- •2.Нормы сучаснай беларускай літаратурнай мовы.
- •3.Мова і маўленне. Віды маўлення (унутранае і вонкавае, вуснае і пісьмовае, маналог, дыялог і палілог).
- •4.Гістарычныя ўмовы і этапы развіцця беларускай мовы.
- •5.Беларуская мова сярод славянскіх моў. Фанетычныя, лексічныя, марфалагічныя і сінтаксічныя асаблівасці беларускай мовы ў паразнанні з рускай.
- •6.Фанетыка як раздзел мовазнаўства. Аспекты вывучэння гукаў мовы. Гук і фанема. Агульная характарыстыка галосных і зычных гукаў.
- •7.Лінейныя фанетычныя адзінкі і іх характарыстыка.
- •8. Склад і складападзел.
- •9.Артыкуляцыйная класіфікацыя галосных гукаў.
- •10.Пазіцыйныя чаргаванні галосных гукаў. Аканне і яканне. Прыстаўныя і ўстаўныя галосныя.
- •11. Гістарычныя чаргаванні галосных гукаў.
- •12.Артыкуляцыйная класіфікацыя зычных гукаў.
- •13.Асимиляцыя и дысимиляцыя зычных гукау.
- •14.Сцяжэнне зычных гукаў на стыку кораня і суфікса. Фанетычнае падаўжэнне зычных.
- •15.Спрашчэнне груп зычных. Дзеканне і цеканне.
- •16.Прыстаўныя і ўстаўныя зычныя. Зычны ў і яго паходжанне.
- •17.Пазіцыйныя чаргаванні зычных гукаў.
- •18. Гістарычныя чаргаванні зычных гукаў.
- •19.Націск у беларускай мове.
- •20. Інтанацыя, яе кампаненты і роля ў маўленні.
- •21. Арфаэпія. Прычыны адхіленняў ад арфаэпічнай нормы.
- •22. Вымаўленне галосных.
- •23. Вымаўленне зычных і спалучэнняў зычных.
- •24. Фарміраванне беларускага літаратурнага вымаўлення.
- •25. Змест і задачы графікі. Этапы развіцця пісьма.
- •26. Літарныя і нялітарныя графічныя сродкі. Беларускі алфавіт.
- •27. Суадносіны паміж літарамі і гукамі. Прынцыпы беларускай графікі.
- •28. З гісторыі беларускай графікі.
- •29. Змест і задачы арфаграфіі. Асноўныя паняцці арфаграфіі.
- •30.Фанетычны прынцып сучаснай беларускай арфаграфіі і заснаваныя на ім правілы.
- •31. Марфалагічны прынцып сучаснай беларускай арфаграфіі і заснаваныя на ім правілы.
- •32. Дадатковыя прынцыпы сучаснай беларускай арфаграфіі.
- •33. Правапіс о, э-а; е, ё-я.
- •34. Правапіс галосных у складаных і складанаскарочаных словах.
- •35. Правапіс спалучэнняў галосных у запазычаных словах.
- •36. Правапіс і, ы, й пасля прыставак. Правапіс ў-у.
- •37. Правапіс прыстаўных галосных і зычных.
- •38. Правапіс звонкіх і глухіх, свісцячых і шыпячых. Правапіс д-дз, т-ц.
- •39. Правапіс зычных у канцы прыставак. Правапіс падоўжаных зычных.
- •40. Правапіс некаторых спалучэнняў зычных у корані слова, на стыку прыстаўкі і кораня, кораня і суфікса.
- •41.Правапіс змякчальнага мяккага знака.
- •42. Правапіс раздзяляльнага мяккага знака і апострафа.
- •43.Ужыванне вялікай літары.
- •44. Агульныя правілы злітнага і паўзлітнага напісання слоў. Правапіс складаных прыметнікаў.
- •45. Правапіс сладаных назоўнікаў.
- •46. Злітнае і пазлітнае напісанне прыслоўяў. Правапіс спалучэнняў, блізкіх да прыслоўяў.
- •47. Ужыванне часціц не і ні. Правапіс часціц-слоў і часціц-афіксаў.
- •48. Злітнае і асобнае напісанне не (ня), ні (ані) з рознымі часцінамі мовы.
- •49. Правілы пераносу слоў. Правілы графічнага скарачэння слоў.
