның қоректілігін, зияндылығы, сапалылығы, биологиялық құндылығы сияқты көрсеткіштерді анықтау арқылы жүргізіледі. Азықтың зияндылығы малда ауру тудыратын, оның ішінде организмде зат алмасудың бұзылуы, улануы, токсикоинфекциялардың туындауы, аллергияның пайда болуы, гармоналдық функцияның бұзылуы және т.б. зиянды заттардың болуымен сипатталады. Азықтың улылығы қоршаған ортадан түсетін улы химиялық заттардың болуына минералдық тыңайтқыштар, пестицидтер т.б. және азықтың өзінде пайда болатын улы өсімдіктер және т.б., сонымен қатар бактериялар, саңырауқұлақтар және басқа да организмдерден бөлінетін метаболикалық удың түзілуімен байланысты болуы мүмкін.Азық құрамында болатын кейбір заттар ұрықтандырылған эмбрионға теріс әсерін тигізіп, эмбриотоксиндік не тератогендік кемістікті тударады. Канцерогенді және онкогенді қасиеті бар заттардың көп мөлшері ісіктің пайда болуына әкеп соқтырады. Химиялық канцерогендерге азот қосылыстарын нитриттер, нитрозаминдер және т.б., кейбір саңырауқұлақтың метоболиттері (афлотоксин, стеригматоцистин), формальдегид және т.б. жатады.

Азықтың сапалылығын анықтау үшін МЕМСТ та көрсетілген әртүрлі азықтық заттарға қойылған талаптарды пайдалынады. Азық сапасын зерттеу тәсілдерін шартты түрде органолептикалық, физико-механикалық, химиялық және ветеринариялық биологиялық деп бөлуге болады.

Органолептикалық әдіске азықтық заттардың сыртқы көрінісі, иісін, түсін, бүтіндігін, түрлік құрамын және т.б. көрсеткіштерін анықтау жатады. Бұл әдістің кемшілігі азықты болжамдап бағалау, ал артықшылығы олардың сапасын анықтаудың қарапайымдылығы мен ыңғайлылығы.

Физико-механикалық әдістер азықтың ылғалдылығын, ондағы бөгде заттардың болуын топырақ, металл және т.б. азықтық көрсеткіштерін бағалайды.

Химиялық әдістер азықтың құнарлылық бағасын, былайша айтқанда, әр түрлі минералдық және органикалық заттардың, витаминдердің болуын зерттейді. Атап айтқанда, азықта мына көрсеткіштер анықталады: рН, қышқылдылық, сілтілік және т.б. Осы зерттеулердің нәтижесінде азықпен уланудың немесе зат алмасудың бұзылу себептерін анықтайды.

Ветеринариялық-биологиялық тәсілдерге мал мен лабораториялық жануарлардан микробиологиялық, санитариялық микологиялық, гельминтологиялық, паразитологиялық және алиментарлық үлгі алу жатады. Азық сапасын зерттеудің осы айтылған жан-жақты кешенді зерттеу жиынтығы жемнің сапасына деген күдік туғызғанда, шығу тегі белгісіз болса, жаңадан азықтық заттар өндірілсе, түлік арасында этиологиясы анықталмаған ауру шықса не азықтың мал өнімділігіне, денсаулығына, сондай ақ мал өнімдерінің сапасына тигізетін әсерін анықтау үшін қажет. Азықтарды қауіпсіздігі бойынша тексеруді мемлекеттік малдәрігерлік зертханалар, аккредитациядан өткен зертханалар, азық дайындайтын өндіріс орындары 3 айда 1 рет тексеріп отырады. Қазақстан Республикасы аумағында асыл тұқымды мал өсіру кезінде құрамында өсуді қамтамасыз ететін гормональды препараттары, тиреостатиктерді және антибиотиктері бар азықтарды дайындауға және қолдануға болмайды. Малды азықтандыру олардың денсаулығына, өнімділігі мен өнім сапасына тікелей әсер ететін сыртқы ортаның маңызды факторларының бірі. Қорек арқылы организм ассимиляция процессінде өліні тіріге, ал диссимиляция кезінде, керісінше, тіріні өліге айналдыра отырып, сыртқы орта заттарын қабылдайды. Азықтандырудың аталған принциптері бұзылған жағдайда мал арасында әртүрлі аурулары тууы мүмкін. Мұндай аурулар азықтық немесе алиментарлық деп аталады. Бұл аурулардың себептері биотикалық (тірі) және абиотикалық (өлі) патогендер болуы мүмкін.