Отаршылдық жүйенің жойылуы мен шығыстанулық зерттеулердің шет елдерде дамуы.

Азиядағы отаршылдық — орта ғасырлық табиғи өндіріс тәсілінен өнеркәсіптік өндірістік қарым-қатынастарға өту кезеңінде орын алған тарихи құбылыс. Экономикалық -әлеуметтік тұрғыдан неғұрлым жетілген мемл-тер дамуы кенже қалған елдерді саяси, экон. және рухани құлдықта ұстады, олардың табиғи байлықтарын өтеусіз, ынсапсыз тонап, арзан шикізат көзіне айналдырды Көп мемлекеттер тәуелсіздігінің жариялануымен отаршылдықтың жойылуына әкеліп соқты.

шығыстану кешенді ғылым ретінде дамып келеді. Қазіргі кезде шығыс елдері мен тарихын жергілікті ұлт өкілдерінің өздері жаңа көзқараста зерттей бастады. Шығыстанудағы Шығыс жөніндегі алғашқы деректер ежелгі грек авторларының еңбектерінде келтірілген. Олар өздерін Еуропада бірінші болып батыстың өкілдері ретінде Шығыс деп есептелген Персияға, одан кейін грек дүниесінен шығысқа қарай жатқан жерлердің бәріне қарсы қойды. Осыдан барып шығыстану түсінігінің өзі географиялық жағынан негізделді. Шығыс елдері жөніндегі көптеген деректер Батыс пен Шығыс мәдениетінің арасындағы “көпір” қызметін атқарған сириялық, византиялық, ежелгі армян және ежелгі грузин әдебиеттерінде кездеседі. 12 ғ-дан бастап Алдыңғы Азия мен Қиыр Шығыс елдерінде болған елшілердің, діни миссионерлердің, көпестердің, саяхатшылардың көптеген жазбалары пайда болды. Шығыстанудың білімнің ерекше саласы ретінде пайда болуы капиталдың алғашқы қорлану дәуірі мен шығыс елдеріне еур. мемлекеттердің баса-көктеп кіруінің басталуымен байланысты болды. Шығыстанудың дамуына халықаралық байланыстардың жалпы кеңеюі де ықпал етті. Шығыстану бастапқыда өзінің іс-әрекеттік, қолданбалы сипатын сақтады. Оған сипаттап жазу мен кешенділік тән болды. Олардың шеңберінде біртіндеп шығыстанудың алғашқы негізгі салалары – тіл білімі мен елтану қалыптаса бастады. Бұл ішінара Қайта өрлеу дәуірі қайраткерлерінің Шығысқа деген қызығушылығына байланысты болды.Шығысты зерттеудің ғыл. алғышарттарының қалыптасуымен сипатталады. Шығыс тілдерін зерттеу шеңбері (парсы, түрік, қытай, т.б.) кеңейе түсті. Бұрынғыдан гөрі неғұрлым мазмұнды саяхатнамалар жариялана бастады. Шығыстанулық зерттеулердің шет елдерде қарқынды дамуда. Мысалы, Жапонияда Жапондық зерттеу орталығы бар. Осы орталықта әлі күнге дейін «Шығыс елдерінің даму үрдістері мен заңдылықтарының кешенді анализ» бағыттарын зерттейді.

Өзбекістаннң экономикасындағы заманауй үдерістердің дамуына Қытайдың тигізген әсерін талдаңыз. Қытай Әндіжандағы оқиғадан кейін Өзбекстан президенті барған 1-ші мемлекет болды.Қытай өкілі Ху цзиньтао және Каримов 2 ел арасындағы достастық келісіміне қол қойды. Андіжандағы оұиға шет елден қолдау тапты және олардың әрекеттері тек Өзбекстанға емес, барлық орта азиядағы жағдайды ушықтыруға бағытталды,- деді каримов Жэньминь жибао газетінде.ҚХР-дың ресми өкілі кун цюань Өзбекстандағы сепаратизм және діни экстремизмге қарсы шараларды қолдайтынын ашық мәлімдеді.2005жылы ел президенті Қытайға барғанында Ху цзиньтао ел үкіметіне Қытайдың принциптеріне қолдау көрсеткені үшін өзінің ризашылығын білдірді.Қазіргі уақытта Өзбек елі мен Қытай арасында саяси - экономикалық және достық қарым қатынас орнап отыр.

