27 Хайдегер ф-ясы туралы

Иррационализмнің кейбір идеяларын одан әрі дамытқан экзистенцмализм. Оның негізгі өкілдерінің бірі болып Хайдеггер жатады(1889-1976).Экзистенциализм үш бағытта дамыды.Соның біріншісіне жататын – Хайдеггердің болмыс туралы ілімінің негізінде ұалыптасқан эк.онтологиясы.Оның ойынша болмыс деген материалдыұ құбылыс емес, ол өзінің әмбебаптығынан туындайтын белгісіз нәрсе.Адам оны таным процесінде қарастырады, ол туралы терең ойланады, оны түсінуге тырысады, осыдан ол адамның мән мағынасына айналады дейді.Оның ойынша болмыс туралы ойлар адам болмысы туралы мәселеге айналады.

28. Л.Фейербархтың антропологиялық мәселесі.

Л.Фейербах(1804-1872)немістің ұлы ойшылы болды. Ол классикалық неміс ф.ясының ақырғы буыны.Ол өзінің фясын «болашақтың ф.ясы »деп атады.Оның ойынша ф.я ойлар мен рухтар дүниесінен босап шығыпадамның қайғы қасіреті бар дүниеге қарац бет бұруы тиіс.Осдан ф.я адамға, яғни антропологияға ұарай бет бұруы тиіс.Ол өзінің «Болашақ фясының негізгі қағидалары»дегенеңбегінде құдай туралы ілімнен шығып, адам туралы ілімді тудыру керек дейді.Сондықтан ол қалыптасқан классикалық неміс ф.ясы іліміне қарсы шығады.Фейербах объекті мен субъекті туралы мәселені табиғат пен адам арасындағы мәселе деп қарайды.Сондықтан ол адамның болмысын нақты өмір сүретін объективті шындық деп түсінді.Таным процесіндегі негізгі мәселелер адамдар рсындағы қатынастармен тығыз байланысты.Ол адамның сезімін, сезімділік танымын аса жоғары бағалады, әсіресе с.йіспеншілікке мән берді.

29 Таным деңгейлері және формалары

Ақыл, парасат , сана сезім иесі ретінде Адам қоршаған орта туралы білгісі келеді, оны қарастырады.Таным дег. Сыртқы заттар мен құбылыстардың Адамның санасында түрлі образдар ретінде қайшылыққа толы қалыптасуы.Диалекетикалық матриализмнің таным теориясы метафизикалық материализмнің таным теориясынан айырмашылығы бар.Ғылыми танымның жалпы әдістері мен түрлерін қарастыру үшін танымның эмпирикалық теориялық деңгейлерін ажырата білу керек. Өйткені әр деңгейдің өзіне тән әртүрлі ерекшеліктері бар.Эмпирикалық деңгейде таным объектісінің қасиеттері сезімдік қабілет тұрғысынан қабылданады.Қазіргі ғылым мен техниканың дамуына байланысты адамның сезімдік танымын кеңейтетін аспаптар, құралдар, компьютерлер іске қоыслған.Ал теориялық деңгейде таным объектісінің негізгі байланыстары ен заңдылыұтары тәжірибе жүзінде алынған біліммен қоса абстрактілі ойлау нәтижесінде тұжырымдалады. Ғылыми танымның эмпирикалық деңгейінде әр түрлі әдістер қолданады: бақылау, эксперимент, модельдеу, анализ, синтез, индукция, дедукция, т.б.

30 Абайдың дінге көзқарасы

Қазақтың ағартушылығында, қазақ халқының бүкіл прогрессивті мәдениет тарихында үлкен орын алған ұлы ақын, ойшыл – демократ, сазгер Абай Құнанбайұлы болды(1845-1904). Оның шығармашылық мұрасы өлең, поэма, ф.ялық аудармалар, проза мен әндерден тұрады.Абай сыншыл болды. Ол дүниетанымдық мәселеде Алтынсарин секілді, деизмге жақын болды. Ол құдайды оз заңдары бойынша дамып жатады деп түсінеді.Ол дінбасылар мен діни надандықты, фатализмді атеизм тұрғысынан емес «нағыз»дін немесе рационалдандырылған дін позициясы тұрғысынан сынады.абай бір жағынан Құдй бар деп, екінші жағынан дүниенің әлемнің объективті заңдылығы бар деп түсінді.Діңбасылардың насихаттап жүрген соқыр сеніміне Абай ақылмен тануды қарсы қойды.