2.Хъодзаты Æхсары поэзи. Æмдз. «Кафаг чызг» (наизусть).

3.Антитеза - у грекъаг дзырд ,поэтикон-аивадон фӕрӕз ,кӕцы амоны «ныхӕй - ныхмӕ ӕвӕрын». Зӕгъӕм Къостайы ӕмдз. «Мӕгуыры зарӕг».

Адӕмӕн сӕ рӕсугъд уӕттӕ

Хъармӕй райдзастӕй лӕууынц,

Махӕн та нӕ сывӕллӕттӕ…….

22 билет.

1.Гæдиаты Секъа. Йе сфæлдыстады ахадындзинад ирон литературæйы. Фыссæджы гуманизм.

2.Ходы Камалы поэзийы граждайнаг мотивтæ.

3.Олицетворени - уацмысы арӕх удгоймаджы миниуджытӕ ӕмӕ архайд хаст ӕрцӕуынц ӕнӕуд предметтӕм.

23 билет.

1.Хуыгаты Сергейы «Сылгоймæгтæ» - йы проблематикæ, йæ фæлгонцтæ.

Хуыгаты С. райгуырд 1933 азы 15 майы Хус. Ирыстоны Дзауы районы Хуыгаты хъœуы .

1944 азы ралыгъдысты йœ бинонтœ œмœ œрцардысты Тарскœйы. Скъолайы фœстœ бацыд Ц.И. пед.институтмае. Институты фœстœ куыс та Дагестаны œмœ Ц.Иры скъолаты, куыста редакторœй телеуынынады журнал «Мах дуг»-ы. Кусы абон дœр бœрнон бынœтты.

Йœ радзырд «Сылгоймœгтœ»-йы сœйраг фœлгонцтœ сты: Будзи, йœ хо Мари œмœ Будзийы бинойнаг Зœлинœ. Будзи œмœ Мари схъомыл сты сидзœрœй. Будзи ахуыр кœны институты. Мари смой кодта и сын 3-тœ чызджы,йœ лœг Филим хœстœй нал сыздœхт œмœ тых амалтœй хъомыл кœны йœ сывœллœтты. Ӕххуыс кœны йœ кœстœр œфсымœр Будзийœн дœр. Будз сахуыр кодта, бинонтœ œрхаста.

Иу œхсœв Зœлийœн зœгъы,цœмœй сœм цы œхца ис, уыдон уал Марийœн радтой,Зœли хъуыр-хъуыр кœны. Будзийœн тынг зын уыд,ацыд хуыссынмœ, фœлœ йœ хуыссœг фœлыгъд. Йœ зœрдыл œрлœууыд иу институтыма мкуы ахуыр кодта, уыдонœй иу бон. Мари – иу къуымбилтœ балхœдта, тœбынтœ иу сарœзта œмœ – иу сœ уœй кœнынмœ схаста. Будзи дœр – иу œм базармœ бацыд. Ногœй та куымбил балхœдта, цы каппекма йœм баззад, уыдон урс хœцъилы атыхта œмœ Будзийы хœрœн донмœ бакодта. Райста хœринаг Будзийœн, œз дам Гœтыккоты авдœн бœттœны уыдтœн. Будзи бамбœрста сайгœ кœй кœны, фœлœ œххормаг сывœллон œмœ райста œмœ бахордта. Куы раздœхтысты, уœд фœндагыл Зœтыккаты усимœ амбœлдысты. Усмœ 4 хызын авдœнбœттœнмœ балхœдта цыдœртœ, тагъд, дам, кœнын, дзуры,авдœнбœттœн нœм ис ,œмœ ма байрœджы кœнон. Мари фœсырх Будзийы кœй фœсайдта œмœ йын афтœ зœгъы:

-Будзи , асайдтон дœ, тарстœн иунœгœй мын куы нœ бахœрай. Дыууœйы фаг та мœм нœй. Мœнмœ дœ зœрдœ ма ‘хсайœд, œз уœддœр хъœуы ‘хсœн цœрын…

Ныр Мари хœдзар аразы, œмœ йœ фœнды œмœ йын аххуыс кœна, фœлœ ацы сылгоймœгтœ…

Куы сбон ис, уœд ракаст œмœ федта Зœлийы разы дзуры:

-Базармœ аууадтœн, Мари адджын гуыдын уарзы œмœ йын алхœдтон,

3 авджы сœнтœ. Тарстœн, зœгъын куы ацœуой, œмœ дœ куы нал œрбайафон. Будзи œдзынœгœй касти, дысон Зæли œндœр ныхœстœ куы кодта…

2.Æлборты Хадзы - Умары æмдз -ты мидис. Йе сфæлдыстады хигъæдон æууæлтæ.

Ӕлборты Хадзы - Умар райгуырд1939 азы Х. Ирыстоны Сарабучы хъæуы. Астæуккаг скъола каст фæци, стæй бацыд пед. Институтмæ. Фыссын райдыдта хæрз чысылæй.

Йе ‘мдзæвгæ « Рухсытæ судзынц» -ы æвдыст цæуы æрдзы нывтæ, тар æмæ рухсы æнæрынцой тох. Талынгыл рухс цард куыд фæтых уæвæн ис.

Ӕмдз. «Хоры нœмыджы балладœ» -ы æвдыст цæуы æрдз æмæ адæймаджы хæстæгдзинад. Ис æм хоры нæмыг, æнхъæлмæ йæм кæсынц, сывæллонæй, мыстæй, быдырæй. Быдырты нæу сæ бон кусын, зымæг дзы мит ис, сæрдыгон знаг нæ уадзы кусын.

Ӕмдз. «Балладœ зары фœндагыл» Ам æмдзæвгæ кæсгæ йæ зæрдыл æрлæуы 1920 азты Хусссары уавæр лигъдæтты уавæр Плиты Харитоны поэмæ «Сæлимæт». Ӕмдзæвгæйы æвдыст цæуы 1992 аз. Хуссарæй куыд лыгъдысты мигъдæттæ. Зары фæндагыл цы уæззау фæндагыл цыдысты. Нæ сыл уыд Зарыл дар фæндаг лæбурдтой сæм хъæдæй гуырдзиаг лæгмартæ. Ӕмæ – иу сæ разы бабатысты æмæ – иу сæ фехстой. Ӕмдзæвгæ фыст у хъарæджы хуызы.

Ӕмдзæвгæ « Хъœлœс ингœнœй». Ацы æмдзæвгæйы фыссæг ары Ирыстоны зынгххуыст хъæбулты ном, кæцытæ сæ удтæ радтой 1990-91 азты Хуссар Иры хъахъхъæнгæйæ. Уыцы лæппуты мæрдтæ уæлмæрдмæ дæр нæ уыд бахæссæн гуырдзиаг лæгмæрдтæй. Цхинвалы 5-œм скъолайы кæрты æрцыдысты ныгæд.

Фыссæг ацы зынгхуыст лæппуты номæй дзуры:

-Ирыстон, œз 15 хатты куы амœлон,

уœддœр мын зœгъ,- 16- œм хатт дœ фœдисмœ сысдзœн.

-Ирыстон, уœ 7 дамгъœйы уыдысты

Мœ къурийы 7 боны мœнœн,

7- хатты сœ мœ удыл ныффыстон… (Æлборты Хадзы-Умар).

3.Монолог - у дзурӕг уацмысы йӕ хъуыдытӕ иунӕгӕй куы дзура, кӕнӕ йӕхи нымӕры.