1.Адкрыты (дэманстратыўны) псіхалагізм (Талсты, Дастаеўскі).

2.Падтэкставы (закрыты) псіхалагізм (Чэхаў, Бунін).

3.Плынь свядомасці

Мастацкія сродкі: апісанне ўражанняў, характарыстыкі перажыванняў, унутраныя маналогі, апісанне снабачанняў ці галюцынацый.

Вялікае значэнне пры гэтым маюць унтр. Маналогі няўласна-простая мова, што можа выступаць у форме роздумаў-разваг (напр. У “Знаку Бяды” Быкава (гл стр 111 у даведнік). У тым жа “Знаку Бяды” нямала невербалтных сродкаў псіхалагічнай хронікі персанажаў. Гэта міміка, жэсты, фізічны стан, голас, позірк.

Без дасканалай псіхалагічнай хар-кі нельга стварыць паўнацэнныя літ-я вобразы, паказаць мнагалостайныя праявы чалавечага жыцця.

Для псіхалагізму зручныя:

1.эпісталярная форма (лісты, ліставанне)

2.аўтабіяграфічны аповед (1-2 асоба).

3.Аповед ад 3 асобы, якая ўладае дарам прадбачання.

Пранікненне ва ўнутраны свет персанажа бывае:

• Простае

• Апасродкавае (з дапамогай партрэтаў. Формы паводзін, праз рэчы, прыроду).

19. Персанаж і яго каштоўнасная арыентацыя.

20. Час і прастора ў літаратурным творы.

21. Мова мастацкага твора. Паэзія і проза.

Сярод розных відаў мовы мова мастацкага твора займае асоблівае месца. Маст. Мова можа накапліваць у сабе мову іншай стылістычнай прслойкі грамадства, яна з’яўляецца вобразна-экспрэсіўнай. Напрыклад, мова навуковая дае чалавеку толькі веды, а мастацкая мова можа перадаць нават настрой. Добры прыклад “Горе от ума” Грыбаедава. Мова Скалазуба грубая, як і ён сам.

Яшчэ прыклад. Словами мясцовых і сацыяльных дыялектаў пісьменнікі 20-х, 30-х гг. апісывалі герояў-рэвалюцыянераў. Яны карысталіся так званай савецкай мовай. Значыць, маст. мова не заўсёды адпавядае нормам літаратурнай мовы.

22. Мова як матэрыял літаратуры. Літаратурная мова і мова мастацкага твора.

23. Метафара і яе разнавіднасці. Метафарычнае мысленне ў літаратуры.

Метафара (грэч. Metaphora – перанясенне ) – перанясенне назвы аднаго прадмета на другі на аснове падабенства. Гэта адзін з самых распаўсюджаных мастацкіх прыёмаў. Метафора - перенос наименования по сходству. Падабенства бывае рознае : па форме – іголка ў швеі і іголка ў хвойнага дрэва, па функцыі: дворнік (чалавек, які прыбірае двор) і дворнік (прыбор, які чысціць шкло машыны).

Віды метафар:

1. Метафары-назвы (мертвыя, сухія метафары): дождж ідзе, гадзіннік ідзе. Мы іх часцяком выкарыстоўваем у паўсядзённым жыцці.

2. Агульнапаэтычныя (фігуральныя метафары): Луна ўзышла, вечар надышоў. Выкарыстоўваюцца ў літ-ры, часцей – у вершах.

3. Ёсць газетныя метафары. Выкарыстоўваюцца мас-медыя.

4. Метафары аўтарскія (індывідуальна-стылістычныя) - не зацверджаныя слоўнікам, адзіныя і непаўторныя.

5. У літ-ры дзеля перадачы гумара і сатыры – камічныя метафары.

6. Існуе таксама разгорнутая (двучленная метафара) – на аснове адной метафары нараджаеццца другая.

Актыўна выкарыстоўвалі метафару Жукоўскі, Карамзін і іншыя паэты-рамантыкі.