Өзбекстанның саясатындағы заманауи үдерістердің дамуына Қытайдың тигізген әсерін талдаңыз.Қытай мен Өзбекстан арасындағы экономикалық байланыс 2003жылдан бері өсті деуге болады.Байланыстың дамуына 2004 жылы Ташкентке Қытай өкілі Ху цзиньтаоның келуі себеп болды.Бұл кездесу барысында екі ел арасындағы саяси экономикалық, әскери- техникалық байланысты дамыту жөнінде бірнеше келісімдерге қол қойылды. 2005жылы ел президенттері 2 рет бас қосты, соның нәтижесінде Қытай Өзбекстан инвестор болуға келіскен бірнеше келісімдерге келді және ел инвестициясына 1,5млрд.доллар қаржы бөлуге келісті.2003-2011 жылдары Қытайдың Өзбекстанмен саудадағы байланысы өсті.егер 1992-2002 жылдары Өзбекстанға салынған жыл сайынғы қаржы 114млн.,тауар алмасу 136млн,болса,ал 2008жылы бұл елдің Қытай елінен келетін импорты 791млн долларға жетті, ал барлық тауар алмасу 1335млн.доллар болды.Соңғы жылдары елдер арасындағы тауар алмасу жвл сайын 20-40 пайызға өсуде.Қытай бұл елдің экономикасындағы барлық салаларға қаржы бөліп келеді десек болады: транспорт,химиялық, аграрлық,электроэнергетикалық және мұнай газ салалары.бұл салаларды жеке қытайдыкі деп санауға болады,себебі Өзбек елі тек Қытайдың қаржысын пайдаланып отыр,сонымен қатар бұл салалар маңызды болып саналады.Және бұл Қытайдың Өзбекстандағы қазіргі экономикасының бір көрінісі болып табылады.

Совет кезеңіндегі деректанудың дамуы. Деректердің ерекше түрі ретінде санақ материалдары капитализм дәуірінде қалыптасты. Осы дәуірден санақ мәселесінің сапалы өзгеріс кезеңі басталып, тарихи шындықтың негізгі құбылыстарын экономикалық-географикалық және санақ материаддарын жалпылама сипаттау тұрғысынан баяндаудан сандардың негізінен түсіндіруге ауысты. Кеңес өкіметінің алғашқы күндерінен бастап халық шаруашылығын жоспарлау мемлекеттік басқару ісінің ажырамас бөлігі ретінде мемлекеттік санақ жүйесі болып құрылды. Өндіріс пен бүкіл шаруашылық салалары жұмысын басқару тек қана бақылау мен есеп жүргізудің негізінде мүмкін болады деген желеумен, ол социалистік принцип деп аталды. Кеңес өкіметінің алғашқы жылдарының зандық актілерін Советтердің бүкілресейлік съезі, Бүкілресейлік Орталық Атқару комитеті (ЦИК) мен РСФСР-дің Халық Комиссарлар Кеңесі (Совнар­ком) қабыддады. Кеңес өкіметі орнағанан кейін, Ресей империясының шет аймақтарыңда Кеңестер съезінің, республикалардың Орталық Атқару Комитеттері мен олардың үкіметінің зандық актілері түріндегі өздерінің заң шығару ісі қалыптасты. Конституция дайыңдауға байланысты материал-дар арнайы басылымдарда кеңінен берілді. 1957 жылдан бастап "Документы внешней политики СССР" басылымының көптомдығы шыға бастады. Кеңес өкіметінің сайлау органдарының материаддары көптомдық жинақта басыдцы. Оған Кавказдың, Ор­та Азия мен Қазақстанның бұрын жарияланбаған көптеген қүжаттары енгізілді. Тарихи деректер болып саналатын заң жөне үкімет актілері белгілі уақыттың тарихи туындысы. Бүл қүжаттардың пайда болуын зерттеу деректердің мағынасын үғуға, жаңа актілік материалдардың пайда болу себептерін түсінуге, оларды жасаушының ролін ашуға мүмкіндік береді.Заң актілерінің пайда болуью зерттеу торт ке-зеңнен түрады: заң шығару ынтасы - бастама; заң жобасын дайындау мен оны талқылау процесі; заң жобасын заң шығаратын органдарда талқылау мен бекіту; занды жариялау. Кеңес өкіметінің дөуірінде "бұрынғы қабылданган заң актілерінің қоғамның әлеуметтік-экономикалық және саяси өміріндегі өзгерістерге сәйкес болмай қалуының негізінде" деген себеппен жаңа заңдар да шығарылып тұрды. 1918 жене 1924 жылдардағы Конституциялардың 30- жылдардың ортасында қоғамда болған өзгерістерді қамти алмағаны — шындық. Сондықтан Бүкілодақтық Советтердің VII съезінің КСРО-ның жаңа Конституциясы (1936) жобасын жасау туралы қаулысын КСРО-ның Конституциясьш дайындаудың ьштасы ретінде қарауға болады.

