тексеруге, жөндеуге ыңғайлы және механикалық зақымданулардан қорғалған болуы тиіс.

1253. Сутегі салқындауы бар турбина генераторлары және синхронды компенсаторлар майлау және сутегі тұмшалану айналма жүйесінің құбыржолдары бүтін тартылған құбырлар.

1254. Қуаты 3 МВт болатын турбоөндіргіштерде екі жағында подшипниктері, қоздырғыш подшипнигі және сутекті тығыздықтар қаңқасы мен май жүретін жолдары оқшауланған болуы керек.

Оқшауланған подшипник құрылымы мен сутекті нығыздағыштар агрегаттың жұмыс уақыты кезінде олардың оқшаулануына кезеңді бақылаудың жүргізілуін қамтамасыз етуі тиіс. Синхронды компенсаторлардағы подшипниктер қаңқасы мен май жүретін жолдардан оқшауланған болуы тиіс. Синхронды компенсаторда қоздырғышпен жалғанса онда тек бір подшипникті ғана оқшаулайды.

Су өндіргіштерінде табаншалары мен подшипниктері ротор үстінде орнатылса, қаңқадан оқшауланады.

1255. Көлденең су өндіргіштердің, синхронды компенсаторлардың және турбоөндіргіштердің май жүретін жолындағы оқшауланған подшипниктері тізбектеліп орнатылады.

1256. Турбогенераторлардың, синхронды компенсаторлар мен олардың қоздырғыштарының подшипниктері, сутекті тығыздықтар, май ванналары су өндіргіштерінің табаншалары майлары шашырамайтындай және орамаларға май бармайтындай етіп орындалады.

Сутекті тығыздықтары мен циркуляциялы майланған подшипниктердің ағызу құбырларында ағып жатқан майды бақылап тұратын терезесі болуы тиіс. Терезені жарықтандыру үшін авариялық жарыққа жалғанған шамдар қолданылады.

1257. Мойынтірек және жабық ток құбыржолдарында орамдардың сутегі салқындауы бар турбина генераторлары үшін автоматтандырылған сутегінің бар болуын бақылау газ анализаторлары орнатылуы қажет.

1258. Өндіргіштер мен синхронды компенсаторлардың біріктірілген салқындату жүйесі осы Қағидалардың 1207-1209-тармақтарының талаптарына сәйкес келуі тиіс.

3. Қоздыру жүйесі

1259. Осы Қағидалардың 1258-1275-тармақтарында келтірілген талаптар турбо және суөндіргіштерде және синхронды компенсаторларда қоздыру жүйесін орнатуды қарастырады.

1260. Қоздыру жүйесі дегеніміз техникалық шарттарда қарастырылған қалыпты және авариялық режимдердегі өндіргіштер мен синхронды компенсаторлардың қажетті қоздыруын қамтамасыз ететін, тиісінше тізбектерді біріктіретін жабдықтардың, аппараттардың және құрылғылардың жиынтығы.

Генератордың қоздыру жүйесі: қоздырғыш (тұрақты ток генераторы, айнымалы ток генераторы немесе түрлендіргіші бар трансформатор), автоматты қоздыру реттегіші, коммутациялық аппаратуралар, өлшеуіш аспаптар, асқын кернеуден роторды қорғау құралдары және зақымданудан қоздыру жүйесінің жабдықтарын қорғау.

1261. Синхронды өндіргіштер мен компенсаторлардағы электр жабдықтары мен қоздыру жүйесінің аппараттары талаптарға сәйкес келуі тиіс.

1262. Қоздыру жүйелері, қолданыстағы мағынасы пайдаланушы кернеу немесе созылмалы ток кернеуінің ұлғаюы.

