алеуметтану

Социум – (латынша біріккен, ортақ деген мағына білдіреді) ӛзара қарым-қатынастағы тұрақты адамдардың бірлестігі.

Статус – (латынша жағдай деген мағынада) әлеуметтік топтың немесе адамның қоғамдағы орнын анықтайтын категория.

Стереотип – (грекше қатты және қолтаңба деген сӛздерден тұрады) әлеуметтік объект туралы схемалық, білімге негізделмеген түсініктердің қалыптасуы.

Стиль – (грекше сӛзбе сӛз түзу шыбық деген мағынада) тұрақты мінез-құлық, іс-әрекет, әдеттердің жиынтығы.

Стратификация – (латынша қабат және жасау деген сӛздерден құрылған) қазіргі қоғамдағы теңсіздікті білдіретін категория.

Сциентизм - (латынша білім, ғылым деген мағына береді) мәдениетте ғылымның мәнін жоғары қоятын кӛзқарас.

Тест – (ағылшынша тексеру, зерттеу) тікелей зерттеуге келмейтін мәліметтерді алу үшін қолданылатын әдіс.

Технократия (грекше ӛнер, шеберлік және билік деген мағынада) техникалық мамандардың мемлекет басына келуін қалайтын бағыт.

Урбанизация (латынша қалалық деген мағына береді) қалалардың ӛсуін білдіретін әлеуметтік-экономикалық үрдіс.

Утопия – (сӛзбе сӛз тамаша жер деген мағынада) ғылыми-кӛркем шығармашылықтың бейнелі түрі, нақтылықты сынаудан пайда болған теория.

Футурология (латынша болашақ және грекше ілім, білім деген сӛздерден құрылған) болашақты зерттейтін, болжам жасайтын ғылым.

Цивилизация (ӛркениет) – (латынша азаматтық, мемлекеттік) ғылыми және техникалық жетістікке жеткен қоғамның әлеуметтік және мәдени дамуын білдіретін даму сатысы.

Эксперимент – (латынша тәжірибе, байқап кӛру) бақылай және басқара алатын жағдайда жаңа мәліметтер алу әдісі.

Эмпиризм – (грекше тәжірибе деген мағынада) әлеуметтік құбылыстарды, үрдістерді объектілерді зерттегенді мәліметтерді жинау, сандық кӛрсеткіш категорияларымен зерттеу жүргізетін қолданбалы ғылым.

Эргономика – (грекше жұмыс және заң деген сӛздерден құрылған) ӛндірісте, тұрмыста адамның техникалық құралдарды пайдалана отырып жұмыс жасау мүмкіндігін зерттейтін ғылым.

Этнос – (грекше тайпа, халық дегенді білдіреді) белгілі бір территорияда тарихи қалыптасқан, мәдениеті, тілі, психологиясы ортақ адамдар бірлестігі.

Этос – (грекше сипат, ғұрып деген мағына береді) белгілі бір әлеуметтік топтың мәдениетіне жалпылама сипаттама.

91

Студенттің білімін бақылауға арналған тест тапсырмалары

1.Феодалдық қоғамда орын алған стратификациялық жіктеу типі

A)Таптық

B)Касталық

C)Сословиелік

D)Жіктік

E)Этакратиялық

2.Қоғамның ішкі құрамы, оның элементтерінің жиынтығы мен олардың арасындағы саналуан байланыстар-

A)Әлеуметтік құрылым

B)Әлеуметтік қауым

C)Әлеуметтік қатынастар

D)Әлеуметтік жүйе

E)Әлеуметтік диспозиция

3.Мидтің пікірінше, адамның тұлғаға айналу процесінің алғашқы сатысы

A)Имитация

B)Ойын сатысы

C)«ұжымдық ойын»

D)Жеке ойын

E)Күтулер

4.Вебер бойынша легитимділік дегеніміз:

A)Саяси биліктің бір түрі

B)Партияның билігі

C)Басшыға соқыр сеніммен сену

D)Халықтың үстем етіп отырған билікті мойындауы

E)Басшының халықты артынан ерте білу қасиеті

5.О.Конт ұсынған әлеуметтік зерттеудің әдістері

A) Кейс стади, эксперимент, салыстыру. B). Бақылау, эксперимент, салыстыру.

C)Бақылау, эксперимент,құжаттарды талдау

D)Бақылау, интервью салыстыру

E)Бақылау, эксперимент, ӛмірбаяндық әдіс

6.Ӛмірдің мәнін «рахатқа» кенелу деп түсінетін, тапқан табысын ойын сауыққа жұмсайтын тұлғаның түрі

A)Идеалист

B)Дәстүрлі тұлға

C)Рационалды тұлға

D)Гедонист

E)Реалист

92

A) геноцид

B)сегрегация

C)шовинизм

D)апатрид

E)апартеид

13.Бір отбасылық топ ішінде некеге тұруға шек қою:

A)полиандрия

B)моногамия

C)эндогамия

D)промискуитет

E)экзогамия

14.Зиґмунд Фрейді ілімі:

