Тақырып 3. Маркетинг зерттеулері мен маркетингтік ақпарат жүйесі

1. Маркетингтік ақпарат жүйесінің құрамдары.

2. Маркетинг зерттеулерінің ұғымы, мақсаттары және әдістері.

Дәрістің мақсаты: маркетингтік ақпарат жүйесін қарастыру, ақпарат шешуші мәселелер, маркетингтік зерттеулерді жүргізудің маңыздылығын анықтау

Негізгі ұғымдар: ақпарат, маркетинг зерттеулері, нарықтық зерттеулер

Негізгі сұрақтары мен қысқаша мазмұны:

1. Ақпарат – маркетинг зерттеулері барысында жиналған мәліметтердің жиынтығы. Ақпараттың шешетін мәселелері:

- бәсекеде басымдылықты алу;

- шығын қаражатының қауіп-қатерін төмендету;

- тұтынушылардың тауарға деген ынтасын анықтау;

- сыртқы ортаны терең бақылау;

- фирманың өз жұмысын дұрыс бағалау;

- тұтынушылардың жарнамаға деген сенімін арттыру, тиімділікті көбейту.

Ақпарат түрлері:

1. мерзіміне қарай:

• тұрақты – маркетингтік ортаның ұзақ уақыт өзгермейтін көрсеткіштерін бейнелейді,

• айнымалы – маркетинг объектілерінің өз іс-әрекетін ағынды сандық және сапалық сипаттамасымен көрсетеді,

• ауық-ауық – керек кезде ғана, анда-санда жиналатын мәліметтер (тауардың бағасын өзгерту мүмкіндіктерін анықтау үшін жаңа бәсекелес фирма туралы мәліметтер жинау);

2. міндетіне байланысты:

• анықтамалық – танымды сипат алады және маркетинг объектілерінің біршама тұрақты белгілерін анықтайды,

• кепілдемелік – арнайы жүргізген маркетинг зерттеулері қорытындысының немесе мәліметтерді талдаудың негізінде пайда болады,

• нормативтік – негізінде өндіріс саласында қалыптасады, өндірістің әртүрлі құрылым ережелері, нормативтері баяндалады

• хабаршы – маркетинг ортасы объектілерінің іс жүзіндегі өзгеріс бағыты жоспарға үйлеспеген кезде пайда болады,

• реттеуші – хабаршы ақпараттың кемшілік себептерін жоюға бағытталған әрекеттерді баяндайды;

3. өңделуіне қарай:

• бастапқы – нақты мақсатты көздеу кезінде бірінші рет жиналған мәліметтерді баяндау,

• екінші ретті – басқа мақсатпен бұрын жиналған қолда бар мәліметтер,

• туынды – басқа мақсатты шешу үшін бастапқы, екінші ретті ақпараттың, немесе өзге ақпараттың мәліметтерін баяндау.

2. Нарықты зерттеу дегеніміз тиімді басқару шешімдерін қабылдау үшін қажетті мәліметтер жинау.

Алдын-ала зерттеу кезінде зерттегелі отырған нарық туралы арнаулы әдебиеттерде жарияланған мәліметтерді іздеп табу және оларға талдау жұмысы жүргізіледі. Зерттеу кезеңінде қажетті мәліметтер тізбегі, оларды алу әдістері, нәтижелерді сараптау әдісі мен беру түрі көрсетілген нақты жоспар жасалады.

Сондай-ақ зерттеу объектісінің макетін құрастырып жоғары тұрған басшылыққа бекіттіріп алу ұсынылады.

Нарыққа талдау жүргізілгенде келесі мәселелерге назар аударылады:

1. нарықтың және оның жеке сегменттерінің сыйымдылығын анықтау;

2. тауар өткізудің конъюнктуралық және болжамдық зерттеулеріне;

3. сатып алушының мінез-құлығын зерттеу;

4. бәсекелестердің қызмет тәжірибесін зерттеу.

Маркетингтің мәні мен оның принциптерінен туындайтын нарықтық және маркетингтік зерттеулерді ажыратады. Олардың айырмашылығы зерттеу объектілерінде.

Өзін-өзі тексеруге арналған сұрақтар:

1. Маркетинг ақпарат жүйесі және оның дамуы?

2. Алғашқы және соңғы мәліметтер, олардың артықшылықтары және кемшіліктері?

3. Маркетинг ақпаратты талдаудың негізгі кезеңдері?

Ұсынылатын әдебиет: 1.Бәрi маркетинг жайында. М.: Азимут Орталығы, 1992ж. 2. Ноздрева Р.Б. Маркетинг: нарықты қалай жеңуге болады. М.: Қаржы және статистика, 1991ж.