1263. Пайдалану кернеуі немесе ұзақ асқын кернеу әрекетіндегі қоздыру жүйесі кернеуі 1 кВ-ден жоғары электр қондырғыларына қойылған талап осы Қағидалардың талаптарына сәйкес орындалуы тиіс. Вентильді қоздыру жүйесі үшін асқын кернеуді анықтау кезінде коммутациялық асқын кернеу де ескеріледі.

1264. Қоздыру жүйелері басқару құрылғыларымен, қорғау, дабыл және бақылау-өлшеу аспаптарымен жабдықтауы тиіс. Электр станциялары мен қосалқы станцияларда кезекші мамансыз өндіргіштер мен синхронды компенсаторларды өздігінен тоқтату қондырғыларымен жабдықталуы тиіс.

1265. Басқару пульттері мен панельдері салқындату жүйесінде бақылау аспаптары мен дабыл соғу аппаратуралары, сонымен қатар тристордың немесе басқа да жартылай өткізгіш қоздырғыштарды күштік түрлендіргіштері бір-біріне жақын орналасуы қажет. Жылу ауыстырғыштарын басқа бөлмеге орнатуға болады, бірақ жылу ауыстырғыш басқару панелінің қасына орнатылады.

Қоздырғышпен орнатылатын пульт қоздыруды бақылайтын аспаппен жабдықталады. 1266. Өндіргіштер мен синхронды компенсаторлардың қоздыру жүйесіндегі түзеткіш

қондырғылары салқын ортаның температурасы көтерілгенін көрсететін және қорғайтын дабыл және қорғаныспен жабдықталады, сонымен қатар қондырғының ток күші мен салқындату ортасының температурасын бақылау үшін аспаптар орнатылған. Егер түзеткіш қондырғысында бірнеше түзеткіштер тобы болса, онда әр топтың ток күші бақыланады.

1267. Қоздыру жүйесі жұмыс үдерісінде оқшаулаудың өлшеуін жүзеге асыратын, сондай-ақ оқшаулаудың кедергісінің нормадан төмен төмендегені туралы дабыл қағатын оқшаулау бақылауының құралдарымен жабдықталуы қажет. Қоздырудың щеткасыз жүйесі үшін мұндай дабылдарды орындамауға жол беріледі.

1268. Түзету қондырғыларының анод және катодымен байланысы қоздыру жүйесінің тізбегі анод және катод тізбектерінің сынау кернеуіне сәйкес оқшаулау дәрежесімен орындалуы қажет.

Түзеткіштің анодты тізбектің, жекелеген топтардың катод тізбектердің, сондай-ақ басқа тізбектердің компенсацияланбаған пульсацияланатын немесе айнымалы токтары бар басқа тізбектердің байланыстары металл қабықсыз орындалуы қажет.

Өлшеу және АГК құрылғыларын қосу үшін генератор немесе синхрон компенсаторының қоздыру орамының кернеу тізбегі қысқыштың қарапайым жолақ арқылы кірмесіз оқшаулаудың жоғарылатылған дәрежесі бар жеке кәбілімен орындалуы қажет. Қоздыру орамына қосылу ажыратқыш арқылы жүргізілуі қажет.

1269. Ротор тізбегінен ажыратылған АГК құрылғысын, пайдаланылған, ротор орамасының түрлендіргіші бар қоздырғышты қолданғанда көп әрекетті разрядтаушымен қозғалады. Бір мәрте әрекет ететін разрядтаушыны қолдануға рұқсат беріледі. Разрядтаушы номиналды 110 % тең қозғау кернеуімен режимде разрядтаушының сынамасы кезінде ұзақ жұмысқа есептелген белсенді қарсылық арқылы роторға параллельді қосылуы тиіс.

1270. Осы Қағидалардың 1267-тармағында көрсетілген разрядталушылардың іске қосу дабылы болуы тиіс.