- •50. Этапы развіцця беларускай арфаграфіі.
14.Сцяжэнне зычных гукаў на стыку кораня і суфікса. Фанетычнае падаўжэнне зычных.
Беларускай мове уласцива падаужэнне зычных гукау [дз’][з’][л’][л‘][н’][с’][ц’][ж][ш][ч] кали яны стаяць памиж галосными :суддзя, рыззё, ралля, сумленне.
Падоужаныя зычныя ужываюцца у зборных назоуниках: вецце, збожжа, у абстрактных назоуниках:захапленне,сумленне, у адзеяслоуных назоуниках:снеданне,жыццё, у творным склоне адзиночнага назоуникау ж.роду и личэбникау:пяць,дзевяць,у некаторых прыслоуях:пешшу,рыссю.
Падаужэнне зычных узникла у вынику страты рэдукаваных и асимиляцыйнага змянення зыячнага у спалучэнни з наступным [й]. Сучасным падоужаным зычным адпавядала спалучэнне [ь][й].
Падаужэнне трэба адрозниваць ад падваення зычных на стыку марфем: пад-добрыцца,пад-дубник,сан-ны
15.Спрашчэнне груп зычных. Дзеканне і цеканне.
Змена зычнага[д] пры яго памякчэнни на мякки [дз’] называецца дзеканнем, а зычнага [т] мякки [ц’]-цеканнем. Абедзве гэтыя з’явы засведчаны беларускими письмовыми помниками 14-15ст.Дзеканне и цеканне адбываецца перад галосными, а таксама перад мякким [в’]:дзед,дзераза,дзёгаць,дзюба. Перад мякким [в’] неи мяняюцца [д]прыставачны и [т] суфиксальны:адвечны,адвёртка.
У большасци слоу иншамоунагав паходжання дзеканне и цеканне не назираюцца:дэбют,дэвиз,тольки некаторыя словы вымауляюцца з [дз’][ц’], што адлюстроваецца на письме:эцюд,камандзир
16.Прыстаўныя і ўстаўныя зычныя. Зычны ў і яго паходжанне.
Прыстауныя и устауныя гуки-адметная рыса бел.мовы. У рускай мове словы вымауляюцца без гэтых гукау.Прыстауныя гуки з’яуляюцца у пачатку слова.Гэта галосныя [а][о][и] перад санорными[р][м][л] и зычныя[в][j][г]:аржаны ,имчаць,Ганна,вока.Устауныя гуки з’яуляюцца у сярэдзине бел. слоу. Гэта галосныя, што узникаюць памиж зычными перад санорными:бабёр, и зычныя[в][j]навука,библиатжка.Адметнай беларускай фанетычнай рысай, якая адзначаецца СА старажытных часоу, з’яуляецца прычстауныя и устауныя гуки.Прыстауныя [а][о][и] узникли пасля падзеня рэдукаваных.Прычынай их з’яулення было тое, што санорныя [л][р] аказалися у нязвыклай для их пазицыи:у пачатку слова пры збегу зычных.И тады санорны запатрабавау сабе галоснага суседа[льгота]-[л’гота]-[ил’гота]Устауныя галосныя таксама узникаюць у тых выпадках, кали санорны аказваецца не у сваёй пазицыи,пры збегу зычных:бабёр,дзёран.У якасци прыстауных и устауных зычных выступаюць гуки[в][j][г].Прыстауны[в]узникае перад нацисками галосными [о][у] у пачатку слова, усьауны[в]-у сярэдзине некаторых слоу:возера,вока,вулица.Прыстауны [в]не развиваецца перад [у]прыставачным(ураджай,указ) перад словами унук,удава,а таксама у словах неславянскага паходжання:орган,ордэн,университэт.Прыстауны и устауны [j]узникае перад нацискным [и],яки пачынае слова або склад[jишы][каляjина].Не развиваецца прыстауны перад[и] у словах неславянскага паходжання,а таксама у словах,дзе[и] сам прыстауны гук:инстытут,ильдзина.У словах иншамоунага паходжання ужывецца устауны зычны [j]пасля галосных[и][ы]перад[а][о][э]:[библиjатэка].
Прыстауны зычны [г]сустракаецца у адзинкавых словах иншамоунавга паходжання перад пачатковым [а]: Ганна.