40. Беларускі нацыянальны рух вясной-восенню 1917

Актыўна прэгрэсіравалі нацыянальныя беларускія партыі, якія прэтэндавалі на ролю палітычнага цэнтра. У канцы кастрысніка іх налічвалася 14, прычым розных кірункаў.

Мясцовыя аддзелы агульнарасійскіх партый, кансерватыўнага і ліберальна-дэмакратычнага кірунку не маглі пераадолець уплыў ідэалогіі заходнерусізму, якая адмаўляла існаванне самастойнага беларускага этнасу і яго культуры.

Найбольш масавай партыяй была БСГ (беларуская сацыялістычная грамада), якая мела каля 5 тыс актыўных членаў. Яна падтрымала Часовы урад, адстойвала ідэі стварэння федэратыўнай расіі, у склад якой павінна была ўвайсці аўтаномная Беларуь.

Беларускія хрысціянскія дэмакраты (БХД). Іх заснавальнікі ксяндзы Абрантовіч, Гадлеўскі, Станкевіч. На першым з’езде партыі у мае 1917 г. вылучылі патрабаванні шырокай аштаноміі для Беларусі, навучання ў школе на беларускай мове і выкарыстоўваннне яе ў набажэнствах

25 сакавіка 1917 г па ініцыятыве БСГ адбыўся І з’езд бел нац арганізацый. На ім быў створаны выканаўчя орган з’езда – бел нац камітэт (БНК), у склад якога увайшло 18 чал, з іх 10 ад БСГ. З’езд даручыў БНК распрацаваць прект мясцова каннстытуцыі, аргаанізаваць выбары у мясцовую раду і садзейнічаць развіццю бел культуры. Узначаліў БНК Р.Скірмунт, вядомы як дэпутат дзярж дум, буйны памешчык і прадпрымальнік. Але ен не здолей пераканаць часовы урад прызнаць аутаомія Беларус, тамцу выбары ў краевую рду былі адменены. У барадзьбе з аутанамістскімі памкненнямі часовы урад знайшоу падтрымку з боку сацыялістычных партый (меньшавікой эсэраў і бальшавікоў)

БНК не атрымаў падтрымаў падтрымку сярод беларускіх сялян бо не выступіў супраць вайны і за хуткае вырашэнне аграрнага пытання

8-10 ліпеня 1917 г. ІІ з’езд у мінску бел нац арганіз, які выказаўся за аб’яднанне усіх нацыянальна палітычных сіл вакол нац ідэі стварэння бел дзяржавы, але пакуль яшчэ у межах дэмакратычнай федэратыўнай Расіі. Для здзяйснення гэтай мэты быў створаны выканаўчы орган з’езда Цэнтральная Рада бел арганізацый (узначаліў Язэп Лёсік). Рада абвсеціла, што будзе дабівацца перадачы зямлі сялянам і абараняць інтарэсы рабочых. Але разам з тым, нацыянальныя партыі не карысталіся вялікім аўтарытэтам. У кастрычніку 17 рада была ператворана ў Вялікую Беларускую Раду, пашырыўшы свій склад. Адначасова была створана цэнтральная ваенная рада з мэтай фарміравання бел войска.

Наглядалася размежаванне у нацыянальным руху. Большую вагу набывалі левыя арганізацыі, якія падтрымалі бальшавікоў. Восенню 1917 г. была створана бел сацыял-дэмакратычсная рабочая партыя, якая цалкам падтрымала бальшавкоў і іх курс на паўстанне (Червякоў).

У ліпені падчас аднаго з паліт крызісаў, выкарыстаў сілу для стабілізацыі сітуацыі у краіне (у петраградзе), што азначала фактычна канец двоеуладдзя. Частка сацыялістаў швайшла ў склад часовага урада, які узначаліў эсэр Кераўскі. Пачалося праследаванне з боку у рада найбольш актыўных радыкальных партый, асабліва бальшавікоў.

У грамадстве ўсе большую папулярнасць набывала ідэя ваеннай дыктатуры (“моцнай рукі”). На роль ыдктатара прэтэндаваў галоўнакамандючы Карнілаў. 24 жніўня 1917 г. пачаўся паход арміі карнілава на пецярбург. Хутка Керамскі (Час урад) зразумеў, што будзе пазбаўлены улады і аддаў загад аб змяшчэнні Карнілава з пасадыі арышце змоўшчыкаў, яле супрацьстаяць яго арміі часовы урад не мог. Галоўную ролю ліквідацыі мецяжа карнілава адыгралі бальшавікі. Агітацыя ў войску і блакіраванне чыгункі прывялі да таго, што карнілаў не прасунуся далей за бел губерні. Карнілаў і інш генералы былі арыштавана часовым рэвалюцыйным камітэтам заходняга фронту, спецыяльна створаным для ліквідацыі метяжу.кіраўніцтва падаўленнем мецяжу павысіла аўтарыртэт і апулярнасць бальшавікоў на заходнім фронце