1271. Генераторлар мен синхронды компенсатордың қоздыру орамасы былай орнатылады:

1)АҚҚ тізбектеріндегі кез келген коммутациялық аппараттарын ажырату және қосу, тоқтату және генератордың бос жүрісі кезінде қоздырғышты басқару;

2)АҚҚ тізбектерінде құйынды ток кернеуінің жоғалуы және өндіргішпен синхронды компенсатордың жұмысын бұзбайтындай етіп қоздырғышпен басқару;

3)турбогенератордың қосымша қоздырғышымен жұмыс кезінде түзеткіштер және олардың қосымша құрылғыларында жөндеу жұмыстарын жүргізе алады;

4)ротор мен оның түйіспелері сақиналарында қысқа тұйықталу кезінде қоздыру жүйесінде зақымдану болмайды. Егер статикалық түрлендіргішті қолданса, онда оны автоматты ажыратқыштармен немесе балқымалы сақтандырғыштармен қорғайды.

1272. Тиристорлық қоздыру жүйелері генераторлар мен синхронды компенсаторлардың өрістерін түрлендіргішті инверторлы режимге ауыстырып сөндіруі көзделуі тиіс.

Өздігінен қоздыру сызбасы бойынша орындалған статикалық түрлендіргіштердің қоздыру жүйелерінде, сондай-ақ электр машиналық қоздыру жүйелерінде АГК құрылғысы қолданылуы тиіс.

1273. Барлық қоздыру жүйелері (негізгі және резервтік) АГК қосылғанына қарамастан, өрісті сөндіру үшін импульс бергенде генератор мен синхронды компенсаторлардың қоздырылуын толық басуды (өрісті сөндіруді) қамтамасыз ететін құрылғылар болуы керек.

1274. Қыздырғыштың сумен салқындату жүйесі судың жүйеден толық ағуын, жүйені сумен толтырғанда ауа шығаруды, жылу ауыстырғыштарды кезекпен тазалап тұруды қамтамасыз ету керек.

Қоздырғыштардың бірінде салқындату жүйесіндегі ысырмалары жабу немесе басқа қоздырғыштағы салқындату режимнің өзгеруіне әкелмеуі керек.

1275. Сумен салқындатылатын түзеткіш қондырғылары орнатылған үй-жайлардың едені, су ағып кеткенде оның ток сымдарына, ЖТҚ-на және салқындату жүйесінен төмен орнатылған басқа электр жабдықтарына бармайтындай етіп орнатылады.

1276. Тұрақты токтағы электр машинасы қоздырғышының (АҚҚ-сіз жұмыс істегенде негізгі және резервтік) қоздырудың форсировкасы болуы тиіс.

1277. Турбогенераторлар генераторды желіден ажыратпай жұмыс қоздыруынан резервті қоздыруға немесе керісінше қоздыруын қамтамасыз ететін схемасы болуы тиіс. Қуаты 12 мВт және одан кем турбогенераторлар үшін резервті қоздырғыштың қажеттілігін энергожүйесінің бас инженері белгілейді.

1289. Қоректендіру сенімділігін қамтамасыз ету бойынша шаралар электр қабылдағыштарының жауапкершілік санатына байланысты осы Қағидалардың 2-тарауындағы талаптарға сәйкес таңдалады. Бұл шаралар жеке электр қозғалтқыштарға қолданылмайды, оларды қоректендіретін трансформаторлар және түрлендіргіш қосалқы станцияларына, тарату құрылғыларына және бекеттерге қолданылады.

Электрмен жабдықтау сенімділігінің санатына байланыссыз электр қозғалтқышын тікелей қоректендіретін желіні резервтеу қажет етілмейді.

1290. Электр қозғалтқышын тікелей қоректендіретін желіні резервтеу электрмен жабдықтау сенімділігінің санатына байланыссыз қажет етілмейді. Электр қозғалтқышы оның коммутациялық аппараты немесе электр қозғалтқышты қоректендіретін желі істен шыққанда технологиялық процестің үзіліссіздігін қамтамасыз ету қажет болғанда резервтеу технологиялық агрегатты орнату немесе басқа тәсілдермен жүзеге асырылады.