A)құрылымдық-функциялық

B)психологиялық мектеп

C)эмпириялық

D)психоталдау

E)символдық-интеракция

15.Дiн элементтері:

A)Шындықтың кӛрiну формасы

B)Дiни жүйе, дiн формасы

C)Дүниенi тану тәсiлi

D)Дiни сананың мазмұны

E)Дiни салт, дiни сана

16.«Социология» терминiн алғашқы рет енгізген

A)К.Маркс

B)Аристотель

C)О.Конт

D)Н.Макиавелли

E)И.Кант

17.Анкеталау дегенiмiз

A)Зерттеу барысында анкета толтыру арқылы мәлімет жинау

B)Әлеуметтаунылық зерттеу барысында құжаттарды талдау

C)Зерттеуге қатысатын респонденттер санын анықтау

D)Зерттеу барысында респондентпен интервьюердің әңгімелесу арқылы

18. Охлократия дегеніміз A) Бір адамның билігі

94

B) Топтың билігі

C) Саяси партияның билігі

D) Тобырдың билігі

E) Байлардың билігі

19. «Дистантты неке» бұл:

A) Қос жыныстылардың некесі B) Студенттердің некесі

C) Теңізшілер мен әртістердің некесі

D) Отбасы мүшелері түрлі әлеуметтік қабаттан тұратын неке E) Топтық неке

20. О.Конт бойынша адамзат рухының қай кезеңінде болып жатқан жағдайлардың бәрі де тылсым күштің әсерімен түсіндіріледі:

A) Метафизикалық B) Теологиялық C) Социологиялық D) Қазіргі

E) Позитивті

21.Әлеуметтану

A)Табиғат, қоғам және ойлаудың жалпы даму заңдары туралы ғылым

B)Саяси құбылыстардың пайда болуы мен дамуы, заңдылықтары, формалары мен жолдары туралы қоғамдық ғылым

C)қоғам және қоғамдық қатынастар туралы ғылым

D)Қоғамның ерекше қызмет атқаруы мен дамуының жалпы заңдылықтары туралы ғылым

E)қоғамның құрылымы мен адамдардың мiнез-құлқы туралы ғылым

22.Д.Белл бойынша қоғамның даму сатылары:

A)Индустриялыққа дейін, индустриялық, постиндустриялық

B)Индустриялық, аграрлық, постиндустриялық

C)Таптық, аграрлық, феодалдық

D)Феодалдық, таптық, капиталистік

E)Құлиеленушілік, феодалдық, капиталистік

23.Басқаның ӛмiр салтына, тәртiбiне, дәстүрлерiне, сезiмдерiне, идеяларына, сенiмдерiне шыдамдылық:

A) Толеранттылық В) конформизм

C)эмпатия

D)адаптация

E)интеграция

95

24.Әлеуметтiк норма дегенiмiз:

A)қоғамда рұқсат етiлетiн ереже немесе ӛлшем

B)Кәсiби-лауазымдық нұсқау

C)әлеуметтiк кӛрсеткiштердiң шектелген маңызы

D)Адам iс әрекетi салдарының ойша қанағаттануы

E)Адамдар арасындағы қатынастарды реттеу

25.Субмәдениет дегенiмiз-

A)қандай да бiр қауымдастықты немесе әлеуметтiк топты ажырататын нышандардың, құндылықтардың, нормалардың, тәртiп үлгiлерiнiң жиынтығы

B)Тәртiптiң жазылмаған ережелерi

C)ұрпақтан-ұрпаққа берiлетiн және белгiлi бiр қауымдастықта сақталатын әлеуметтiк және мәдени мұралар элементi

D)белгiлi бiр қауымдастықта немесе әлеуметтiк топта ӛндiрiлетiн, адамдардың қызметiн әлеуметтiк реттеу формасы

E)ӛркениеттiң синонимi

26.Іріктеу әдісі:

A)Зерттеу барысында анкета толтыру арқылы мәлімет жинау

B)Әлеуметтаунылық зерттеу барысында құжаттарды талдау

C)Зерттеуге қатысатын респонденттер санын анықтау

D)Зерттеу барысында респондентпен интервьюердің әңгімелесу арқылы

A)Г. Спенсер

B)О.Конт

C)Э.Дюркгейм

D)К.Маркс

E)Т.Парсонс

28.Ашық қоғамды сипаттайтын тәртіп:

A)Оқшаулы тәртіп

B)Мобилдіктің жүзеге асуы

C)Орталықтан басқару

D)Автократиялық тәртіп

E)Тоталитарлық тәртіп

29.Бірнеше ер адаммен бірнеше әйел адамның некелесуі:

A)полигиния

B)полиандрия

96

C)моногамия

D)эндогамия

E)топтық неке

30. Аномия дегенiмiз-

A) әлеуметтену туралы ұғым B)Әлеуметтік нормалардан ауытқу

C)азшылық топтардың басым мәдениетпен бiрiгiп кетуi

D)қоғамның басқа мүшелерiмен салыстырғанда табыстың болмауы

E)қоғамдағы басшылық етушi ережелерден ауытқу

31. «Харизма» ұғымы мынаны бiлдiредi:

