Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
бух.есеп негиздери.doc
Скачиваний:
0
Добавлен:
01.05.2025
Размер:
1.65 Mб
Скачать

9.1 Қазақстан Республикасында бухгалтерлік есептің ұйымдастырылуы, оның құқықтық және әдістемелік тұрғыда қамтамасыз етілуі

Бухгалтерлік есепті ұйымдастыруда, шаруашылық әрекеттерді орындау барысында заңдылықтарды қадағалауда кәсіпорын басшысы жауапкершілік атқарады. Ол бухгалтерлік есептің дұрыс жүргізілуіне, барлық бөлімшелері мен қызметтерінің, кәсіпорын қызметкерлерінің орындауын қамтамасыз етуіне, есеп ұсыну үшін барлық құжаттар мен мәліметтерді рәсімдеу және ұсыну тәртібінің талаптарын қамтамасыз етуге жағдай жасауы керек. ҚР-да бухгалтерлік есеп жолы құқықтық және әдістемелік басқару бухгалтерлік есеп және аудит әдістемелігі бойынша Департамент өкілетті органы болып саналатын ҚР-ның Қаржы министрлігі қызмет атқаратын ҚР Үкіметімен жүзеге асырылады.

ҚР-да 1995-жылдан бастап бухгалтерлік есепті нормативті реттеудің төрт деңгейлі жүйесі бойынша бухгалтерлік есептің реформалануы жүргізілді.

Бірінші деңгей – ҚР Заңдары:

  1. ҚР-да бухгалтерлік есепті ұйымдастыру мен жүргізудің біртекті құқықтық - әдістемелік негіздерін бекітетін «Бухгалтерлік есепке алу және қаржылық есеп беру туралы»;

  2. ҚР-ның Азаматтық Кодексі;

  3. ҚР-ның Салық Кодексі

Екінші деңгей – ҚР Қаржы министрлігінің өкілетті органымен (1998-жылға дейін бухгалтерлік есептің Ұлттық комиссиясы, ал қазір бухгалтерлік есеп және аудит әдістемесі Департаменті) дайындалған және бекітілген ҚР бухгалтерлік есеп стандарттары, бухгалтерлік есеп шоттарының үлгі жоспары, ал 2006-жылдан бастап халықаралық қаржылық есептіліктің стандарттары.

Үшінші деңгей – бухгалтерлік есеп стандарттарына әдістемелік ұсыныстар, шоттардың үлгі, жұмыс жоспарын қолдану бойынша нұсқаулықтар, бух.есептің есептіркегіштерін толтыру бойынша нұсқаулықтар және т.б. Нормативті құжаттардың осы деңгейі ҚР Қаржы министрлігімен дайындалып бекітіледі.

Төртінші деңгей: субъектінің есеп саясаты осы субъектінің жүргізетін есебінің нысаны, шоттарының жұмыс жоспары,белгілі бір объектілер бойынша есептінің таңдалған әдістері талқыланатын субъектінің өзімен дайындалып бекітіледі.

Нормативті құжаттардың есеп жүйесінің төрт деңгейлі әдісі шартты және кему немесе арту жағына өзгертілуі мүмкін.

9.2 «Бухгалтерлік есепке алу және қаржылық есеп беру туралы» Қазақстан Республикасының Заңы

1996 жылдың 1 қаңтарынан бастап 26 желтоқсан 1995 жылғы №2732 «Бухгалтерлік есеп беру туралы» Заң күші бар ҚР Президентінің Жарлығы күшіне енді, ал ол қазір 2002 жылдың 24 маусымынан бастап «Бухгалтерлік есепке алу және қаржылық есеп беру туралы» ҚР Заңы деп аталды. Заң Қазақстан аймағында келген, кәсіпкерлік қызметпен айналысатын барлық заңды субъектілер мен жеке тұлғалар үшін есеп пен есеп берудің біркелкі құқықтық әдістемелік негіздерін бекітеді. Бұл дегеніміз – қызмет ету бағытынан тәуелсізәрбір субъект өзінің қызметін бастағаннан кейін мемлекет шегінде оның қызметін реттейтін заңдарды, мемлекет алдындағы жауапкершілігі мен өздерінің арасындағы құқықтары мен заңды жауапкершіліктерін сақтауға міндетті. Осы заң бухгалтерлік есеп пен есеп берудің барлық сауалдары бойынша кәсіпорын басшылары, бухгалтерлері мен басқа да лауазымды тұлғалары басшылыққа алуға міндетті нормаларды анықтайды.

«Бухгалтерлік есепке алу және қаржылық есеп беру туралы» ҚР Заңы 5 бөлімнен және 19 баптан тұрады.

1-бөлім. Жалпы ережелер. Бөлімде заңның қызмет ету саласы, бух-галтерлік есеп және қаржылық есеп беру жүйесінің мемлекеттік реттелуі, бухгалтерлік есеп стандарттары мен бухгалтерлік есепшоттарының үлгі жоспары, бухгалтерлік есеп және қаржылық есеп берудің мақсаттары мен қағидалары берілген.

2-бөлім. Бухгалтерлік есеп жүйесі, бухгалтерлік құжаттандыру және ішкі бақылау. Бөлімде бухгалтерлік есеп, бухгалтерлік құжаттандыру және ішкі бақылауды ұйымдастырудың негізгі талаптары қарастырылған.

3-бөлім. Қаржылық есеп элементтерінің есебі және бағалау. Бұл бөлімде қаржылық есеп берудің элементтері, олардың бағалануы мен есебі қарастырылған.

4-бөлім. Қаржылық есеп беру. Қаржылық есеп беру түсінігі мен құрамы, консолидирленген қаржылық есеп беру; есептік кезең туралы түсінік; қаржылық есеп беруді ұсыну мерзімдері мен қай органдарға тапсырылатыны қарастырылады.

5-бөлім. Қорытынды ережелер. Бұл бөлімде «Бухгалтерлік есепке алу және қаржылық есеп беру туралы» Қазақстан Республикасының заңдылықтарын бұзғандығы үшін жауапкершіліктер көрсетіледі.