Тарихи дерек әлеуметтік ақпаратты тасымалдаушы ретінде.Осының ішінде біз Халық ауыз әдебиетінің туындылары тарихи дерек ретінде қарастыра аламыз. Олардың түрлері. Фольклордың тарихи дерек ретіндегі ерекшелігі. Қазақ халқында ауызша тарих айту дәстүрінің қалыптасуы және дамуы құрылымы. Фольклорлық туындыларды деректанулық талдау методтары: тарихи типологиялық, тарихи-генетикалық, тарихи-салыстырмалық. Ш.Уәлиханов, Ә.Марғұлан аңыз-әңгіме, жыр-дастандардың пайда болу, сақталу және деректік ерекшеліктері туралы. Ә.Бөкейхан "Қобланды батыр" жыры туралы. Шежіренің деректік маңызы, орыны, ерекшелігі. Шежіренің түрлері. Шежіренің тарихи дерек ретіндегі эволюциясы. Шежіренің пайда болуын сынау. Шежіредегі объективтілік пен субъективтілік. Шежіретану – кезеңдері мен қажеттілігі. Ш.Уәлиханов, А.Байтұрсынұлы шежіренің деректік маңызы мен ерекшелігі туралы. Шежіренің қазақтардың этногенезисін, Қазақстан территориясында тайпалардың орналасуын, түркі халықтарының этногенетикалық байланыстарын зерттеудегі маңызы. Шежіретану проблемалары.

Тарихи танымның ретроспективті және реконструтивті сипатын сипаттау. Ретроспектива [лат. retro – артқа, spectare - қарау] – өткенге көз жүгірту, артта қалған оқиғаларға үңілу. Ретроспективті көзқарас – өткенге қарау, ретроспективалық оқиғалрды парақтау. Әдетте ретроспектива термині тарихта, кино саласында, көркемөнерде де қолданады. Көркемөнерлік ретроспективаға бір мысал келтіретін болсақ, белгілі бір суретшінің өмірлік кезеңдерінде салған суреттерді бір галереяға жинақтау. Тарихи реконструкция – Ресейде 90 – жылдардың басында пайда болып, бірден тарихпен, ортағасырлық кезеңмен, көркемөнермен қызығатын адамдар арсында таралып кетті. Тарихи реконструкцияда көптеген бағыттар бар. Тарихи реконструкция – белгілі бір тарихи эпоханың материалдық және рухани мәдениеті мен археологиялық, көркемөнер және жазбаша деректерді қалпына келтіру. Осы термин 2 мағынада қолданады:

• Объекттің сыртқы құрылысын қалпына келтіру.

• Тарихи оқиғалардың кейбір аспектілерін, объектілерін және т.б. қалпына келтіру.