A)деректердi алу тәсiлiн бiлдiретiн термин

B)ӛзара байланысты ережелермен гипотезалардың жиынтығынан тұратын тұжырым

C)лидердің ерекше тұлғалық қасиеттерімен кӛпшілікті ӛзінің соңынан ерте алуы

D)нормалар мен құндылықтар жүйесi

E)дiни ұйым

32.Эгалитарлық отбасылық жүйе -

A)Билiк күйеуiнде болатын

B)Билiк әйелiнде болатын

C)Билiк үлкен ұрпақта болатын

D)Билiк ерi мен әйелiнiң арасында теңдей бӛлiнетiн

E)Билiк отбасының барлық мүшелерiнде болатын

33. ―Когорта‖ ұғымы мынаны бiлдiредi:

A)Бiр немесе бiрнеше жыл шеңберiнде дүниеге келген барлық адамдар

B)қоғамның мақсаттарымен келiсiмде болатын индивидтердiң жағдайы

C)Қоғамнан аластатылған барлық адамдар Белгiлi бiр шараларды қолдау немесе қолдамау үшiн саяси қысым кӛрсететiн адамдар тобы

E) Дiни секта

34.Үстем ұлттың ұлтшылдығы

A)Сионизм

B)антисемитизм

C)сегрегация

D)космополитизм

E)шовинизм

35. Мәдени және ӛзіндік сананың ортақ белгілері бар үлкен этникалық бірлік

A)субэтнос

B)метаэтнос

97

C)этнос

D)халық

E)ұлыс

36.«Басып тасталған шиелініс қатерлі ісік тәрізді, оның асқынуы әбден мүмкін» деген ғалым

A)Р. Парк

B)А.Смолл

C)Л.Козер

D)Р.Миллс

E)Р.Дарендорф

37. Бастапқы және қайталама ауытқу ілімін жасаған-

A)Э.Дюркгейм

B)Х.Беккер

C)Шелдон

D)Ч.Ламброзо

E)Ч.Кули

38. Эмпириялық социологияның пайда болған елі:

A)КСРОда

B)Ресейде

C)АҚШта

D)Германияда

E)Францияда

39.Ақсақалдардың билік жүргізу принципі

A)Плутократия

B)Теократия

C)Геронтократия

D)Охлократия

E)Аристократия

40.Ұлттың қалыптасуын түсіндіретін примордиалистік бағытының ӛкілі

A)Э.Геллнер

B)Э.Смит

C)Х.Андерсен

D)Ю. Арутюнан

E)М.Вебер

41. Макроәлеуметтанудың пәнi:

A)Қоғамды тұтастық ретінде қарастырады

B)тұлғааралық қатынастар

C)тұлғаның құрылымы

D)әлеуметтiк алмасу теориясы

98

E) Шағын топтардағы әлеуметтiк құбылыстар мен процестер

42.Мына әлеуметтанушылардың ішіндегі қайсысы қоғам дамуының үш: теологиялық, метафизикалық, позитивтік сатысын бӛлді:

A)Г. Спенсер

B)О.Конт

C)Э.Дюркгейм

D)Ш.Монтескье

E)М.Вебер

43.―Ия‖ және ―жоқ‖ деген екі жауаптан тұратын сұрақтың түрі

A)сүзгіш сұрақтар

B)жабық сұрақтар

C)дихотомды сұрақтар

D)қақпан сұрақтар

E)аралас сұрақтар

44.«Элиталардың циркуляциясы» теориясының авторы:

A)Дж. Локк

B)В. Парето

C)Г.Моска

D)Р.Михельс

E)Р. Дарендорф

45.Бір баланың ата-аналарымен бірге қалып ӛмір сүруі

A)репродуктивті отбасы

B)ата-аналық отбасы

C)стержндік отбасы

D)унилокалды отбасы

E)патрилокалды отбасы

46.Жылдың белгілі бір мерзімінде орын ауыстыру

A)Миграция

B)маятниктік миграция

C)маусымдық миграция

D)иммиграция

E)еңбектік миграция

47.Дін «халық үшін апиын»деген кім

A)М.Вебер

B)К. Маркс

C)Э. Дюркгейм

D)Г. Спенсер

E)О.Конт

99

48.Ұлттың басқа мемлекеттің аумағында тұратын бӛлігі

A)диаспора

B)ирредента

C)когорта

D)метаэтнос

E)субэтнос

49.Асқан интеллектуалдылық, ерекше қабілеттер

A)Мәдени сыналатын ауытқулар

B)Делинквентті тәртіп

C)Қылмыстық ауытқу

D)Психикалық ауытқу

E)Мәдени мақұлданатын ауытқулар

50.М.Вебер бойынша саналы және басқаларға бағытталған әлеуметтік әрекет

A)құндылықты рационалды

B)мақсатты рационалды

C)дәстүрлі

D)аффективті

E)девиациялық

100