1291. Электр қозғалтқыштары мен олардың коммутациялық аппараттары жұмыс істеп тұрғанда температурасы шамадан асып кетпейтіндей салқындату жүйесімен қамтамасыз етілетіндей орындалуы керек.

1292. Электр қозғалтқыштары мен аппараттарды оларды тексеру және ауыстыруға қолжетімді, сондай-ақ орнатқан жерінде жөндеу мүмкіндігіне қолжетімді болып орнатылуы тиіс. Егер электр қондырғыдағы электр қозғылтқыштары немесе салмағы 100 кг және одан жоғары аппараттар болса, онда оларды тасымалдайтын құралдар қарастырылуы тиіс.

1293. Электр қозғалтқышының айналатын бөліктері және электр қозғалтқышын тетіктермен муфталар, шкивтер бөліктері кездейсоқ жанасудан қоршалған болуы тиіс.

1294. Электр қозғалтқыштары мен олардың коммутациялық аппараттары осы Қағидалардың 7-тарауының талаптарына сәйкес жерге тұйықталған немесе нөлденген болуы тиіс.

1295. Электр қозғалтқышының орындалуы қоршаған орта жағдайларына сәйкес болуы тиіс.

2. Электр қозғалтқыштарын таңдау

1296. Электр қозғалтқыштарының электрлік және механикалық параметрлері (атаулы қуат, кернеу, айналу жиілігі, жұмыс кезеңінің салыстырмалы ұзақтығы, іске қосу, ең кіші, ең ұзақ сәттері, айналу жиілігін реттеу шектері және т.б.) осы қондырғыдағы барлық режимдегі жұмыстарда келтірілген параметрлерге сәйкес болуы тиіс.

1297. Қысқа уақытқа қоректендіруден ажыратылған немесе ҚТ ажыратудан пайда болған кернеудің төмендеуі, АҚҚ немесе РАҚ әрекетін сақтайтын тетіктер үшін технологиялық шарттар және техникалық қауіпсіздік шарттары бойынша жол берілетін болған жағдайда электр қозғалтқыштарының өздігінен қосылуы қамтамасыз етілуі қажет.

Қалыпты ұзақ уақыт жұмысына қажетті электр қозғалтқыштарының және жоғары қуатты трансформаторларының өздігінен қосылуы бар механизмдерін қолдану қажет етілмейді.

1298. Айналу жиілігін реттеуді қажет етпейтін тетіктер жетектері үшін олардың қуаттылығына қарамастан, қысқа тұйықталған роторы бар бейсинхронды немесе синхронды электр қозғалтқыштары қолданылады.

Іске қосудың қиын шарттары бар немесе айналу жиілігін өзгертуді қажет ететін тетіктердің жетектері үшін қарапайым және үнемді іске қосылатын әдістері бар айналу жиілігі жеңіл реттелетін электр қозғалтқышты қолдану қажет.

1299. Синхронды электр қозғалтқыштарында компаундтау немесе қоздырғыштарды реттеп отыру құрылғылары болуы тиіс.

1300. Синхронды электр қозғалтқыштар өздерінің қуаттарымен кернеуді немесе реактивті қуаттың режимін реттеуді қамтамасыз ететін жағдайда, осы Қағидалардың 767-тармағына сәйкес РАҚ болуы тиіс.

1301. Тұрақты токтағы электр қозғалтқыштарын егер айнымалы токтағы электр қозғалтқыштары тетіктің қажетті сипаттамаларын қамтамасыз ете алмаса немесе үнемді болмаса ғана қолдануға болады.

1302. Қалыпты ортадағы үй-жайларда орнатылған электр қозғалтқыштары IP00 және IP20 етіп орындалуы тиіс.

1303. Ашық ауада орнатылған электр қозғалтқыштары IP44 кем емес етіп орындалады немесе